Մարդը չի կարող ձերբազատվել իր ցերեկային մղձավանջներից՝ քնելով եւ հուսալով, որ այդպիսով կվերանա, հարկ է սթափվել:
Ձեզանից ոմանք կարող են ակնկալել, որ ես այս հոդվածը կսկսեմ՝ արտահայտելով իմ վրդովմունքն ու զայրույթը վերջին լուրի առնչությամբ, որ վարչապետ պարոն Փաշինյանը հերթական անգամ կատարել է մեկ այլ քայլ, որը ոմանք կարող են ակնկալել, որ ես կբնութագրեմ կամ պիտակեմ որպես հետընթաց քայլ Հայ ազգային իրավունքներն ու պահանջները թուրք-ադրբեջանցի-թշնամի հարեւաններից: Բայց ես նման բան չեմ անի: Ոչ մի հիասթափություն չեմ արտահայտի, ոչ էլ պիտակավորելու եմ, որպես քայլ առաջ: Այն հետընթաց քայլ նկարագրելու կամ մի շարք նահանջների մեջ քայլ առաջ կարող է կախված լինել այն բանից, թե ինչպես եք այն շարադրում եւ, հետեւաբար, դա ոչ մի նշանակություն չունի:
Բայց հարկ է նշել, որ ես ոչ ցնցվում եմ արտահայտում, ոչ զայրույթ, եւ ով ուզում է հայտարարել իր «ցնցման եւ հիասթափության» մասին եւ տիրապետում է քաղաքական տարրական գիտելիքներին եւ հետեւել է Քաղաքացիական պայմանագրի եւ վարչապետի ճանապարհին գոնե այն պահից, երբ եկել են. իշխանության, ամենայն հավանականությամբ, փորձում է օգտագործել այս վերջին իրադարձությունն ավելի քիչ, քան զարգացման իրադարձությունը որոշակի քաղաքական շահի եւ ժողովրդականության համար կամ ծայրահեղ միամիտ է քաղաքականության մեջ եւ այլեւս չպետք է մնա այդ դաշտում:
Ինձ թվում է, երբ 2018-ի ժողովրդական շարժման ամենահմուտ խաղացողներից մեկը, ով գիտեր այդ շարժման «առաջնորդն ու շարժիչ ուժը» ներկայանալ, ինքզինքն ձեւացնել, ինքը՝ պարոն վարչապետը, երբ խոստացավ «ոչ մի վճռորոշ որոշումներ կայացնել, առանց ժողովրդի հետ խորհրդակցելու եւ նրա համաձայնությունը ստանալու», նա ոչ միայն նման վճռորոշ որոշում է կայացրել՝ կապված իր կառավարման ժամանակաշրջանի հետ, այլեւ գերազանցել է այն եւ կայացրել որոշում, որը նույնիսկ գերազանցել է այդ շրջանը, պատմական որոշումներ, որոնք կփոխեն հայոց պատմությունը, ինձ թվում է, որ այն ժամանակ նա ցանկանում էր ստուգել ժողովրդի տրամադրությունը եւ ամեն անգամ ստանում էր նրանց համաձայնությունը, փոքրամասնության համաձայնությունը, որը կուրորեն հավանություն էր տալիս, եւ վարչապետն այնքան սահուն հանճարեղ կերպար է, երբ խոսքը գնում է մարդկանց սրտերը շահելու մասին: Որոշակի տոկոսով այդ ոլորտում նա փայլուն է, բայց ավաղ, երբ խոսքը վերաբերում է պետական ղեկավարի ասպարեզին, որքան խորը հաջողությունների է հասել հայ ընդհանուր դասի որոշ մասի հետ, այնքան խորը դա դարձել է հանրապետության ու ազգի աղետը, քանի որ. նա նույն մարտավարությունն ու ռազմավարությունը նման չափից ավելի վստահությամբ փորձեց պետական, հատկապես արտաքին քաղաքականության հարցերում, եւ արդյունքները, բնականաբար, աղետալի էին:
Կարդացեք նաև
Այսօր կարմիր գծերը հարգելու եւ տաբուների զսպված պատնեշները պահպանելու օրը չէ, մինչդեռ պետականության ու հանրապետության հիմքերը քանդվում են:
Եկեք առերեսվենք տգեղ ճշմարտության հետ, ոչ միայն պետականությունն է քանդվում, ազգի ոգին գրեթե ամբողջությամբ կաթվածահար է, եւ վարչապետի ասածն ու արածը ոչ մի ցավ չի առաջացնում, ցավ չի զգացվում, դա նշանակում է, որ մենք մի ազգ ենք, որն այնքան թմրել է եւ, ամենայն հավանականությամբ, արդեն անդամալույծ է եղել, եւ մենք միայն սպասում ենք այն ժամին, երբ աշխարհը մեզ կհայտարարի հաշմանդամ եւ կդնի ծերերի տանը՝ սպասելով մեր վախճանին։
Վարչապետը «ցեղասպանության» փոխարեն «Եղեռն» բառը օգտագործեց, ես կզարմանայի, եթե հակառակը լիներ, քանի որ յուրաքանչյուր ոք, ով հետեւել է Քաղաքացիական պայմանագրի եւ վարչապետի ճանապարհին վարչապետ դառնալուց հետո, շատ պարզ տեսնում է, որ սա է նրա ընդհանուր ուղղությունը, եւ քանի որ ես մի քանի անգամ գրել եմ այս մասին, ՔՊ-ով ձեւավորված կառավարություններն ունեն մեկ հաստատուն ուղեցույց եւ օրինաչափություն՝ «ոչինչի» սկզբունքը, անհաջողությունները, հիասթափությունները, աղետները եղել են եւ շարունակվում են, եւ կառավարությունն այս հայեցակարգերը դնում է իր պարտականությունների մեջ՝ «պատահեց, ոչինչ, գնանք առաջ»:
Ես հիշում եմ այն ժամանակները, երբ հայերն անհամբերությամբ հետեւում էին օտար առաջնորդների ելույթներին, ովքեր հստակ «ցեղասպանություն» եզրույթի փոխարեն օգտագործում էին «Եղեռն» կամ «ջարդեր», այժմ մենք այլեւս իրավունք չունենք պահանջելու եւ դատապարտելու, քանի որ մեր իսկ ղեկավարը պաշտոնական Երեւանում օգտագործում է «եղեռն» բառը: Սփյուռքում մի ասացվածք ունենք՝ չլացող երեխային կաթ չեն տալու…
Ես դավադրության տեսությունների եւ չապացուցված ենթադրությունների հետեւորդ չեմ լինի, չեմ ենթադրի, որ ներկա ուժը եկել է դավադրության առաքելությամբ: Ես չեմ ձգտի կամ պնդելու, որ ես դավաճանություն տեսնեմ, այն հարցերի համար, որոնք շատ ավելին են դատելու եւ դատավճիռներ կայացնելու իմ կարողությունից:
Բայց պարզ է, որ ազգային արհավիրքների մակարդակին հասած մեծ անհաջողությունները հաղթահարելու ճանապարհին, ժամանակ առ ժամանակ այս ուժը հենվում էր ժողովրդի թմրածության վրա, լուռ մեծամասնությունը համաձայնություն էր տալիս լուռ մնալով, կույր, բարի նպատակներով փոքրամասնությունը հասնում էր այնքան՝ արտահայտելով համաձայնություն եւ նույնիսկ աջակցություն, նույնիսկ երբ այս ուժին մեղադրում էին թուրքական կողմի օրակարգ վարելու մեջ (եւ ես չեմ ասում, որ դա թուրքական օրակարգ է վարում կամ հակառակը), ի հայտ եկավ չափազանց մտահոգիչ մի երեւույթ, որտեղ նրա որոշ կույր կողմնակիցներ գնացին ֆանատիկ ծայրահեղականության այնպիսի մակարդակի, որ ասում էին, որ եթե սիրված վարչապետը հաշտվի թուրքերի հետ (հավանաբար այստեղ ոչ մի հստակ նշում, հիշատակում չի եղել մեր պատմական իրավունքները, մեր հողերը, մեր 1,5 միլիոն նահատակների փոխհատուցումը), նրանք կաջակցեն այս քաղաքականությանը։
Հիմա ահա ամենավտանգավոր հատվածը, մինչդեռ իշխանությունը եւ իշխող կուսակցությունը երբեք որեւէ ժեստ չեն արել նման կասկածները փարատելու ու վերլուծությունները պարզելու համար եւ ոչինչ թափանցիկ չէ, եւ մինչդեռ ժողովրդավարական համակարգում մենք՝ ժողովուրդը, իրավունք ունենք իմանալու թափանցիկ հստակ քաղաքականություն, ամեն ինչ հանելուկ է, անհասկանալի, առեղծված, անորոշ, մշուշոտ:
Հիմա այս իշխանությունը պետք է լիներ համախմբողն ու ազգային միասնությունը ներկայացնողը, բայց սա եւս մեկ լուրջ ճեղք ու անջրպետ է հայկական սփյուռքի եւ հանրապետության միջեւ:
Հայտնի է, որ արտերկրում բնակվող հայերը քվեարկելու, ընտրելու իրավունք չունեն, իսկ Հայաստանը լքած միլիոնավոր արեւելահայեր եւ եւս միլիոնավոր արեւմտահայեր զրկված են հանրապետության որոշումների կայացմանը փաստացի մասնակցելու հնարավորությունից, եւ Հայաստանի Հանրապետությունը հանդիսանում է Ազգի ներկայացուցիչը, որովհետեւ դա մեր պետականությունն է, դրան գումարվեց նաեւ բարձր պետական պաշտոնների համար Հայաստան վերադարձող հայերի նկատմամբ սահմանափակումները, ուստի Սփյուռքի շուրջ 7 միլիոն հայ զրկված է նպաստելու եւ մասնակցելու Հայաստանի մեծ Հանրապետության իշխանությունները ընտրելու հնարավորությունից եւ իրավունքից: Նրանց մեծ մասը Հայոց ցեղասպանության ժառանգորդներն են, դրան գումարվում է նաեւ այն փաստը, որ «Քաղաքացիական պայմանագիր»-ը իշխանության բերած վերջին ընտրություններում Հայաստանի քաղաքացիների 50,1%-ը չի քվեարկել, իսկ մասնակիցների 49,9%-ից՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր»-ը հավաքել է ձայների 53.7%-ը, 680.000 ձայն, այսինքն, Հայաստանում բնակվող ՀՀ քաղաքացիների 26.7%-ն ընտրել է հանրապետությունը ղեկավարելու Քաղաքացիական պայմանագիրը եւ նրան վստահել հանրապետության որոշումները, հիմա ի՞նչ բաց ու ճեղք է այս տեխնիկական մեծամասնությունն առաջացնում մեր ազգի նկատմամբ:
Հիմա ոմանք կարող են փորձել արդարացնել այս քաղաքականությունը՝ ասելով, որ սա առայժմ լավ ռազմավարություն է Բաքվին հանրապետության վրա հարձակվելու պատրվակից զրկելու համար, քանի դեռ մենք նորից մեր ուժ չենք վերագտել։
Ես ասում եմ, որ սա միամիտ ռազմավարություն է, որը Բաքվին չի զրկի ոչ մի պատրվակից, եթե հարձակվելու է, ապա Հայաստանից որեւէ պատրվակ կամ քայլ չի փնտրի իր թշնամանքն արդարացնելու համար, ընդհակառակը, մենք մեր թուլության նշանները կտանք Ադրբեջանին, իսկ Ալիեւն ավելի ամբարտավան կդառնա:
Բացի այդ, ցեղասպանության համար Թուրքիայից փոխհատուցման մեր պահանջը հզոր զենք է Թուրքիայի դեմ, եւ այժմ մեր կառավարությունը զինաթափում է մեզ մեկ այլ օրինական զենքից:
Բացի այդ, ուզում եմ ասել, որ հայկական սփյուռքը նույնքան թմրած եւ անդամալույծ է, խորտակվել է կուսակցական գերակայության ձգտման մեջ, հայկական քաղաքական կուսակցությունները զսպող արդյունավետ դեր չեն խաղում՝ միանալով այս համակարգին, ստատուս քվոյին, միանալով իշխող «դե ֆակտո» համակարգի թեւերին՝ միանալով այս կամ մյուս թեւին:
Մեր համակարգը նման է մեկին, ով շատ հիվանդ է, գնում է հարեւանի մոտ, ով պետք է բժիշկ լինի արդեն 3 տասնամյակից, ով մեզ վատ դեղամիջոցներ է տալիս եւ վատ բուժում, մենք ոչ միայն բուժվել ենք, այլեւ մեր առողջությունը վատանում է. վերջում մենք գիտենք, որ մեր բժիշկը չի օգնում, եւ երբ փորձում ենք նրա հետ քննարկել ապաքինման գործընթացի ձախողումը, ասում է, որ նա վիրավորված է, որովհետեւ մտածում ենք դավաճանության եւ բժշկին փոխելու մասին: Եվ, հետեւաբար, ավելի է վնասում մեզ, եւ հիմա մենք գիտենք. մենք պետք է նոր բժիշկ վերցնենք, բայց մենք վախենում ենք հարեւանի վրեժխնդրությունից:
Պետրոս ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
Բլոգեր
«Առավոտ» օրաթերթ
27.04.2023
