Կանգնած Երևանի Օպերայի մոտ` կանաչ սոսիներով շրջապատված բանուկ փողոցում, Արթուր Սարգսյանն ասում է, որ Ռուսաստանը անհուսալի գործընկեր է, և Հայաստանը պետք է դաշնակիցներ փնտրի այլուր:
«Ես երազում եմ, որ կգա մի օր, երբ Հայաստանը դուրս կգա Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպությունից (ՀԱՊԿ) և Ռուսաստանի ազդեցության գոտուց»,- ասում է 26-ամյա բանասեր Սարգսյանը՝ անդրադառնալով Մոսկվայի գլխավորած տարածաշրջանային պայմանագրին։
«Ռուսաստանը և ՀԱՊԿ-ը չեն օգնել Հայաստանին շատ դժվար ժամանակաշրջանում», – ասում է նա ՝ նկատի ունենալով անվտանգության բլոկի անգործությունը ոխերիմ թշնամի Ադրբեջանի հետ ռազմական գործողությունների պայմաններում։
2022թ. փետրվարին Ռուսաստանի ներխուժումն Ուկրաինա ցնցեց նախկին խորհրդային երկրներին՝ ստիպելով Մոսկվայի ավանդական գործընկերներին դաշնակիցներ փնտրել այլ տեղերում, գրում է ֆրանսիական France 24-ն իր կայքում:
Կարդացեք նաև
Ռուսաստանի տարածաշրջանային ազդեցության նվազման գլխավոր օրինակը Հայաստանն է, որը մինչ այժմ Մոսկվայի ամենամոտ դաշնակիցներից մեկն էր:
1991թ. Խորհրդային Միության փլուզումից ի վեր, մոտ երեք միլիոն բնակչություն ունեցող կովկասյան փոքրիկ այս երկիրը իր ռազմական և տնտեսական աջակցության հարցում ապավինում է Ռուսաստանին: Երկրում տեղակայված է ռուսական ռազմաբազա, շատերը խոսում են ռուսերեն:
Սակայն այժմ Հայաստանում մարդիկ ասում են, որ չեն կարող ներել Մոսկվային Թուրքիայի դաշնակից Ադրբեջանի դեմ իրենց երկիրը ռազմական ճանապարհով պաշտպանելու պատասխանատվությունից խուսափելու համար:
Կովկասյան երկու երկրները երկու պատերազմ են մղել Լեռնային Ղարաբաղի վիճելի անկլավը վերահսկելու համար, իսկ 2020թ. վերջին հակամարտությունը հանգեցրեց Հայաստանի պարտությանը և տարիներ շարունակ վերահսկվող տարածքների կորստին, հիշեցնում է հոդվածագիրը:
Ուկրաինայում ճահճացած Մոսկվայի նկատմամբ հիասթափությունն ավելի աճեց այն բանից հետո, երբ դեկտեմբերի կեսերին Ադրբեջանը արգելափակեց Ղարաբաղի և Հայաստանի միջև միակ ցամաքային կապը:
«Հայաստանը փոքր երկիր է, և պետք է միանա արևմտյան դաշինքին, մի դաշինքի, որտեղ իրական օգնություն կստանա»,- ասում է մեկ այլ երևանցի՝ Արփինե Մադարյանը։
«Մենք պետք է դուրս գանք ՀԱՊԿ-ից, նրանք մեզ չեն օգնում, նրանք մեր ընկերները չեն»,- հավելում է անգլերենի 42-ամյա մի ուսուցիչ։
«Վստահությունը՝ պատմական ցածր մակարդակի վրա»
2020թ. աշնանը հազարավոր կյանքեր խլած վեց շաբաթ տևած մարտերի ընթացքում Թուրքիան դիվանագիտորեն և ռազմական առումով աջակցեց Ադրբեջանին, մինչդեռ Հայաստանը մենակ մնաց շատ ավելի հզոր թշնամու դեմ:
Կրեմլը միջամտեց միայն դիվանագիտորեն. նախագահ Վլադիմիր Պուտինը միջնորդեց հրադադարի համաձայնագիրը, որի համաձայն Երևանը զիջեց տարածքներ, որոնք վերահսկում էր տասնամյակներ շարունակ, իսկ Ռուսաստանը խաղաղապահներ տեղակայեց՝ վերահսկելու փխրուն զինադադարը:
Հայաստանում գործարքը դիտվեց որպես ազգային նվաստացում։
Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը բացահայտորեն բողոքել է Պուտինին Ղարաբաղում ռուս խաղաղապահների հետ կապված «խնդիրների» մասին և դիմել միջազգային հանրությանը, որպեսզի օգնեն կանխել «ցեղասպանությունը» Ադրբեջանից անջատված տարածաշրջանում։
Հունվարին Հայաստանը չեղարկեց ՀԱՊԿ զորավարժությունները հյուրընկալելու ծրագրերը, սակայն մինչ այժմ հրաժարվում է դուրս գալ պայմանագրից:
Ուկրաինական պատերազմի պատճառով Պուտինին ձերբակալելու միջազգային օրդերն ավելացրել է Մոսկվայի և Երևանի միջև լարվածությունը:
Ռուսաստանը զգուշացրել է Հայաստանին չվավերացնել Միջազգային քրեական դատարանի հիմնադիր պայմանագիրը, որի անդամները պետք է ձերբակալեն Պուտինին, եթե նա ոտք դնի իրենց տարածք:
Մոսկվայի՝ Ուկրաինա ներխուժումից և հարյուր հազարավոր տղամարդկանց ռազմական զորահավաքից հետո Հայաստանում տասնյակ հազարավոր ռուսների հոսք է սկսվել:
Բայց մինչ շարքային ռուսներին երկրում ողջունում են, Մոսկվայի էլիտաների դեմ տրամադրվածությունը շոշափելիորեն փոխվում է:
«Ռուսաստանի նկատմամբ վստահությունը Հայաստանում պատմական նվազագույնի վրա է,- ասում է քաղաքական վերլուծաբան Վիգեն Հակոբյանը։- Ռուսներից հիասթափությունն այնքան խորն է, որ ժամանակի ընթացքում կարող է հակառուսական տրամադրություններ բորբոքել»:
«Պրագմատիկ նկատառումներ»
Սակայն Հայաստանի ապագա հետագիծը հայտնի չէ, և շատ վերլուծաբաններ ասում են, որ փոքր երկիրը չի կարող իրեն թույլ տալ դուրս գալ ՀԱՊԿ-ից:
Ղարաբաղի՝ մեծամասնությամբ հայկական տարածաշրջանում շատերը հակասական զգացումներ են արտահայտում ռուս խաղաղապահների նկատմամբ, որոնք դեռ համարվում են Ադրբեջանի դեմ միակ պաշտպանող ուժը, շարունակում է հոդվածագիրը:
«Ռուս խաղաղապահները զսպում են ադրբեջանցիներին, ովքեր ցանկանում են սպանել բոլոր հայերին և վտարել մեզ մեր տներից»,- AFP-ին ասել է Ղարաբաղի 56-ամյա մի բնակիչ։- Բայց երբ մեկ գիշերվա ընթացքում ադրբեջանական ուժերը գրավում են մի ամբողջ գյուղ և կարևոր մարտական դիրքեր, մենք սկսում ենք կասկածել ռուսների ազնվությանը»։
Բախումները հայկական և ադրբեջանական ուժերի միջև հաճախակի են. նախորդ երեքշաբթի յոթ զինծառայող է զոհվել երկու երկրների ընդհանուր սահմանի երկայնքով վերջին փոխհրաձգության ժամանակ։
Ռուս անկախ վերլուծաբան Կոնստանտին Կալաչևն ասում է, որ Մոսկվան չի ցանկանում խաթարել հարաբերությունները Ադրբեջանի հովանավոր Թուրքիայի հետ Հայաստանի պատճառով:
«Մոսկվան պրագմատիկ նկատառումներից ելնելով ձեռնպահ է մնացում հակամարտության կողմերից մեկին պաշտպանելուց,- ասել է նա AFP-ին: -Հայաստանը որևէ պարագայում գնալու տեղ չունի»:
Պատրաստեց Վիկտորյա ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆԸ
