Գնդեվանք եկեղեցական համալիրը գտնվում է Վայոց ձորի մարզում: Կառուցվել է 931-936 թթ.` Սյունյաց իշխանաց իշխան Սմբատի կնոջ` Սոփի (Սոփիա) իշխանուհու աջակցությամբ: Ավանդազրույցի համաձայն` Սոփիա տիկինը կամեցել է մի վանք կառուցել: Երկար մտորումներից հետո երազում տեսնում է մի մարդու, որն ասում է. «Սոփիա տիկին, կատարիր մտածածդ»:
Վանքը կառուցելուց հետո տիկինն այնտեղ է հրավիրել մոտակա ձորերում ճգնող վանականներին: Նրանց թվում եղել է նաև Օվանես անունով մեկը, որը ծեր էր և կանգնել չկարողանալու պատճառով, նստած էր աղոթում:
Այդ պատճառով նրան անվանում էին Գունտ Օվանես: Օվանեսը դառնում է վանք վանքի առաջին վանահայրը: Վանքը նրա անունով նախ կոչվում է Գունտ Օվանես վանք, Գնտավազ, ապա` Գնդեվանք:
«Պատմամշակութային արգելոց-թանգարանների և պատմական միջավայրի պահպանության ծառայություն» պետական ոչ առեվտրային կազմակերպություն
