Փոքր և սահմանափակ ռեսուրսներով երկրներն իրենց շուրջ ընթացող ցանկացած իրադարձություն պետք է երկրի համար «հնարավորության» վերածեն. ստանան առավելագույն արդյունք՝ սեփական ռեսուրսների նվազագույն օգտագործմամբ: Սա այն է, ինչը չի արվել և առավել ևս չի արվում այսօր։
Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականությունն իրականացնող ղեկավարները, չհասկանալով կամ թերի ընկալելով մեր տարածաշրջանում կառուցվածքային գործոնների և աշխարհաքաղաքական ուժերի դերերն ու խաղերը, մերթ ընդ մերթ վարել են հակասական և սխալ արտաքին քաղաքականություն, որը նաև հեռու է եղել և հեռու է ճկունությունից: Արդյունքը մերօրյա իրականությունն է:
Այնուամենայնիվ, աշխարհն այսօր չի սպասում Հայաստանի ժողովրդի (սփյուռքի դերակատարությունն Հայաստանի արտաքին քաղաքականության մեջ այսօր մի մե՜ծ 0 է) քաղաքական կողմնորոշմանը։ Մեր տարածաշրջանը լուրջ փոփոխությունների հորձանուտում է: Փոփոխության են ենթարկվում ՀՀ այսօրվա իշխանությունների վարած և՛ արտաքին քաղաքականությունը, և՛ զինված ուժերում իրականացվող կառուցվածքային բարեփոխումների քաղաքականությունը: Սակայն դրանք որևէ աղերս չունեն տարածաշրջանի քաղաքական, անվտանգային, տնտեսական և բնապահպանական փոփոխությունների հետ։
Հայաստանը դարերով գտնվել է, գտնվում է և գտնվելու է իր հեռու և մոտ հարևաների, համաշխարհային ուժերի տարաբնույթ շահերի բախման կիզակետում։ Ուստի պարտավոր է հստակեցնել իր շահերի անվտանգային կարմիր գծերը և օգտագործելով հայության ամբողջական ներուժը, հետամուտ լինել դրանց պաշտպանությունը կազմակերպելուն։ Այդ նպատակով անհրաժեշտ է ներառել հայությանը երկրի անվտանգային նոր համակարգի մեջ, որտեղ ամեն մի հայ պիտի իմանա իր անելիքն ու պատասխանատվությունը Հայաստանի՝ հայրենիքի հանդեպ։
Կարդացեք նաև
Առաջին քայլը մեր տարածաշրջանում տեղի ունեցող և ունենալիք անվտանգային, ռազմավարական, և այլ փոփոխությունները հասկանալը, բնույթը բացատրելը, ուժեղ և թույլ կողմերը գնահատելը պետք է լինի:
Իսկ մեզ սպասվում է
-Կասպից ծովի և Հարավային Կովկասի երկրների աշխարհաքաղաքական դիրքի փոփոխում՝ կապված Կենտրոնական Ասիայի էներգակիրների հետ:
– Կենտրոնական Ասիայից դեպի Եվրոպա գնացող էներագկիրների վրա վերասկողություն սահմանելու համար մեծ տերությունների մրցակցության զարգացում Հարավային Կովկասում:
– Տարածաշջանային խաղացողների ավելացում: Ներկա դրությամբ Հարավային Կովկասի հիմնական խաղացողներն են՝ ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանը, Թուրքիան, Անգլիան, Իսրայելը, Իրանը, Ֆրանսիան, Եվրոմիությունը, Սաուդիան Արաբիան, Չինաստանը, Հնդկաստանը․․․
– Թուրքիայի մոտենալը արաբա-իսրայելական դաշինքին և դրա ազդեցությունը Հարավային Կովկասի աշխարհաքաղաքական մրցակցության վրա.
– Հարավային Կովկասում էթնիկ և կրոնական ինքնությունների խճանկարում գերակայություն ունեցող թրքախոսների միավորում՝ Թուրքիայի, Իսրայելի, Անգլիայի աջակցությամբ:
– Ռուսաստան-Թուրքիա, Թուրքիա-Իրան, Ռուսաստան-Ադրբեջան, Իրան-Ադրբեջան շահերի բախում՝ վերոնշյալ միավորման հետևանքով:
– Պանթուրքիզմի առաջխաղացումը Անդրկովկասում, որը ավելի թափ ստացավ 2020-ին՝ 44 օրյա պատերազմից հետո։
– Իսրայելի ներկայությունը Հարավայի Կովկասում, Իրանին իր ուզած ժամին հարվածելու կամ Իրանի խորքում գործողություներ կատարելու, նույն ժամանակ Կենտրոնական Ասիայից եկող էներգակիրների հոսքերի վրա վերահսկողություն սահամանելու հնարավորություն։ Թվարկված գումարեք Ուկաինայում 2022_ից սկսած և մինչ օրս շարունակվող Ռուսաստանի «հատուկ գործողությունների» բերած՝ համաշխարհային ուժերի գերլարվածությունն ու ջղաձգումները:
Մի խոսքով՝ Հարավային Կովկասը և Կասպից ծովը դառնում են այն թեժ կետերից, որտեղ զարգանալու է աշխարհի նոր աշխարհաքաղաքական քարտեզի ձևավորումը։
Այսպիսի իրավիճակում Հայաստանից սպասվում է դատարկ խոստումներից հուսադրվելու ձգտումներց զերծ, առկա իրողությունների կշռադատմամբ իրականացվող ինտենսիվ և համակողմանի արտաքին քաղաքականություն:
Վազգեն ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ
Թուրքագետ
