Արաբական ասացվածք կա՝ սեփական ձեռքովդ քո փուշը հանիր: Ես դեռ հիշում եմ մեր դպրոցական գրականության դասագրքից մի պատմվածք, թե ինչպես է երեխան լացում, երբ հայրը փորձում է մխիթարել նրան, որ մահից հետո մենք պահպանում եւ պահում ենք մեր հոգին, բողոքելով հայտնի արտահայտությամբ՝ ես ի՞նչ անեմ հոգիով, ինչպես բացատրեց մեր հայ գրականության ուսուցիչը։ Մենք՝ հայերս, հաճախ ենք մեր պարտությունը հիմնավորում այն մտքով, որ մենք պարտվել ենք ռազմական եւ հետեւաբար՝ քաղաքական ճակատամարտում, բայց հասել ենք բարոյական հաղթանակի, եւ չափազանց միամտություն կլինի կարծել, որ կողմը, ով պարտվել է ռազմական ճակատամարտում, երբեւէ կարող է շահել քաղաքական ճակատամարտը: Երկու տարակարծիք չպետք է չհամաձայնեն, որ պատմության ընթացքում սա ուժեղների աշխարհն է, եթե մենք հրաժարվենք ուտոպիայից եւ ռոմանտիկ իդեալիզմից, որոնք երբեմն պնդում են, որ ուժն ու հաջողությունը չափում են, թե որքանով է կողմը պահպանում բարոյական մաքրությունը, իրատեսական գործնական աշխարհում ամեն ինչ չափվում է արդյունքներով եւ հաջողությամբ, եւ երջանիկ համայնքներն ու ազգերը հիմնված են արդյունքների վրա:
Այս ամենը ճիշտ է, բայց ինձ թվում է, որ այդ ձախողած համայնքներն ու ազգերը նման փաստարկներ են օգտագործում ոչ միայն պարտությունը արդարացնելու համար, որը գրեթե միշտ հավաքական ձախողման արդյունք է, այլ նաեւ այն պատճառով, որ ուժ եւ հաջողություն հասկացությունը, դրա սահմանումը եւ նրա թիրախը տարբերվում է մեր ենթադրածից, եւ դա միշտ չէ, որ սխալ հաշվարկի արդյունք է, այլ այն պատճառով, որ նրանք տեսնում են պարտությունն ու հաղթանակը, ուժն ու թուլությունը այլ մակարդակից։ Դա այդպես է, թե ոչ, ես կցանկանայի ներկայացնել իմ սեփական տեսլականը, սահմանումը եւ ըմբռնումը ուժի եւ հաջողության մասին:
Ես սովորել եմ շփվելով եւ փորձելով լուծել մոտեցումների տարբերությունը շատերի հետ, ովքեր կրում են այն բանալիները, որոնք վերահսկում են այն ուղղությունները, որոնք, թվում էր, նախընտրում էին կիրառել անհատական մակարդակում ամրապնդման սկզբունքները, եւ դա ամենաբարձր առաջնահերթությունն էր, որ նրանք հասնեն հնարավոր լավագույն մակարդակին, թեկուզ սահմանափակ, եւ նրանք երբեք չեն համարձակվել ձեւավորել կոլեկտիվ ռազմավարություն, որը կարող է հանգեցնել ուժի հավաքական մակարդակի եւ այդպիսով ծնել կոլեկտիվ ուժեղ միավորների՝ միության կազմը, որոնցից ազգի հաղթանակը կբերի, եւ պատմությունը միշտ աջակցում եւ օրհնում է նման մտածելակերպին:
Իմ սեփական տեսլականում հաջողության ճանապարհը դեպի վեր է, եւ պատմությունը մեզ ներկայացնում է մի շարք սանդուղքներ, եւ այս աստիճաններից որեւէ մեկը բարձրանալու համար դա պահանջում է այնպիսի ներդաշնակ կոլեկտիվ համակարգված ջանք, անշահախնդիր համագործակցության այնպիսի մակարդակ, եւ աստիճանները, էգոները, ունայնությունները, էգոիզմն ու եսասիրությունը այն անխիղճ թունավոր օճառներն են, որոնք անխղճորեն սայթաքեցնում են մեր ոտքերը:
Կարդացեք նաև
Ոչ ոք ի վիճակի չէ միայնակ բարձրանալ որեւէ սանդուղքով, եւ այն ազգերը, ովքեր ձախողում են այս սանդուղքը, միշտ ձախողվում են մեկ կարեւոր սխալի պատճառով, իմ կարծիքով՝ անհաջողության միայն մեկ բացառիկ պատճառ կա: Դա այն է, երբ բանալի ունեցողները բարձրանում են սանդուղքի մի քանի աստիճան, իսկ երբ մյուսը հետեւում է, կանգնում են այսպես, ծաղրում են նրան, ասում, որ պատրաստ չէ, կամ պարզապես սանդուղքի դուռը չեն բացում. իրենք չեն կարողանում շարունակել, կամ պարզապես հրավիրում են նրան փորձել, իսկ երբ նա չի կարողանում, ասում են, որ այդպես են ասել, մոռանում են այն հիմնական միտքը, որ պետք է քաշեն նրա ձեռքը դեպի վեր, որպեսզի նա բարձրանա եւ ներս քաշի նրանց:
ԱՅՍՊԵՍ ՄԵՆՔ ՀԱՍՆՈՒՄ ԵՆՔ ՎԵՐՋԻՆ՝ ԻՐԱՐ ԱՄՐԱՑՆԵԼՈՎ, ՓՈՐՁԵՐ ՓՈԽԱՆԱԿԵԼՈՎ, ԻՐԱՐ ՀՐԵԼՈՎ դեպի վեր: Մեկը կարող է փորձել անել մեկ այլ քայլ, որպեսզի, ինչպես ասում էի, իր ձեռքով քաշի իր փուշը, բայց նա նույնպես կձախողվի: Ուրիշ ճանապարհ չկա. մենք պետք է իրար վեր քաշենք: Նայեք մեր արդյունքներին, մեր ազգը իջնող սանդուղքով է: Ժամանակն է, որ մենք իրար վեր քաշենք:
ՊԵՏՐՈՍ ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
բլոգեր
«Առավոտ» օրաթերթ
15.11.2022
