Ակադեմիկոս, թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանը «Փաստարկ» ակումբում խոսեց տարածաշրջանային գործընթացների մասին, որոնք Հայաստանի համար զգալի են հատկապես հարեւանների հետ ունեցած հարաբերությունների առնչությամբ: Նրա խոսքով, 44-օրյա պատերազմից հետո մեր տարածաշրջանը մտել է մի փուլ, որը կարելի է ռազմավարական առումով բնութագրել որպես անցում ավելի վաղ գոյություն ունեցող ստատուս քվոյից ավելի նոր ստատուս քվոյի:
«Ըստ էության, նախորդ ստատուս քվոն, որ կար մեր տարածաշրջանում պայմանավորված էր արցախյան առաջին պատերազմի շրջանում Հայաստանի հաղթանակով, ինչը հնարավորություն էր տվել , որպեսզի մեր տարածաշրջանում հաստատվի տեւական կայուն իրավիճակ: Ընդ որում, այդ կայունությունը թուլացնելու փորձ արվեց 2008 թվականին, երբ տեղի ունեցավ ռուս-վրացական պատերազմը: Սակայն Ռուսաստանն առաջին անգամ մեր տարածաշրջանում կիրառեց իր զինված ուժերը եւ դա նպաստեց 94-95 թվականներին հաստատված կայունության ամրապնդմանը:
44-օրյա պատերազմում Հայաստանի պարտությունը այդ ստատուս քվոն սկսեց թուլացնել եւ Թուրքիան սկսեց դրանից անմիջապես օգտվել: Ռազմավարական առումով Թուրքիան, ըստ էության, պայքար է մղում նոր ստատուս քվոյի համար, որտեղ ինքը տարածաշրջանում կունենա ավելի կարեւոր դիրք եւ ներկայություն:
Ես համոզված չեմ, որ Թուրքիային կհաջողվի հասնել իր նպատակներին, բայց ամեն դեպքում հիմա այդ խնդիրն է լուծում՝ օգտագործելով Ադրբեջանին: Իմ ընկալմամբ, Ադրբեջանի գործողությունները մեծապես պայմանավորված են Թուրքական ծրագրերով:
Կարդացեք նաև
Իսկ մարտավարական տեսանկյունից կարող ենք արձանագրել, որ սեպտեմբերի ադրբեջանական ագրեսիան որոշակի առումով փոփոխեց այն մարտավարական իրադրությունը որ ստեղծվել էր: Կարծում եմ, փոփոխությունը հետեւյալն էր: Եվ Ռուսաստանը, եւ Արեւմուտքը, եւ Իրանը ավելի ակտիվ սկսեցին զբաղվել արցախյան հիմնահարցով: Եվ սա, պետք է ասել, ուժեղացրեց Հայաստանի դիրքերը մեր տարածաշրջանում: Իմ գնահատմամբ, եթե մենք համեմատենք այսօրվա Հայաստանի աշխարհաքաղաքական դիրքը մեր տարածաշրջանում սրանից մի քանի ամիս առաջ եղածի հետ, հիմա կարող ենք ասել, որ Հայաստանը գտնվում է ավելի բարենպաստ վիճակում, որովհետեւ Սոչիի հանդիպումը ակնհայտորեն ցույց տվեց, որ Հայաստանը ոչ միայն մնում է Ռուսաստանի դաշնակիցը, Ռուսաստանն էլ, համապատասխանաբար, Հայաստանի ռազմավարական դաշնակիցը, այլեւ արցախյան հիմնահարցի կարգավորման ռուսական ծրագիրը ընդունելի է Հայաստանի համար: Ես համոզված եմ, որ սա ունի նաեւ հեռուն գնացող հետեւանքներ: Այսինքն, Ռուսաստանը կփորձի լուծման ծրագրի այն տարբերակը, որ ինքն ունի եւ որի հիմնական սյունն է կազմում ռուսական խաղաղապահ ուժերի ներկայությունը, կփորձի այդ տարբերակը առաջ տանել: Դա բխում է Հայաստանի եւ Արցախի շահերից: Գաղտնիք չէ, որ ռուս խաղաղապահների ներկայությունը, ըստ էության երաշխիք է Արցախի ժողովրդի համար»,-ասաց Ռուբեն Սաֆրաստյանը:
Աշոտ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
