«Մարդու առողջությունն իր ձեռքերում է» արտահայտությունը երբեք ավելի արդիական չի եղել, քան մեր օրերում, երբ հասանելի են բժշկական ամենատարբեր հետազոտություններն ու գիտելիքները, որոնց գրագետ օգտագործումը այս կյանքը հնարավորինս առողջ անցկացնելու երաշխիքներից մեկն է։ Առողջության պահպանման երաշխիքներից են նաև այս «կախարդական» թվերը, որոնց վերահսկելով ու հետևելով կբարելավեք ոչ միայն ձեր առողջությունը, այլև տրամադրությունն ու կյանքի որակն՝ առհասարակ։
Մարմնի զանգվածի ինդեքսը
Մարմնի զանգվածի ինդեքսը քաշի ու հասակի հարաբերակցությունն է։ ՄԶԻ-ի հաշվիչը մշակվել է 1869 թվականին բելգիացի սոցիոլոգ և վիճակագիր Ադոլֆ Քեթլեի կողմից և հաշվարկվում է հետևյալ բանաձևով․ ՄԶԻ=m/h2, որտեղ m – ը մարմնի զանգվածն է կիլոգրամներով, h – ն՝ հասակը՝ մետրերով։
Եթե ձեր ՄԶԻ ցուցանիշը 16-ից ցածր է, ապա դուք ունեք մարմնի քաշի արտահայտված դեֆիցիտ, 16 – 18,5 ՝ անբավարար մարմնի քաշ։ Մարմնի նորմալ զանգված է համարվում 18,5-ից 25 ցուցանիշը, իսկ ավելի բարձր թվերն արդեն խոսում են ավելորդ քաշի ու ճարպակալման մասին։
Գլյուկոզի խտությունն արյան մեջ
Գլյուկոզն օրգանիզմի էներգիայի գլխավոր աղբյուրն է, և նորմայում արյան մեջ գլյուկոզի խտությունը 4,2-6,4 մմոլ/լ է։ Ավելի բարձր ցուցանիշները կարող են վկայել ածխաջրային փոխանակության խանգարումների, նախադիաբետի կամ դիաբետի զարգացման մասին։
Կարդացեք նաև
Հեմոգլոբինի մակարդակը
Երկաթդեֆիցիտային անեմիայի զարգացման պատճառները տարբեր են՝ արյան կորստից մինչև հղիություն ու կրծքով կերակրում։ Երկաթն անհրաժեշտ է արյան կարմիր բջիջներում՝ էրիթրոցիտներում հեմոգլոբինի արտադրության համար, իսկ հեմոգլոբինն անհրաժեշտ է էրիթրոցիտներին օրգաններին ու հյուսվածքներին թթվածին հասցնելու համար։
Մարդու արյան մեջ հեմոգլոբինի պարունակության համար սահմանված են հետևյալ նորմերը՝ տղամարդկանց մոտ 140-160 գ/լ, կանանց մոտ՝ 120-150։
Երկաթով հարուստ սննդամթերքներ
Խոլեսթերինի մակարդակը
Խոլեսթերինը լինում է «լավն» ու «վատը», և հենց վերջինս էլ առաջացնում է անոթներում այն խցանումները, որոնք ինֆարկտի ու կաթվածի պատճառ են դառնում։ Հենց դրա համար էլ արժե վերահսկել նաև խոլեսթերինի մակարդակն օրգանիզմում, հատկապես եթե ձեր քաշը նորմայից բարձր է և զարկերակային ճնշման տատանումներ եք ունենում։
Առողջ մարդու մոտ խոլեսթերինի մակարդակը չպետք է գերազանցի 5,2 մմոլ/լ-ը։ Եթե այն բարձր է, ապա պետք է խորհրդակցել բժշկի հետ, համակարգել սննդակարգը։
Զարկերակային ճնշման ցուցանիշները
Շատերը չեն էլ նկատում, որ տարիներով ապրում են զարկերակային բարձր ճնշմամբ, ինչն էլ աննկատ կերպով քայքայում է օրգանիզմի մի շարք համակարգերը՝ բացասաբար ազդելով նաև առանձին օրգանների վրա։ Հայաստանում նորմա է համարվում սիստոլիկ 120 և դիաստոլիկ 80 զարկերակային ճնշումը: 139/90 և ավելի բարձր ցուցանիշը, որը պարբերաբար կրկնվում է, անհապաղ բժշկին դիմելու առիթ է։
Գոտկատեղի շրջագիծը
Այստեղ խոսքը ոչ թե մոդելային աշխարհում ընդունված գեղեցկության չափանիշների մասին է, այլ առողջության, քանի որ համարվում է, որ եթե կնոջ որովայնի շրջագիծը 88 սմ-ից ավելի է, իսկ տղամարդունը՝ 102 սմ-ից, ապա նրանք ամենայն հավանականությամբ տառապում են որովայնային ճարպակալմամբ, որը բացասաբար է ազդում մարդու բոլոր օրգանների վրա։ Կենտրոնական՝ որովայնային տիպի ճարպակալումը բնորոշ է մետաբոլիկ համախտանիշին, այն մեծացնում է ինֆարկտի ու կաթվածի, շաքարային դիաբետի, օստեոպորոզի և այլ հիվանդությունների զարգացման վտանգը։
Ֆիզիկական վարժությունների ժամանակը
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալներով, ֆիզիկական վարժություններին օրական պետք է հատկացնել 40 րոպեից ոչ պակաս։ Դրանք ներառում են ոչ միայն լարված մարզումները մարզասրահում, այլև առավոտյան վազքը, մարմնամարզությունը, լողը, զբոսանքը, տան մաքրությունը կամ յոգան։
Օրվա ընթացքում կատարված քայլերի քանակը
Նույն նկատառումներից ելնելով լավ ցուցանիշ է համարվում օրական 10-12 հազար քայլ կատարելը, թեև սկզբի համար 8000 քայլն էլ ամենևին վատ չէ։ Քայլքն ամրացնում է հոդերն ու մկանները, մարզում սիրտ-անոթային համակարգը, կարգավորում զարկերակային ճնշումը, օգնում ի մի բերել մտքերն ու ձերբազատվել սթրեսից։
Ի դեպ, 10000 քայլի կարևորության մասին սկսել են խոսել 1964 թ․-ի Տոկիոյի ամառային օլիմպիադայից հետո։ Հենց այդ ժամանակ վաճառքի հանվեցին manpo-kei (ճապոներենից թարգմ․՝ 10000 քայլ) քայլաչափերը։ Դրանք մշակվել էին այն բանից հետո, երբ դոկտոր Յոշիրո Հատանոն հաշվել էր, թե օրական քանի քայլն է համապատասխանում օգտագործված կալորիաների քանակին։
Նստած դիրքի տևողությունը
Բժիշկները միաբերան պնդում են նստակյաց կենսակերպի, երկար նստած մնալու վտանգավորության մասին։ Երկարատև նստած դիրքը բացասաբար է անդրադառնում նախ և առաջ ոսկրամկանային համակարգի վրա՝ անխուսափելի դարձնելով մեջքի ցավերն ու առողջական այլ խնդիրները։ Սակայն ժամանակակից կյանքում գրասենյակային աշխատանքը, մեքենա վարելն իրենց կանոններն են թելադրում և եթե հնարավորություն չկա նստած դիրքից խուսափելու, ապա արդյունավետ տարբերակ կլինի գոնե 30 րոպեն մեկ վեր կենալն ու մի փոքր շարժվելը։ Դա կնպաստի արյան շրջանառության բարելավմանն ու նյութափոխանակության արգասիքների դուրսբերմանը, իսկ աչքերն ու մկաններն այդ ընթացքում մի փոքր կհանգստանան։
Օգտագործվող հեղուկի ծավալը
Ջրի բավարար քանակությունը ենթադրում է գեղեցիկ, խոնավեցված մաշկ, առողջ անոթներ, երիկամներ ու լեղապարկ։ Որպեսզի պարզեք, թե օրական որքան ջուր է հարկավոր հենց ձեզ, 30 մլ-ը բազմապատկեք ձեր քաշի կիլոգրամների քանակով։
Քնի տևողությունը
Մեծահասակ մարդու առողջ քունը պետք է տևի 7-9 ժամ։ Այն չափազանց կարևոր է, քանի որ քնի ընթացքում օրգանիզմն ինքնավերականգնվում է։
Ապացուցված է, որ քնի անբավարար մակարդակը վատացնում է հիշողությունը, նվազեցնում արձագանքման ռեակցիան, սրում տարատեսակ հիվանդությունները։ Բավարար չափով չքնող մարդկանց մոտ կորչում է հումորի զգացումը, նրանք դառնում են դյուրագրգիռ, մանրախնդիր ու ինքնամփոփ։
Կարդալու ժամանակը
Նյարդաբանները խորհուրդ են տալիս օրական կարդալ գոնե 10 թերթ նոր տեքստ՝ ուշադրության կենտրոնացումը, հիշողությունը բարելավելու և գլխուղեղի տարիքային հիվանդությունները կանխարգելելու համար։
Ի դեպ, այս խորհուրդը շատ արդիական է նաև հետքովիդային համախտանիշի հաղթահարման համար, քանի որ, ինչպես շատերն են նկատում, կորոնավիրուսային հիվանդությունից հետո անհրաժեշտություն է առաջանում կարգի բերելու մտավոր գործառույթները։
Լավ տրամադրության «գաղտնի բանաձևը»
Եվ վերջում շատ հաճելի թիվ հոգեբանների ու էնդոկրինոլոգների կողմից։ Գրկեք ձեր հարազատներին ու մտերիմներին օրական 8 անգամից ոչ պակաս, քանի որ համարվում է, որ գրկախառնությունների հենց այդ քանակն է ապահովում լավ տրամադրության հորմոնների՝ օքսիտոցինի ու էնդորֆինի արտադրությունն անհրաժեշտ քանակությամբ։
Պատրաստեց Մարինե ԱԼԵՔՍԱՆՅԱՆԸ
Նյութի պատրաստման համար օգտագործվել են հետևյալ աղբյուրները՝ 1,2
