«Սեւ -սպիտակ, երեւանցի -արցախցի, արեւմտահայ-արեւելահայ, տեղացի հայ -հայրենադարձ հայ»
Երկու շաբաթ առաջ եւ հերթական անգամ ինձ հանդիպեց սովորական տհաճ արտահայտությունը: Մի վարորդ, որի կողքին նստած էի, զրուցեց, որը վերածվեց խտրականության գաղափարների. «Եկեք տեսեք, թե ինչպես ենք մենք՝ ՀԱՅԵՐՆ ուտում խաշ»: Ես նույնիսկ չեմ տեսնում դրանք որպես թաքնված կամ պատահական բնույթի, քանի որ նրանք, ովքեր դրանք արտահայտում են ընդգծված բառերով, այս վերաբերմունքին նախորդում են բազմաթիվ նշաններ, որոնք բացահայտում են բացասական տրամադրություն, որը նախընտրում է չընդունել արեւմտահայերին եւ նշաններ ենք ստանում, որ մեզ միայն պարտադրված են հանդուրժում, ես ակնթարթորեն արձագանքեցի՝ «Ի՞նչ նկատի ունես ՄԵՆՔ՝ ՀԱՅԵՐՆ, ինչո՞ւ, ես ՀԱՅ չե՞մ», նա հասկացավ, որ այլեւս թույլ չեմ տա սահել, բայց կարծես թե որոշել է ոչ էլ նահանջել: Նա ասաց. «Ի՞նչ երաշխիք ունեմ, որ դուք, որ գալիս եք դրսից, իրականում իսկական հայ եք, միգուցե դուք թուրք եք, որը եկել է Լիբանանից, բայց հայերեն խոսել գիտեք, բայց ձեր հետեւում նստած մյուս տղան Հայաստանից է, կարող եմ ապահով դուրս գալ նրա հետ, որովհետեւ վստահ եմ, որ նա հայ է, այստեղ է ծնվել»։
Ես ուզում էի հանդիմանել նրան, բայց մի տիկին զգաց, որ իրավիճակը լարվեց եւ փոխեց թեման, սպասեցի, որ նա խոսի, մինչեւ նա նորից խոսեց՝ նախադասության կեսը ռուսերեն բառերի հետ խառնելու սովորությամբ: Մտածեցի ու ընդհատեցի. «Դուք պնդում եք, որ մաքուր հայ ազգայնական եք, բայց հայերեն չեք էլ խոսում, ռուսերեն բառեր եք օգտագործում»,- ասացի, «ինչո՞ւ», -ասաց,-«Բոմջը» հայերեն բառ չէ՞»: «Դուք խնդրում եք, որ ձեզ հայերեն սովորեցնե՞մ։ Դու մաքուր հայ պիտի լինես»,- հակադարձեցի ես:
Ես իջա, զայրացած էի, իսկապես զզված եւ հոգնել եմ այս փոքրամասնությունից, որն ուղղակի ոչնչացնում է ամեն ինչ, նույնիսկ երբ փորձում էի մխիթարել ինձ, որ գտա հոդվածիս հաջորդ թեման, ես զայրացած մնացի:
Կարդացեք նաև
Նախ ես պատրանքներ չունեմ, մենք՝ լիբանանահայերս, հաճախ ենք լսել Լիբանանում մեկ այլ փոքրամասնության կողմից նման մեկնաբանություններ. «Դու լիբանանցի՞ ես, թե՞ հայ, ասում ես՝ Հայաստանը քո հայրենիքն է, ինչո՞ւ չես որոշել ապրել Հայաստանում, քանի որ դա քո հայրենիքն է»:
Երկրորդ՝ Հայաստանի Հանրապետությունում սա միակ պառակտող տեսարանը չէ, ես անընդհատ նման համեմատություններ էի լսում՝ «էջմիածինցի եւ երեւանցի», «արցախցի եւ հայաստանցի», եւ դա միայն փողոցային խոսակցության սահմաններում չմնաց. զարգացել է հրապարակային ելույթների մակարդակով, հանդգնության չափով, հանրային բեմերից՝ «Մենք սպիտակն ենք եւ իսկականը՝ պայքարում ենք սեւերի դեմ»։ Ես պատրանք չունեմ օրինակներ բերելու առաջադեմ ժողովրդավարական երկրներից, որտեղ խոսքի ազատությունը, որը սուրբ է, որոշ ռասիստական արտահայտություններ կհանգեցնեն լուրջ պատիժների։
«Սա ռասայական զրպարտության մասին գրառում է, եւ այն օգտագործելու ճանապարհ չկա: Զգուշացե՜ք: Արդյո՞ք ռասիստական է, եթե սեւամորթ ղեկավարն իր սեւամորթ աշխատակցին նեգր է անվանում». Նյու Յորքի դաշնային ժյուրին այդպես է կարծում։ Ժյուրին Բրենդի Ջոնսոնին 30,000 դոլար է շնորհել որպես պատժիչ վնասի փոխհատուցում (ի լրումն 250,000 դոլարի փոխհատուցման վնասի, որը նա ստացել էր նախկինում), այն բանից հետո, երբ Ջոնսոնը պնդում էր, որ իր նախկին ղեկավար Ռոբ Կարմոնան պարբերաբար վիրավորում էր իրեն եւ մի առանձնապես բուռն բամբասանքով անվանում էր նրան եւ նրա գործընկերոջը «նեգրեր»:
Պատրանքներ չունեմ առաջարկելու, որ հանրապետության ներսում նման ռասիստական մեկնաբանությունները պատժվեն օրենքով, որ նման արտահայտություն անողները քրեական պատասխանատվության ենթարկվեն:
Ես նման պատրանք չունեմ, քանի որ 2011 թվականից ի վեր ժամանակ առ ժամանակ հանդիպել եմ նման իրավիճակների՝ առաջին անգամ այցելելով Հայաստան:
Ես նույնպես ուզում եմ փորձել լինել արդար եւ օբյեկտիվ, այս մարդիկ փոքրամասնություն են, կարծում եմ, որ տեղի արեւելահայերի 95%-ը չափազանց բարի մարդիկ են, բայց այս 5%-ը պարզապես նման բարոյական ոճիր է անում ազգի նկատմամբ: Ես ուզում եմ անկեղծ լինել, երբ որպես լիարժեք բնակիչ եկա Հայաստան, այն, որ ես վերադարձած արեւմտահայ եմ, ինձ համար ավելի շատ առավելություն էր, քան թերություն: Շուտով ես հասկացա, որ Հայաստանի Աշխատանքի շուկայում ես ինչ-որ կերպ հատուկ վերաբերմունքի եմ արժանացել, անարդար զբաղվածության պայմաններում, ընկերությունները գիտեին, որ ես չեմ ընդունի այդքան ցածր աշխատավարձ, եւ նրանք ինձ մի փոքր ավելի լավ աշխատավարձ առաջարկեցին, քան տեղական մշակողները, ովքեր ինձնից ավելի հմուտ էին: Արեւմտահայերը, ովքեր կարծում են, որ աշխատանք գտնելու համար նման դժվարությունների են բախվում միայն այն պատճառով, որ արեւմտահայ են, այնքան հեռու են իրականությունից, քանի որ Աշխատանքի աշխարհն անարդար է, համակարգը անարդար է, անկախ մեր ծագումից, եւ արեւմտահայերիս հետ վարվում են մի փոքր ավելի քիչ անարդար:
Նույնը ճիշտ էր ինձ համար որպես բլոգեր, ես իրատես մարդ եմ, ես ինձ համեմատեցի տեղի բլոգերների հետ եւ եկա այն եզրակացության, որ նրանք ավելի զարգացած են, քան ես, նրանք ավելի լավ բլոգերներ են, բայց իմ առավելությունն այն է, որ ես Սփյուռքից եմ, ես նոր արյուն եմ, եւ ես այդ առավելությունը օգտագործեցի իմ օգտին:
Այս ամենը նրանք, ովքեր խտրականության վրա հիմնված պառակտիչ ժեստեր են անում, թե որ գավառից՝ Երեւանից, Արցախից, Էջմիածնից, թե որեւէ այլ տեղից, արեւելահայ, թե արեւմտահայ, տեղացի, թե դրսից վերադարձած, ազգային, բարոյական հանցագործություն են անում հանրապետության ու ազգի դեմ, մեխ են խփում ազգային կառուցվածքին, ես կսպասեի, որ պետությունը նման հանցագործություն չի հանդուրժի, բայց ես հույսեր չունեմ, ինչո՞ւ։ Որովհետեւ 2018 թվականից մենք ապրում ենք «ոչինչի կանոնով, բա ինչ, ուղղակի խոսքեր են, մինչեւ հիմա այս գաղափարներից բռնություն չի առաջացել», եւ «ապա նախկիներու ադեն ավելի վատ մեկնաբանություններ են հնչել»:
Ես ոչինչ չեմ ակնկալում ներկայիս իշխողներից, չնայած այն հանգամանքին, որ պարոն Փաշինյանը ժամանակին ասել է, որ «ով այս աշխարհում հայի արյուն է կրում, ինքնըստինքյան Հայաստանի քաղաքացի է», բայց «չեմպիոն» է՝ թույլ չտալով այսքան հայերի մուտքը Հայաստանի Հանրապետություն, «օրինակ ծառայելով», որ հանրապետությունը «դիմավորի իր զավակներին»:
Ես Պետրոս Մանուկյանն եմ, Հայաստանի քաղաքացի, «Թավշյա» հեղափոխության հիասթափված մասնակից, բայց ոչ երբեք հիասթափված հանրապետությունից եւ հայրենիքից:
Պետրոս ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
29.10.2022
Ինձ որ հարցնում են որտեղացի եմ,ասում եմ՝ Ղարաբաղից։ Որ չասեմ էլ, տարբերությունը ակնառու է՝ սկսած իմ ռուսերենից, վերջացրած արտաքինով։ Սա ոչ լավ է, ոչ վատ, սա փաստ է։
Հեղինակն ասում է, որ Լիբանանում իրենց հարցնում են լիբանանցի է թէ հայ։ Սխալ ե՞ն ասում։ Լիբանանը պիտի որ ձեր արդեն որերորդ սերնդի համար իրական հայրենիք դառնար,բայց ոնց որ չի դառնում։ Իսկ եթե հայրենիք չէր, ապա ինչ էր։ Ունե՞ք պատասխանը։
Մի խոսքով, տարօրինակ է նեղանալ նրա համար, որ քեզ չեն վստահում կամ տարբերակում են տեղացիները։ Տեղացիներին իրար կապում են այնպիսի թելեր, որոնք չունի դրսից եկածը։ Դրսից եկածն էլ այնպիսի պատմական հիշողության կրող է, որը հատուկ չէ տեղացուն։ Նեղանալու ի՞նչ կա։
Ասենք, ես ռուսախոս և սովետական դաստիարակությամբ մարդ ի՞նչ ունեմ ընդհանուր անգլախոս և ամերիկյան դաստիարակություն ստացած, թող նույնիսկ, իմ անուն֊ազգանունը կրող քաղաքացու հետ՝ մինիմում ըբդհանրություն։ Որովհետև մեր երկուսիս պատմական հիշողությունը տսրբեր է։ Եվ սա նորմալ է լրիվ։
այո, ես ունեմ պատասխանը, և լավ, եթե դուք հետևեք ինձ, ես նորից ու նորից նշել եմ, որ ես ունեմ երկու հայրենիք՝ Լիբանան և Հայաստան, հետևեք իմ կայքին և կտեսնեք, որ դա այդպես է։