Հույն ռազմական փորձագետ, պրոֆեսոր Կոնստանտինոս Գրիվասի բացատրությունները այս հոդվածում․ «Այն, ինչ ուներ հունական բանակը 1940 թվականին և չունի այսօր»
1940-ի էպոսի ամենահամառ տեսակետներից մեկն այն է, որ Հունաստանը նյութատեխնիկական առումով պատրաստ չէր պատերազմի գնալ Ալբանիայի ճակատում 1940 թվականին: Բայց այս տեսակետը անտեսում է ռազմական գիտության հիմնական ենթադրությունը: Ռազմական ուժը հարաբերական մեծություն է, ոչ թե բացարձակ և ձևավորվում է մի շարք գործոնների հիման վրա: Թերևս ամենահիմնականը աշխարհագրական միջավայրն է։
Ուստի հաշվի առնելով լեռնային և դժվարին միջավայրը, որտեղ հույն զինվորներին կոչ էին անում գործել Պինդուսի լեռներում, Հունաստանը շատ լավ պատրաստված էր։ Ի թիվս այլ բաների, նա իտալացիներից ավելի մեծ թվով տիրապետում էր տվյալ մարտադաշտի համար կարևոր նշանակություն ունեցող զինատեսակին՝ ջորիին։ Իսկապես, յուրաքանչյուր հինգ-վեց հույն զինվորի դիմաց երկու ջորի կար, որոնք երկու անգամ կամ նույնիսկ ավելի շատ էին կատարում, քան իտալական բանակը։
Այս փաստը հունական ուժերին թույլ տվեց հասնել մարտավարական շատ ավելի լավ շարժունակության՝ օգտագործելով լեռնային դժվարին ուղիները։ Նշենք, որ ջորիի մարտավարական արժեքը վերագնահատվել էր նաև ԱՄՆ բանակի կողմից Աֆղանստանում 2001 թվականին, երբ պարզվեց, որ Humvee մեքենաները կամ նույնիսկ գյուղատնտեսական բեռնատարները հարմար չեն լեռնային տեղանքին, որտեղ գտնվում էին լեռնային դիվիզիայի զինվորները։
Կարդացեք նաև
Միևնույն ժամանակ, հունական բանակը ներդրում էր կատարել ապակենտրոնացված գործողությունների փիլիսոփայության մեջ՝ տրոհելով իր մեծ կազմավորումները փոքր ինքնավար խմբերի, որոնք ղեկավարվում էին փոքր առաջնորդների (կրտսեր սպաների կամ պահեստայինների) կողմից: Նրանք կարողացան արագ հարմարվել հակամարտության աշխարհագրական պայմաններին, որոնք չէին նպաստում մեծ ստորաբաժանումների գործողություններին:
Մետաքսասը եւ Ausftragstaktik-ը
Այս փաստը խորթ չի թվում Իոաննիս Մետաքսասի* ռազմական ինտելեկտին և այն ռազմական պատրաստվածությանը, որը նա ստացել էր որպես սպա Գերմանիայում՝ հայտնի ռազմական ակադեմիայում (Kriegsakademie): Այնտեղ նա շփվել էր գերմանական Auftragstaktik հայեցակարգի հետ, որն անգլերենում կոչվում է «Առաքելության հրամանատարություն», իսկ հունարենում՝ «Management by Mission»:
Auftragstaktik-ը կողմնակից է ենթակա ղեկավարների գործողությունների ինքնավարությանը և նրանց կողմից նախաձեռնությունների ընդունմանը, որի արդյունքներին պետք է հարմարվեն վերին օղակները, այլ ոչ թե փորձեն պարտադրել կանխորոշված մարտական պլան: Auftragstaktik-ը գերմանական բանակի և մինչ այդ պրուսական բանակի ռազմական արդյունավետության կարևոր գործոններից մեկն էր։ Նշենք, որ Auftragstaktik-ը հետագայում ամբողջությամբ ընդունվեց իսրայելական բանակի կողմից։ Փաստորեն, դա իսրայելցիների գերգաղտնի զենքն էր արաբների դեմ պատերազմներում: Արաբական բանակները շրջափակված էին կենտրոնացված, հիերարխիկ և կոշտ պատերազմի ժամանակների հրամանատարության մոդելներում:
Գործողությունների ապակենտրոնացման փիլիսոփայությունը «պարզունակ» զենքի համակարգերին զուգահեռ, բայց հարմարեցված մարտադաշտի աշխարհագրական պայմաններին, հատկապես ջորիով, թույլ տվեց հույն սպաներին և հոպլիտներին օգտագործել իրենց մարտական առաքինությունները: Նրանք այդպիսով հաղթեցին ավելի ուժեղ հակառակորդին: Իտալացիների ընկալումը միանգամայն սխալ էր, ինչը ցույց տվեց 731-րդ բլրի սարսափելի հակամարտությունը, որը Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ամենակատաղի մարտերից մեկն էր:
Դասեր ապագայի համար
Ենթադրենք, որ այդ ժամանակ Հունաստանը կարող էր տասնապատիկ ավելի շատ գումար ծախսել իր բանակի վրա և, հետևելով նորաձևությանը, ստեղծել խոշոր զրահապատ և մոտոհրաձգային կազմավորումներ, որոնք կգործեին կենտրոնացված հրամանատարության ներքո: Այս կոնֆիգուրացիայի դեպքում նրանք լուրջ վտանգի տակ կհայտնվեին այդ ուժերին վատ աշխարհագրության մեջ թակարդելով և առավելությունը թերության վերածելով:
Ահա թե ինչ եղավ Խորհրդային Միության հետ 1939 թվականին ռուս-ֆիննական պատերազմի սկզբում: Այնուհետև Կարմիր բանակի մեծ մոտոհրաձգային ֆալանգները հնարամիտ ֆինների կողմից փակվեցին նեղ փողոցներում, իսկ խորհրդային զինվորները զոհվեցին ֆիննական ցրտից, ճիշտ այնպես, ինչպես ամերիկացիները Կորեական պատերազմում: Կորեական թերակղզում հակամարտության երկրորդ փուլում չինական հետևակները, գիշերը շարժվելով լեռնային արահետներով, շրջանցեցին լեռների միջև դանդաղ սողացող ամերիկյան ծանր շարժիչային ֆալանգները և հարվածեցին հարավում գտնվող ՄԱԿ-ի ուժերին՝ առաջացնելով նրանց համախմբվածության ամբողջական խզումը:
Այսպիսով, միշտ չէ, որ բարձր տեխնոլոգիաները առավելություն ունեն ռազմական առճակատման ժամանակ։ Այստեղ ոչ թե ամենահզորն է հաղթում, այլ նա, ով լավագույնս համապատասխանում է յուրաքանչյուր հակամարտության առանձնահատկություններին: Այս դասը մի բան է, որը մենք պետք է նկատի ունենանք նույնիսկ այսօր, քանի որ մենք գրեթե բացառապես ապավինում ենք շատ թանկարժեք զենքի համակարգերին մեր պաշտպանական և զսպման կարողությունների համար՝ զսպելու թուրքական անընդհատ աճող ագրեսիան և խաղաղություն ապահովելու հունա-թուրքական համակարգում:
1940-ականների էպոսը ապացուցեց, որ միայն օտարերկրյա ընկերությունների թանկարժեք բարձր տեխնոլոգիական սպառազինության համակարգերը բավարար չեն։ Մենք պետք է զարգացնենք կարողություններ՝ հարմարեցված մեր սեփական տարածության աշխարհագրական և այլ առանձնահատկություններին, մեր հնարավորություններին ու թույլ կողմերին։ Եվ հարակից ջանքերը, ինչպես հեղինակը պնդում էր SLpress-ի իր նախորդ հոդվածում, կարող է հիմնված լինել միայն զենքի հիմնարար համակարգի վրա, որը մեր կողմից արված ներքին, ազգային և ռազմական մտածողությունն է:
* զինվորական և քաղաքական գործիչ, ով արդիականացրել է հունական բանակը
Այս հոդվածի հեղինակի մասին
Կոնստանտինոս Գրիվասը աշխարհաքաղաքականության և ժամանակակից ռազմական տեխնոլոգիաների պրոֆեսոր է, Ռազմական գվարդիական դպրոցի Պատերազմի տեսության և վերլուծության ամբիոնի տնօրեն: Նա նաև դասավանդում է ավելի լայն Մերձավոր Արևելքում անվտանգության աշխարհագրություն Աթենքի համալսարանի թուրքական և ժամանակակից ասիական հետազոտությունների ամբիոնում: Նա մշտական թղթակից է SLPress-ին:
Թարգմանությունը հունարենից՝ Աննա ԱԶՆԱՈՒՐԻ
