Հասկանալու համար, թե ինչու է Ադրբեջանը ռազմական ագրեսիայի դիմել հենց այս օրերին, պետք է այն դիտարկել Ռուսաստան-Ուկրաինա, իսկ ավելի կոնկրետ՝ Ռուսաստան-Արեւմուտք, Ռուսաստան-ՆԱՏՕ առճակատման համատեքստում։ Վերջին օրերին ռուսական բանակը դժվարություններ ունի ռազմական առումով, ստիպված է եղել հեռանալ Խարկովի շրջանի մի շարք բնակավայրերից, արդյունքում Ադրբեջանն օգտագործում է ընձեռված հնարավորությունը՝ սեփական օրակարգը կյանքի կոչելու համար։ Ռուսաստանի ակտիվ ներգրավումը մեր տարածաշրջանում տեղի ունեցող զարգացումներին էլ ավելի ծանր իրավիճակ կստեղծի այդ երկրի համար՝ փաստացի բացելով «երկրորդ ճակատը»։ Ադրբեջանական կողմի համար հաջորդ նպաստավոր հանգամանքն այն է, որ Եվրոպայում էներգետիկ ճգնաժամի ֆոնին Ադրբեջանն առաջարկում է գազ եւ նավթ վաճառել։ Բնականաբար, Ադրբեջանն այդ գործիքը եւս կիրառում է քաղաքական նպատակներով, արդյունքում մենք լսում ենք քաղաքական «անդեմ» հայտարարություններ առանց որեւէ գործնական քայլի։
Ադրբեջանի վարած քաղաքականությունը պետք է դիտարկել նաեւ աշխարհաքաղաքական զարգացումների համատեքստում։ Դեռեւս անցած դարասկզբից Թուրքիայի համար (անկախ այդ պետական միավորի կայսերական կամ հանրապետական բնույթից) Սյունիքի նվաճումը գերնպատակներից մեկն է եղել։ Վերջին շրջանում, մասնավորապես՝ էրդողանյան ժամանակաշրջանում ակտիվորեն առաջ է տարվում «Մեծ Թուրանի» ստեղծումը, որում Հայաստանը, հատկապես Սյունիքի շրջանը սեպ է այդ ծրագրի կենսագործման համար։ «Հայկական սեպի» ապամոնտաժումը Թուրքիայի նպատակներից է, որը գոյաբանական վտանգ է ներկայացնում առաջին հերթին մեզ համար, սակայն անմիջականորեն առնչվում է նաեւ Իրանին եւ Ռուսաստանի Դաշնությանը։ Այստեղ Ռուսաստանի «դաշնության» կարգավիճակի հիշատակումը պատահական չէ, քանի որ թյուրքական տարրի ակտիվացումը քաղաքական եւ տարածքային խնդիրներ է ստեղծելու վերոնշյալ պետությունների համար եւս։ Բազմիցս «ՀՀ» օրաթերթն անդրադարձել է այդ խնդրին, այդ թվում՝ արցախյան երկրորդ պատերազմի օրերին, երբ ակնհայտ էր Թուրքիայի անմիջական ներգրավվածությունը ռազմական գործողություններին ու անվերապահ աջակցությունը Ադրբեջանին։ Այս իրողություններն ուրվագծում են բնական դաշնակիցների շրջանակը, այլ հարց է, թե որքանով դրանք կընկալվեն, եւ անհրաժեշտ հետեւություններ կարվեն։ Եթե հանկարծ իրավիճակի ճիշտ գնահատում չարվի, ապա «թյուրքական նախագծի» կյանքի կոչումը երկարաժամկետ կտրվածքով կձեւափոխի աշխարհաքաղաքական քարտեզը։
Լուսինե ՄԽԻԹԱՐՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի այսօրվա համարում:
