Հունիսի 7-ին Արևելքի պետական թանգարանում բացվեց «Էդմոնդ Պետրոսյան. Միստերիա Լեռնային Ղարաբաղից» խորագրով ցուցահանդեսը, որտեղ ներկայացված էին ղարաբաղյան նկարիչ Էդմոնդ Պետրոսյանի աշխատանքները։ Մոսկվայի հայկական թանգարանի աշխատակիցները մասնակցել են ցուցահանդեսի բացմանը։ Մենք նաեւ հրապարակել ենք դրա մասին նյութը կայքում: Սակայն հունիսի 14-ին Արեւելքի թանգարանի կայքում հայտնաբերեցինք, որ այժմ նկարչի ցուցահանդեսը կոչվում է «Էդմոնդ Պետրոսյան. Միստերիա», եւ Լեռնային Ղարաբաղն այնտեղ այլեւս նշված չէ։ Ավելին, ցուցահանդեսի նկարագրության մեջ նկարչի հայրենի քաղաքը՝ Ստեփանակերտը հիշատակելիս, փակագծերում այժմ նշված է Ադրբեջանում օգտագործվող անունը՝ Խանքենդին։
2005-2017 ԱՄԻ «Նովոստի-Արմենիա»։ Ցուցահանդեսի համադրող Լիդիա Ռոսլավցեւան Rusarminfo գործակալության թղթակցին տված հարցազրույցում պատմել է, որ անվանումը փոխելու որոշումն ընդունվել է նույն օրվա երեկոյան: «Ես դրան չեմ մասնակցում, ես քաղաքականության հետ ոչ մի կապ չունեմ ։ Տնօրենը որոշել է ինչ-որ նկատառումների հիման վրա փոխել անվանումը», — պատմել է Ռոսլավցեւան ։
Արևելքի թանգարանի գլխավոր տնօրենի տեղակալ Իլյա Զայցևը նույնպես Rusarminfo-ին տված հարցազրույցում ասել է. «նրա [Էդմոնդ Պետրոսյանի] ծագումը Լեռնային Ղարաբաղից տվյալ դեպքում նկարչության, որակի և ընկալման վրա ոչ մի կերպ չի ազդում, ինչպես ինձ թվում է»: Զայցեւի խոսքով ՝ ցուցահանդեսի անվանումը փոխելու որոշումը քաղաքական ենթատեքստ չունի, իսկ թանգարանը ոչ մի ադրբեջանական կազմակերպության չի ենթարկվում: «Մենք փորձում ենք տեղանունների գրման մեջ պահպանել ներկայիս իրավիճակը, որպեսզի ոչ ոքի չվիրավորենք», — հայտարարել է նա:
Այն բանից հետո, երբ Մոսկվայի հայկական թանգարանը հայտնաբերեց, որ ցուցահանդեսի անվանումը կայքում փոխվել է, Մենք կապվեցինք Արեւելքի թանգարանի տնօրինության հետ, ինչպես նաեւ նամակ գրեցինք թանգարանի տնօրեն Ալեքսանդր Սեդովի անունով ՝ խնդրելով պարզաբանումներ ստանալ ցուցահանդեսի անվանումը փոխելու որոշման վերաբերյալ: Խոստացված օպերատիվ մեկնաբանությունները մենք չենք ստացել։
Էդմոնդ Պետրոսյանը ծնվել, մեծացել եւ մահացել է Լեռնային Ղարաբաղում։ Իր հայրենիքին նա նվիրել է բազմաթիվ նկարներ,որոնք ներկայացված են եղել նաև Արևելքի թանգարանում ։ Նրա հայրենիքի անունը ջնջելը անհարգալից է ոչ միայն նկարչի կյանքի եւ ստեղծագործության, այլեւ Լեռնային Ղարաբաղի բոլոր բնակիչների համար: Ավելին, Էդմոնդ Պետրոսյանը ապրել ու ստեղծագործել է Ստեփանակերտում, այլ ոչ թե Խանքենդիում ։ Անթույլատրելի է այսպես աղավաղել նկարչի կենսագրությունը, ով մինչև իր կյանքի վերջը հրաժարվում էր լքել Ստեփանակերտը ։ Պետրոսյանը միշտ ասել է. «Իմ տեղն այստեղ է ՝ հայրենիքում»։
Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը հաճախ է Ստեփանակերտը օգտագործում Լեռնային Ղարաբաղում ռուսական խաղաղապահ առաքելության հարցերի քննարկման համար։ Ոչ մի լրացուցիչ անուն չի նշվում ոչ նրա, ոչ էլ նախագահի կայքում։ Պուտինը հետխորհրդային տարածքում հակամարտությունների վերաբերյալ նշում է. «Նախորդ տարիներին մենք տեսել ենք մեր հարեւան պետություններում խնդիրները, որոնք կապված են տարածքային վեճերի, ազգամիջյան խնդիրների հետ, Ռուսաստանի տարածք տեղափոխելու փորձերի հետ: Նման բոլոր փորձերը և այսօր, և ապագայում, անկասկած, կկասեցվեն»։
Անհնար է համակերպվել այն բանի հետ, որ ինչ-որ մեկը փորձում է կամ միտումնավոր է տանում այն խնդիրները, որոնց մարդիկ բախվում են այլ երկրներում տարածքային հակամարտությունների ժամանակ՝ Ռուսաստանի տարածք ։ Այդ գործողությունը պառակտում է մտցնում Ռուսաստանի Դաշնության ներսում ազգամիջյան հարաբերությունների մեջ, ինչպես նաև Ռուսաստանի թշնամական կերպար է ձևավորում Հայաստանում և Լեռնային Ղարաբաղում այն ժամանակ, երբ ռուս խաղաղապահները պահպանում են խաղաղությունն այդ տարածքում։
Մոսկվայի հայկական թանգարանը պահանջում է բացատրել, թե ինչու է փոխվել ցուցահանդեսի անվանումը։ Կա՞ր արդյոք դրա անհրաժեշտությունը։ Եվ արդյոք դա թելադրված էր դրսից։
Արման Հովհաննիսյան
Մօտ օրէն Էրիվանի արեւմուտքի թանգարանն ալ նույնը պիտի ընէ։