Յարոն Վայսը իսրայելցի հայամետ ակտիվիստ է: Նա ծնվել է 1976 թվականին, Իսրայելում, Հունգարիայից ներգաղթածների ընտանիքում: Կնոջ եւ չորս երեխաների հետ բնակվում է Իսրայելի հյուսիսում գտնվող Կեֆար Վերադիմ փոքր քաղաքում: Յարոնն աշխատում է հեռահաղորդակցության խոշոր ընկերությունում, իսկ զբոսաշրջության եղանակին որպես զբոսավար է աշխատում Հայաստանում եւ Վրաստանում: Նա Հայաստանը համարում է զբոսաշրջության մեծ ներուժ ունեցող ամենագրավիչ երկրներից մեկն աշխարհում: Յարոնն Իսրայելին մշտապես իրազեկ է պահում Հայաստանի եւ Արցախի մասին՝ ջանքեր գործադրելով արծարծելու այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք են Իսրայելում Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը, միշտ պնդելով, որ Իսրայելի կառավարության համար արդարացում չկա, որ նա ցայսօր չի ճանաչել Հայոց ցեղասպանությունը, նաեւ պայքարում է, որ Իսրայելի կառավարությունը դադարեցնի զենք վաճառել Ադրբեջանին:
Յարոնի հետ ծանոթացել եմ Հայաստան կատարած նրա վերջին այցի ժամանակ: Մտավորականի կերպարանքով այս բարձրահասակ, եռանդուն այրը հանդիպման եկավ Մոնթե Մելքոնյանի դիմանկարը կրող շապիկով, եւ մեր միջեւ ծնունդ առավ հետեւյալ զրույցը:
–Յարո՛ն, դու նոր ես եկել Արցախից, որը դու Դրախտ ես անվանում: Ինչպե՞ս ընթացավ այս անգամ ճանապարհորդությունդ:
-2012 թվականից ես պարբերաբար գալիս եմ Հայաստան եւ Արցախ: Պատերազմից հետո սա իմ երրորդ այցն է: Արցախն ինձ համար մի ազգի, մի ժողովրդի օրինակ է, որը հազարավոր տարիներ ապրում է իր տարածաշրջանում ու տակավին պայքարում է ոչ թե իր անկախության, այլ գոյատեւելու համար: Արցախցիներն իրենց պայքարը սկսել են 1980-ականների վերջից, եւ ասում են, որ Խորհրդային Միության փլուզումը սկսվել է Արցախից: Այնպես որ, երբ առաջին անգամ այցելեցի այս տարածաշրջանը, հետաքրքրված էի՝ լինելու նաեւ Արցախում: Ես սիրահարվեցի Արցախին ու այնտեղ մնացի երեք շաբաթ: Քայլեցի «Ճանապարհ թրեյլով» (ոտքով ճամփորդելու համար նշագրված արահետ Արցախում – Ա. Բ.), գիշերեցի մարդկանց տներում՝ վայելելով գեղեցիկ բնապատկերները եւ շատ բարի մարդկանց հյուրընկալությունը: Ինձ բոլորը վերաբերում էին որպես ընտանիքի անդամի, ասես նրանցից մեկն էի: Ուստի ես իմ պարտքն էի համարում իմ երկրում խոսել Հայաստանի եւ Արցախի մասին եւ անել հնարավորը այդ ժողովրդին աջակցելու համար: Ազատ ժամանակս եւ հանուն իմ հոգու սկսեցի իսրայելցի զբոսաշրջիկների խմբեր բերել Հայաստան: Իսրայելում կա լոբբի՝ ցանկացած ազգի համար, շատ վրացի եւ ադրբեջանցի ներգաղթյալներ պաշտպանում են նրանց շահերը, հատկապես Ադրբեջանը մեծ գումարներ է ուղարկում՝ հավանաբար կաշառելու քաղաքական գործիչներին եւ լրատվամիջոցներին, բայց Հայաստանի անունից գրեթե ոչ ոք չի խոսում, նույնիսկ զբոսաշրջության մասին: Ես բացեցի Հայաստանի մասին առաջին ֆեյսբուքյան էջերից մեկը եբրայերենով եւ հոդվածներ գրեցի՝ ներկայացնելով երկիրը: Արցախի մասին հոդված եմ հրատարակել Իսրայելի ամենակարեւոր կայքում եւ ամսագրում, այնպես որ դարձա հայկական հարցերի մի տեսակ փորձագետ, եւ մարդիկ սկսեցին կապվել ինձ հետ: Հետո կապ հաստատեցի հայ համայնքի հետ, նրանք պաշտպանում են հայկական շահերը, բայց իմ առավելությունը հայ չլինելն է եւ այն, որ ես չեմ վարձատրվում իմ հայանպաստ գործունեության համար: Իմ եւ Ադրբեջանին աջակցող իսրայելցիների միջեւ մեծ տարբերությունն այն է, որ ես ինքս եմ փող վճարում Հայաստանին աջակցելու համար, մինչդեռ նրանք գումար կամ նպաստ են ստանում իրենց աջակցության համար, ուստիեւ իրենց ասածը ոչինչ է:
Կարդացեք նաև
–Համոզված եմ, որ դու Ադրբեջանի սեւ ցուցակում ես, բայց դա քեզ երբեք չի խանգարել շարունակել աջակցել Արցախին:
– Ինձ երբեք ոչինչ չի կանգնեցնի: Հատկապես 44-օրյա պատերազմի ժամանակ եւ դրանից հետո: Ես բողոքի ցույցեր կազմակերպեցի, հարցազրույցներ տվեցի լրատվամիջոցներին մեր օրակարգի վերաբերյալ, քանի որ իսրայելական լրատվամիջոցներից մի քանիսը աջակցում էին Ադրբեջանին: Ինձ հրավիրեցին խոսելու մեր տեսանկյունից. թեեւ ես հայ չեմ, բայց «մերոնք» եմ ասում, քանի որ ինձ համարում եմ Հայաստանի եւ Արցախի հայրենասեր: Հայ համայնքի հետ միասին հիմնել ենք Հայաստանին եւ Արցախին աջակցող մի կազմակերպություն: Անցյալ տարի մայիսին պատերազմից հետո առաջին անգամ այցելեցի Արցախ: Այն ժամանակ մարդիկ ասում էին, որ հասկանում են իրենց նոր իրավիճակը. իրենք վերապրողներ են եւ պատրաստ են կառուցել իրենց նոր ապագան: Նրանք ցնցված էին, բայց` տակավին լավատես: Անցյալ սեպտեմբերին, երբ երկրորդ անգամ եկա, թվում էր, թե նրանք մի տեսակ հոգնել էին, հատկապես մտահոգ էին ժամանակավոր կացարաններում ապրող փախստականների համար: Իսկ հիմա մարդիկ մի քիչ ընկճված են թվում, քանի որ նախկինի պես մեր կողքին երիտասարդներ չկային, բոլորը սահմանին են, մթնոլորտում զգում ես, որ ինչ-որ բան է լինելու: Մարդիկ իսկապես մտահոգված են, թե միգուցե չկա ապագա, ուրեմն ինչո՞ւ բիզնես բացել, տներ կառուցել, եթե մի քանի ամսից դրությունը կարող է փոխվել: Իրավիճակը նույնն է, ինչ այժմ կատարվում է Ուկրաինայում: Ուստիեւ ես հղում եմ իմ ուղերձն աշխարհին, հայկական եւ ռուսական անձնագիր ունեցողներին, (քանի որ միայն նրանք կարող են մտնել Արցախ). հիմա ժամանա՛կն է, միա՛կ ընտրությունը, եկե՛ք Արցախ, եկե՛ք ձեր հմտություններով օգնելու այս քաջ երկրին: Եթե պարզապես այցելում ես, իհարկե, աջակցում ես տնտեսությանը, բայց կարեւոր է, որ այսօր Արցախում մարդիկ զգան, որ իրենք մենակ չեն: Հիմա նրանք լքված են զգում իրենց: Ես չեմ ուզում հիմա քաղաքականությունից խոսել, բայց իմ զգացողությունն այն էր, որ Արցախում մարդիկ կարծում են, թե Հայաստանի իշխանությունն ու Սփյուռքը լքել են իրենց, էլ չասած արեւմտյան աշխարհի մասին: Մենք չենք կարող վերահսկել Հայաստանի իշխանություններին, բայց գոնե մեր ուղերձը կարող ենք հասցնել Սփյուռքին: Ինձ իսկապես ցավ է պատճառում այն, որ Սփյուռքից, նաեւ Իսրայելից շատերն իրենց կռիվն անում են Ֆեյսբուքում՝ գրելով, որ «Արցախի ոչ մի թիզ չենք տալու», բայց երբեք չեն լինում այնտեղ…
Արծվի ԲԱԽՉԻՆՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Ազգ» թերթի այսօրվա համարում:
