Անկախության ձեռքբերումը մեր մեծ նախնիների մեծ գործն է, ովքեր Հայկական հարցը լուծել են ոչ թե սփյուռքյան մի երկրից մյուս երկիր արտագաղթով կամ ձուլմամբ, այլ անկախ հայկական պետություն ստեղծելով։ Բայց, ցավոք, անկախ Հայաստան տանող ճանապարհին մենք բախվեցինք մարտահրավերների, որոնք մեզնից ուժեղ էին:
Պետության հիմնական պարտականությունն է ապահովել սեփական անվտանգությունը՝ առանց ինքնության կորստի սպառնալիքի։ Դրա համար պետք է սթափ գնահատել սեփական ռեսուրսները, գտնել «հենակետեր» աճելու համար, ինչպես նաև ճիշտ որոշել աշխարհաքաղաքական համագործակցության հարցը։
Անկախ Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունն իրականացվել է մի քանի ուղղություններով՝ Սփյուռքը որպես դոնոր օգտագործելը, Եվրոպայի հետ լավ հարաբերությունների պահպանումը, Ռուսաստանի հետ մերձեցումը։ Այժմ մենք Արցախի գնով Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ հարաբերությունները բարելավելու փորձի ականատեսն ենք։ Ընդհանուր առմամբ այս բազմակողմ քաղաքականությունը միասին հանգեցրել են նրան, ինչ մենք ունենք այսօր՝ Արցախի 70%-ի կորուստ, անվտանգության բացակայություն, ազգային գաղափարի լղոզվածություն, տնտեսական թուլություն և ոչնչացման վտանգ։Մենք տեսնում ենք Եվրոպայի անհավանական խոցելիությունը։
Եվրոպացի քաղաքական գործիչներից ո՞վ կարող է պատասխանել այն հարցին, թե ինչու էր անհրաժեշտ Ուկրաինայի նկատմամբ էքսպանսիայի քաղաքականությունը կիրառել։
Կարդացեք նաև
Ինչո՞ւ էր անհրաժեշտ մոտենալ նրա սահմաններին՝ իմանալով պատասխան գործողությունների անխուսափելիության մասին։
Ի՞նչ երաշխիքներ էին պետք Ռուսաստանին:
Երաշխիքներ այն բանի, որ ԵՄ-ն և ՆԱՏՕ-ն չեն խորանա այս կամ այն տարածք: Հենց այդպես,այս ամենի մասին կարելի էր հեշտությամբ համաձայնել։
Այսօր Եվրոպայի պահվածքը և փոփոխություններին արձագանքելու նրա դժկամությունը թույլ են տալիս կտրուկ եզրակացություններ անել,որ Եվրամիությունը դրսից վերահսկվում է պետությունների կողմից, սա ՆԱՏՕ-ի տրոյական ձիու տեսակ է, և դաշինքի նպատակը ընդլայնվելն է մինչև Ռուսաստանի սահմանները։
1990-ի գործարքը խզվեց՝ «անվտանգ գոտի» չստացվեց։ Եվրոպան փորձեց հասնել հենց Ուկրաինա, և Վլադիմիր Պուտինը վերջ դրեց դրան, թեկուզ ողջ աշխարհի հետ փչացած հարաբերությունների գնով։ Այնուամենայնիվ, ես վստահ եմ, որ երկրների ճիշտ արձագանքը ներկայիս ճգնաժամին երկարաժամկետ հեռանկարում կբերի Ռուսաստանի գործընկերությանը վերֆորմատավորված Եվրոպայի հետ։
Եվրոպան վերածվում է շուկայի, որտեղ այլևս չկա համերաշխություն, չկա այլևս հեռանկարային քաղաքականություն, բայց կա տնտեսական, սոցիալական, բարոյական և քաղաքական ճգնաժամ, որը սկսվել է տասը տարի առաջ: Եվրոպայում տնտեսական հարցերի շուրջ պառակտում եղավ Հյուսիսի և Հարավի միջև, ինչպես նաև միգրացիայի հարցերում արևելքի և արևմուտքի միջև, ինչը հանգեցրեց պոպուլիզմի աճին:
Ընդլայնման խենթ քաղաքականությունը հանգեցրեց նրան, որ երկրները դադարեցին ընկալել միասնական համայնքը, սկսեցին հեռանալ սեփական շահերից և ԵՄ-ին վերաբերվել որպես շուկայի։ Նման Եվրոպան կառավարելը շատ ավելի դժվար դարձավ։
ԱՄՆ նախագահն արդեն չի կիսում եվրոպական նախագծի գաղափարը։ Ամերիկյան քաղաքականությունը հակասում է եվրոպականին: Մենք հիմա տեսնում ենք հետևանքները Ուկրաինայում, իսկ մինչ այդ տեսանք Սիրիայում. այն վահանը, որի շնորհիվ Եվրոպան ավելի ուժեղ դարձավ, այլևս չի պահպանում իր նախկին հարաբերությունները Եվրոպայի հետ։
Մեր առջև Եվրոպան է, որտեղ շատ պետություններ ղեկավարվում են կոալիցիաներով՝ խոցելի մեծամասնություններով կամ անկայուն քաղաքական հավասարակշռությամբ:
Եվրոպայի անվտանգությունն ապահովում է ՆԱՏՕ-ն։ Բայց ի՞նչ ենք մենք տեսնում։ ԱՄՆ-ի և ՆԱՏՕ-ի նրա դաշնակիցների միջև չկա համակարգված ռազմավարական որոշումների կայացում: Մենք տեսնում ենք ՆԱՏՕ-ի մեկ այլ դաշնակցի՝ Թուրքիայի չհամակարգված ագրեսիվ գործողություններ Լեռնային Ղարաբաղում, Սիրիայում։
Սիրիայի օրինակն ընդհանուր առմամբ պարադոքսալ է. Եվրոպան պայքարեց Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետության դեմ, իսկ ԱՄՆ-ի ու Թուրքիայի գործողությունները հանգեցրին նրան, որ զոհը Սիրիայում Իրաքի և Լևանտի իսլամական պետության (Ռուսաստանում արգելված ահաբեկչական կազմակերպություն) դեմ պայքարող Սիրիայի դեմոկրատական ուժերն էին։
Եվրոպան պետք է նորից ներգրավվի հարևանության քաղաքականության մեջ և չի կարող իրեն թույլ տալ վերահսկվել երրորդ կողմերի կողմից, որոնք չեն կիսում իր շահերը:
ՆԱՏՕ-ն ստեղծվեց որպես պատասխան թշնամուն, որպես պատասխան Վարշավյան պայմանագրին։ 1990 թվականին ոչ ոք չվերանայեց այս աշխարհաքաղաքական նախագիծը, երբ անհետացավ սկզբնական թշնամին:
Լռելյայնորեն համոզմունք կա, որ Ռուսաստանը դեռ թշնամի է։ ԱՄՆ-ը ՆԱՏՕ-ին վերաբերվում է որպես կոմերցիոն նախագծի, որն ունի կոմերցիոն բացառիկություն՝ ամերիկյան արտադրանք գնելու պայմանագիր։
Ամփոփելով՝ նշում եմ, որ Եվրամիությունը պատրաստ չէ մեզ համար ապահովել ամենակարևոր բաղադրիչը՝ ժողովուրդների ինքնիշխանության սկզբունքը։ Արժեքների փոխանակում կարող է լինել միայն այն դեպքում, եթե կարողանաք համոզել ժողովուրդներին: Եվ առանց ժողովուրդների մասնակցության արժեքներ սերմանելու, ռեժիմներ փոխելու փորձը… Դա տեսանք Իրաքում և Լիբիայում, մենք փորձեր ենք տեսնում մեր երկրում։ Արևմտյան մոտեցման այս տարրը, անկասկած, մեծ սխալ է։ Ժողովուրդների ինքնիշխանությունը չպետք է խախտվի: Սա մեր ուղին չէ։
Արման ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ
