Լիբանանցի լրագրող, հեռուստահաղորդավար, քաղաքական գործիչ Պաուլա Յակուբյանն աշխատել է մի շարք լիբանանյան եւ համաարաբական միջազգային հեռուստաընկերություններում:
Հայտնի լինելով իր կազմակերպություններում՝ նա դարձավ այն փորձագետներից մեկը, որն ընտրվել էր Համաշխարհային բանկի խմբի կողմից՝ որպես «Բազմազանության եւ ներառման արտաքին խորհրդատվական խմբի» անդամ՝ կանանց իրավունքների համար իր քարոզչության արդյունքում: 2018 թ. նա իր թեկնածությունն առաջադրեց Լիբանանի խորհրդարանական ընտրություններում՝ Բեյրութի 1 ընտրատարածքում հայ ուղղափառ աթոռի համար: Հաղթեց, իսկ 2020 թ. օգոստոսի 8-ին հրաժարական տվեց եւ կոչ արեց նոր կառավարություն ստեղծել 2020 թ. Բեյրութի պայթյուններից հետո:
Լիբանանահայ լրագրող Պետրոս Մանուկյանի բացառիկ հարցազրույցն «Առավոտի» համար ներկայացնում ենք ստորեւ:
– Հարգելի տիկին Փոլա Յակուբյան, անկասկած, դուք շատ լավ հայտնի եք Լիբանանում եւ արաբական աշխարհում՝ լրագրության հարուստ պատմությամբ, որպես լիբանանցի լրագրող, հեռուստահաղորդավար եւ քաղաքական գործիչ: Բայց միգուցե ձեր երկրորդ Հայրենիքը՝ Հայաստանի Հանրապետությունը դեռեւս կարիք ունի ավելի շատ ներկայացնելու մեր լիբանանահայ անկախ Լիբանանի խորհրդարանի պատգամավորի մասին դեռեւս 2018թ., կարո՞ղ եք հակիրճ պատմել Ձեր մասին:
Կարդացեք նաև
– Ես Փոլա Յակուբյանն եմ, ես ծնվել եմ Լիբանանում 1976 թվականին, բայց հայրս ծնվել է մի վայրում, որտեղ նա 4 տարուց ավելի չի կարողացել ապրել, հայրս վերապրած է այն ցեղասպանությունից, որը կատարել են օսմանցիները: Հայերը հիմնական խոչընդոտն էին թուրք կառավարիչների նախագծի՝ «Մեծ Թուրանի» ծրագրի ճանապարհին, այն բանից հետո, երբ Օսմանյան կայսրությունը սկսեց քայքայվել եւ արաբները քաղցած էին ազատության եւ թուրքական տիրապետությունից ազատվելու համար:
Թուրքերը ճնշում էին նաեւ արաբներին, ինչպես նաեւ նրանց տիրապետության տակ գտնվող այլ ազգերին: Հայրս 4 տարեկան էր, նրա հայրը Զեյթուն անունով հայտնի տարածքի 4 իշխաններից մեկն էր, Զեյթունը բաժանված էր 4 էմիրությունների, որոնցից մեկի անունը Յակուբյան էր, պապս Յակուբյանի իշխանն էր, թուրքերը վերցրեցին պապիս ու սպանեցին նրան, որպեսզի շրջանի հայ մտավորականները չկարողանան օսմանյան բանակի դեմ ընդդիմություն կազմակերպել, հաջորդ օրը հորս աչքի առաջ սպանեցին տատիկիս, նա 3 ամսական երեխա ուներ՝ դեռ կրծքով կերակրվող:
Հարեւանները նույնպես սպանվում եւ հալածվում էին, հորս եւ մորաքրոջս դրեցին էշի յուրաքանչյուր կողմում, իսկ հարեւանները Կիլիկիայից (Զեյթունը Կիլիկիայում է) քայլեցին դեպի Հալեպ (Սիրիա): Հալեպ տանող ճանապարհին արաբական մի ցեղ օգնեց հորս, կերակրեց նրանց, դավադրությունը նաեւ նրանց ճանապարհին սպանելն էր, բայց արաբ առաջնորդ Շարիֆ Հուսեյնի նամակը արաբ բոլոր նահանգապետերին՝ պաշտպանելու «Յակիբայի» այս աղանդը: Մենք՝ հայերս, «յաքիբա» չենք, բայց ժամանակին սխալմամբ հայերին նկարագրում էին, որպես Յիակիբա: Յիակիբան ցեղ է, որը հիմնականում եղել է Երուսաղեմում եւ Պաղեստինում, եւ շատ արաբ կառավարիչներ պաշտպանել են հայերին: Ուստի հայրս եւ մորաքույրս փրկություն գտան արաբների օգնությամբ, հայրս հասավ Հալեպ եւ որոշ ժամանակ ապրեց որբանոցում, այնտեղ սովորեց արաբերենը եւ վարժ խոսում էր հայերեն, խոսում էր նաեւ թուրքերեն եւ շատ լեզուներ։
Երբ նա եկավ Բեյրութ, նա լրացուցիչ լեզուներ սովորեց, եւ որոշ ժամանակ ապրեց Բեյրութում, հետո տեղափոխվեց Տրիպոլի, որտեղ սովորեց, ապա վերադարձավ Բեյրութ, Բադարո շրջան, այնտեղ հանդիպեց մայրիկիս եղբորը, ով ապրել է Բադարոյում, իսկ հետո նրա քույրը (մայրս) սիրահարվել են եւ ամուսնացել, նա մարոնիտ է Ջբեյլից, նա ծագումով հայ չէ։ Նրանք 9 տարի միասին ապրեցին, առանց էլեկտրականության, ցավոք, ինչպես այսօր, քանի որ պատերազմական օրեր էին, հայրս ինձ ու քրոջս տարավ եւ պատմեց իր մոր՝ Աննայի մասին պատմությունները եւ թե ինչպես էր ամեն գիշեր երազում նրա մասին։ Նա պատմում էր, թե որքան գեղեցիկ է մեր Աննա տատիկը, եւ նա մեզ ասում էր, որ նա նման է իմ քրոջը՝ Ռոզիտային: Հայրս մինչեւ մահը երազում տեսնում էր մորս եւ իր կրտսեր եղբորը: Պատմում էր Կիլիկիայում գտնվող իր տան եւ այնտեղ խաղալու մասին, ինչպես նաեւ՝ իր մանկության մասին հայկական Կիլիկիայում:
Այսօր ինձ տխուր է լսել, որ մարդիկ դասում են ուրիշներին, որպես հայ կամ ոչ հայ, ոչ ոք իրավունք չունի որեւէ մեկին դասել, միգուցե աշխարհում միլիոնավոր հայեր կան, ովքեր ինձ նման չեն կարող սահուն հայերեն խոսել, չնայած այն հանգամանքին, որ ես եւ իմ քույրը սովորել ենք Մխիթարյան դպրոցում, իսկ ես խոսում եւ կարդում եմ հայերեն, քույրս վարժ խոսում է հայերեն, բայց ես մոռացել եմ իմ հայերենի իմացության որոշակի տոկոսը, քանի որ հորս հետ ապրել եմ 9 տարի, որից հետո թողել եմ Մխիթարյանը եւ գնացել Անթունիի դպրոց (Արաբական դպրոց): Երբ ես 9 տարեկան էի, քույրս 16 տարեկանում հեռացավ Մխիթարյանից, այդ պատճառով քույրս նույնքան տիրապետում է հայերենին, որքան արաբերենին, եւ երբեմն նույնիսկ հայերեն փաստաթղթեր է թարգմանում։ Անիմաստ է մարդուն դասել հայ կամ ոչ՝ ըստ նրա լեզվական կարողությունների, կարեւորն այն է, թե որտեղ է նա իրեն դնում, մարդն իրավունք ունի որոշել իր ինքնությունը եւ որտեղ է պատկանում, եւ ինչպես է նա զգում:
Ուստի մարդկանց դավաճան հայտարարելն անհանդուրժելի է, ես ինձ երբեք թույլ չեմ տալիս ասել, որ այս մարդը հայ չէ կամ լիբանանցի: Ես ինձ միայն թույլ եմ տալիս ասել այն, ինչ զգում եմ, նման սահմանումները ռասիստական են եւ ծայրահեղական, եւ հնացած: Ես հպարտ եմ հորս պատմությամբ, որովհետեւ նա երբեք անարդարություն չի արել եւ ենթարկվել է անարդարության: Առաջին իսկ օրվանից, երբ մուտք գործեցի լրագրության աշխարհ, այնուհետեւ քաղաքականության ասպարեզ, ես նվիրվում եմ Հայ դատի պաշտպանությանը, երբեւէ որպես լրագրող իմ առաջին դրվագը 
մասին էր։ Ուստի որոշեցի արաբերենով խոսել մեր հայկական հարցի մասին, քանի որ մեր գործը մարդասիրական բնույթի պատճառ է, արդար գործ, պատժից խուսափելու պատճառ, որը հանգեցնում է նման զազրելի հանցագործությունների շարունակությանը: Մի քանի ցեղասպանություն չէին լինի, եթե Հայոց ցեղասպանության համար պատիժ լիներ: Երբ մարդիկ տեղյակ չեն պատմությանը, այդ հանցագործությունները շարունակվելու են: Երբ մարդիկ լավ գիտեն պատմությունը եւ գիտեն, թե ինչպես լավ կայանալ ապագայի համար, այլեւս խնդիրներ չեն լինի: Ընդհակառակը, մենք մարդկության համար կունենանք ավելի լավ ապագա: Ահա թե ինչու եմ ես զգում, որ Հայոց ցեղասպանությունը ողջ մարդկության գործն է, արդարության գործն է՝ արդարություն ապահովել ցանկացող գիտակից յուրաքանչյուր անհատի համար։
Իմ պատմությունը նման է շատ ուրիշների պատմությանը, եւ այսօր, այդ իսկ պատճառով, Ջումմաննա տատիկի հետ ոգեկոչում ենք ցեղասպանությունը, նրա պատմությունը նույնպես հուզիչ է եւ նման է հորս պատմությանը, այն տարբերությամբ, որ գուցե նա ավելի շատ է տուժել, քանի որ հայրս ընտանիք եւ ընկերներ է գտել, հատկապես Թրիփլիում, նա նաեւ իր ներդրումն է ունեցել ԱՍԱԼԱ-ի (Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակի) հետ: Երբ ես երեխա էի, նա ինձ տարավ Բեքաա շրջան՝ իրենց ճամբար, ես փոքր աղջիկ էի, բայց դեռ հիշում եմ, թե ինչպես էին նրանք մարզվում։ Ես հպարտ եմ իմ հորով, նա միշտ աշխատել է Հայ դատի համար, եւ դա միշտ եղել է նրա սրտում: Կարծում եմ՝ բոլորը համակրում են Հայկական հարցին, բայց մենք պետք է անընդհատ բոլորին պատմենք դրա մասին եւ գալիք սերունդներին: Ինձ իսկապես տխրեցնում է, երբ տեսնում եմ մեկին, ով մեր նկատմամբ բացասական վերաբերմունք ունի, ուղղակի դրդված է ծայրահեղականության հետ: Մարդկությունը մի ամբողջություն է, այն չի կարելի պառակտել, սպանությունը, ճնշումը, խտրականությունը չունի կրոն կամ ինքնություն: Ահա թե ինչու, որքան ես պաշտպանում եմ Հայ դատը, այնքան այլ արդար դատեր եմ պաշտպանում:
Անշուշտ, ես նրանց չեմ ճանաչում եւ ոչ էլ մասնագետ եմ այլ հարցերի, որովհետեւ Հայ դատը ծնողներիս գործն է, բայց ես չեմ կարող տեսնել, որ ես այլ արդար գործեր չեմ պաշտպանում: Ես հրաժարվում եմ ճնշումներից բոլոր ազգերի համար: Ծիծաղում եմ, երբ լսում եմ, որ մարդիկ ինձ ասում են՝ գնա Հայաստանում ապրիր: Ինչքան ես սիրում եմ Հայաստանը, ես սիրում եմ Լիբանանը, ես սիրում եմ Լիբանանը, որն իմ ընտանիքն ու միջավայրն է, ուստի ինձ տխուր է տեսնել, թե ինչպես են լիբանանահայերը հեռանում Լիբանանից։ Ինձ տխուր է տեսնել, որ Լիբանանի հայ բնակչության թիվը տարեցտարի նվազում է Լիբանանում: Մենք՝ հայերս, ովքեր կորցրել ենք մեր հողերը, պետք է շատ աշխատենք կանխելու Լիբանանի կորուստը: Որովհետեւ Լիբանանը նաեւ մեր Հայրենիքն է եւ մեզ շատ բան է տվել: Լիբանանն ինձ ընդունեց, երբ ես փախստական էի, ես պայքարում եմ հանուն Լիբանանի:
– Պաուլա, ես գիտեմ, թե ինչ ես զգում, ես նույնպես, ամեն անգամ, երբ մտնում եմ Հայաստանի նոր թաղամաս, ամեն մի փողոց ինձ հիշեցնում է Լիբանանի փողոցը, ես այն համեմատում եմ Լիբանանի որոշակի փողոցի հետ, Լիբանանը նույնպես փորագրված է իմ սրտում: Ի՞նչ եք ուզում ասել լիբանանցուն, ռասիզմն ամենուր է, բայց ես կարծում եմ, որ ռասիստները փոքրամասնություն են եւ Լիբանանում, եւ Հայաստանում: Հայաստանում երբեմն լսվում են որոշ ռասիստական մեկնաբանություններ, ինչպիսիք են՝ «դու լիբանանցի արեւմտահայ ես, քեզ այստեղ ճանաչում են», «դու մեզանից չես», բայց դրանք հազվադեպ դեպքեր են եւ ոչ համատարած: Կցանկանայի՞ք մեկնաբանել, հատկապես, որ դուք աշխատել եք որոշակի հարգալից չափավոր հեռուստաընկերությունում եւ ունեք բարի համբավ, վստահություն եւ փորձ, ես դեռ հիշում եմ, որ մի օր պարոն վարչապետ Հարիրին հատուկ խնդրեց Փոլա Յակուբյանին անել մի բան. որոշակի չափազանց զգայուն հարցազրույց, երբ նա Սաուդյան Արաբիայում էր:
– Այո, դուք իրավացի եք, Լիբանանը միշտ եղել է փախստականների ապաստարան: Այո, ռասիզմը փոքրամասնություն է, բայց ունի իր վնասակար գործոնը, որովհետեւ նույնիսկ, եթե դա փոքրամասնություն է, բայց իշխող դասակարգը մանիպուլյատիվ է եւ աշխատում է ենթաինքնության բնազդների եւ զգացմունքների վրա՝ վերահսկողության տակ պահելու համար: Մինչդեռ այն, ինչ այսօր պահանջում ենք, գերազանցում է ոլորտներին, աղանդներին, ենթաինքնություններին, մենք պահանջում ենք մեր սոցիալական իրավունքները, սոցիալական արդարությունը, մարդկանց ապահովել առողջապահություն, էլեկտրականություն, արժանապատիվ իրավունք, սոցիալական իրավունքներ, կրթություն, աշխատանք: Եթե Լիբանանը լավ է եւ առողջ, մենք բոլորս ապահովված ենք եւ առողջ, մենք պահանջում ենք մեր քաղաքացիական իրավունքները, սա բոլոր լիբանանցիների համար է: Մենք ուզում ենք միավորվել, բաժանումը Լիբանանի քանդումն է: Բոլոր էթնիկները, կրոնական խմբերը, բոլորը համախմբված էին Լիբանանի շուրջ:
– Պաուլա, ի՞նչ ես ուզում ասել Հայաստանի հայերին, երբեւէ մտածե՞լ ես քաղաքական կապեր եւ հարաբերություններ հաստատել քաղաքական Հայաստանի հետ՝ կամ որպես պատգամավոր, երբ հաղթել ես, կամ քաղաքական ակտիվիստ, կամ լրագրող:
– Մենք՝ որպես քաղաքական խումբ, առնչվում ենք Լիբանանի բոլոր ընկերների հետ, Հայաստանի, իհարկե, հայկական քաղաքական խմբերի հետ, քանի որ Հայաստանն այդքան հոգեհարազատ է ինձ։
«Առավոտ» օրաթերթ
