Եվրոպայի խորհրդի խոշտանգումների կանխարգելման կոմիտեն (CPT) հրապարակել է իր հերթական տարեկան զեկույցը, որում անդրադարձ է կատարվում 2019թ. Դեկտեմբերին Հայաստան այցելած պատվիրակության եզրակացություններին Հայաստանում փակ հաստատությունների վերաբերյալ:
Մասնավորապես, CPT-ն նշել է, որ պատվիրակության կողմից հարցվածների մեծամասնությունը, որոնք գտնվում էին կամ ոչ վաղ անցյալում գտնվել էին ոստիկանությունում, հայտարարել են, որ իրենք ոստիկանների կողմից պատշաճ վերաբերմունքի է արժանացել։ Ավելին, պատվիրակությունը չի ստացել որևէ արժանահավատ մեղադրանք վերջին շրջանում անձնակազմի կողմից ֆիզիկական վատ վերաբերմունքի մասին իր այցելած վեց քրեակատարողական հիմնարկներում:
Այնուամենայնիվ, CPT -ն եզրակացրել է, որ դատապարտյալների/կալանավորների միջև բռնությունը, ահաբեկումը և շորթումը այցելած կալանավայրերի մեծ մասում մնում է խնդիր, և այն հստակորեն պայմանավորված է ոչ պաշտոնական հիերարխիայի մշտական ազդեցությամբ: CPT -ն կոչ է արել Հայաստանի իշխանություններին ակտիվացնել իրենց ջանքերը բանտարկյալների միջև բռնության և ահաբեկման դեմ պայքարելու համար:
CPT -ն ողջունել է Հայաստանի իշխանությունների ծրագրերը՝ մինչև 2022թ. վերջ փակել մի քանի հին քրեակատարողական հիմնարկներ (Գորիս, Հրազդան, Նուբարաշեն, Երևան-Կենտրոն, ինչպես նաև Դատապարտյալների կենտրոնական հիվանդանոցը), որտեղ նյութական պայմանները տատանվում էին վատից մինչև գրեթե ընդունելի, և դրանք փոխարինել զրոյից կառուցված և միջազգային չափորոշիչներին համապատասխան նոր քրեակատարողական հիմնարկներով (կամ ստորաբաժանումներով):
Կարդացեք նաև
Բացի այդ, CPT-ն դրական է համարել բանտերի առողջապահական ծառայությունների շարունակական բարեփոխումները և Քրեակատարողական բժշկության կենտրոնի ստեղծումը, որը հանրային ոչ առևտրային կազմակերպություն է բանտերում առողջապահական խնամքի ապահովման համար. այնուամենայնիվ, մտահոգիչ է, որ մի շարք դատապարտյալներ դեռ բողոքել են մասնագիտացված խնամքի հասանելիությունից:
CPT-ն մտահոգություն է հայտնել նաև այցելած երեք հոգեբուժարաններում անձնակազմի անբավարար մակարդակով. հատկապես մտահոգիչ է եղել իրավիճակը Սյունիքի մարզում, որը սպառնում է Սյունիքի դիսպանսերի և մարզային ամբուլատոր ծառայության ողջ կենսունակությանը։ Ավելին, բազմաբնույթ կլինիկական անձնակազմը կամ բացակայել է, կամ անբավարար է եղել հիվանդների հոգեսոցիալական բուժման և վերականգնողական բազմաթիվ կարիքները բավարարելու համար:
Ինչպես նախորդ այցելությունների բացահայտումներում, CPT-ն խորը մտահոգությամբ նշել է, որ մի շարք իրավաբանորեն իրավասու հիվանդներ, ովքեր ստորագրել էին հոսպիտալացման ձևաթղթերի համաձայնությունը և դեռ համարվում էին կամավոր կերպով այդտեղ գտնվող, այնուամենայնիվ, իսկապես համաձայն չէին իրենց հոսպիտալացմանը՝ նշելով, որ ցանկանում են հեռանալ, բայց հաճախ նրանց թույլ չեն տվել նույնիսկ բացօթյա վարժություններ կատարել, միայնակ հեռանալ հիվանդանոցի տարածքից՝ այդպիսով փաստացի զրկվելով ազատությունից։ Արմաշի առողջապահական կենտրոնում պատվիրակությանը հայտնել են, որ հարկադիր հոսպիտալացման թույլտվություն ստանալու համար դատարան դիմելը «դժվարություն կառաջացնի», և որ «կամավոր հոսպիտալացման համար համաձայնության ձևի ստորագրումը պարտադիր է»:
CPT-ին տպավորել են Ձորակի հոգեբուժական խանգարումներ ունեցող անձանց սոցիալական խնամքի կենտրոնի բնակիչներին անհատական խնամքով ապահովելու ջանքերը և բազմապրոֆիլ կառուցվածքային հոգեբանական-սոցիալական մասնագիտական և հանգստի կազմակերպումը: Դա հատկապես գովելի է՝ հաշվի առնելով այն մարտահրավերները, որոնց բախվում է կենտրոնը փոքր անձնակազմի պատճառով::
CPT-ն խրախուսել է Հայաստանի իշխանություններին շարունակել իրենց ջանքերը համայնքային սոցիալական խնամքի կացարանների և ցերեկային խնամքի զարգացման ուղղությամբ՝ կրճատելու կամ խուսափելու ինստիտուցիոնալ կացությունը և բարելավելու փորձառությունն ու արդյունքները ծառայություններից օգտվողների համար՝ թույլ տալով նրանց պատշաճ վերաինտեգրումը համայնքին:
Իրենց պատասխանում Հայաստանի իշխանությունները տեղեկություն են տրամադրել CPT-ի կողմից բարձրացված խնդիրների լուծմանն ուղղված քայլերի մասին։ Մասնավորապես, անդրադարձ է կատարվել նոր Քրեական օրենսգրքի, Քրեական դատավարության և Քրեակատարողական օրենսգրքի առաջիկա ընդունմանը, որը պետք է վերացնի մի շարք թերություններ և էլ ավելի ամրապնդի մարդու իրավունքների պաշտպանությունը։ Նրանք վերահաստատել են իրենց ծրագրերը մի շարք հին բանտեր նոր, ժամանակակից բանտերով փոխարինելու վերաբերյալ: Անդրադարձ է կատարվել նաև քրեական ենթամշակույթին պատկանելությունը քրեականացնող նոր օրենսդրությանը և բանտերում երևույթի դեմ պայքարի մի շարք միջոցառումներին։ Բացի այդ, տեղեկատվություն է տրամադրվել «Հոգեբուժական օգնության և խնամքի մասին» նոր օրենքի ընդունման մասին, որը փոփոխություններ կմտցնի հարկադիր հոսպիտալացման և հարկադիր բուժման ընթացակարգերում:
Պատրաստեց Վիկտորյա ԱՆԴՐԵԱՍՅԱՆԸ
