Աշխարհաքաղաքական խճանկարը վերջին շրջանում կտրուկ փոփոխությունների միջով է անցնում։ Ռուս-ուկրաինական շարունակվող պատերազմը, թուրք-ադրբեջանական շարունակական ագրեսիան և էթնիկ զտումները Արցախի և Հայաստանի դեմ, ինչպես նաև Էրդողանոկրատիայի վերելքը ազդարարել են մեծ վերադասավորումներ աշխարհում։
Քանի որ Ատլանտյան օվկիանոսի երկու կողմերում կա խորիմաստության և առաջնորդության վտանգավոր ճգնաժամ, աշխարհը մոտենում է երկաթյա վարագույրների և նույնիսկ միջուկային զենքի հակամարտությունների բուռն դարաշրջանին: Եվ եթե ավելացնենք ռազմական տեխնոլոգիաների վերջին զարգացումները, ինչպիսիք են արհեստական ինտելեկտը կամ ամենաճշգրիտ զենքերը, մենք ստանում ենք մոխրագույն պատկեր՝ մարդկությունը վտանգի տակ է: Այնուհետև պարզ է դառնում, որ վերոհիշյալ մարտահրավերներին դիմակայելու համար անհրաժեշտ է կտրուկ շրջադարձ:
Երբ աշխարհը և մասնավորապես համաշխարհային քաղաքական ղեկավարությունը աչքերը փակեցին 2020 թվականին Արցախի և Հայաստանի դեմ թուրք-ադրբեջանական դաժան ագրեսիայի ժամանակ, պարզ դարձավ, որ մարդկությունը մշտական բռնություն և ագրեսիա է ապրելու մոլորակի շատ մասերում։
Ցեղասպանություններ, էթնիկ զտումներ, երկրների և հասարակությունների մասնատումներ, ահաբեկչության և անդրազգային հանցագործությունների աճ, պետությունների թուլացում և վերպետական կառույցների հզորացում. այն է, ինչ մենք ունենք 21-րդ դարի համար՝ պատերազմներն ու աղքատությունը վերացնելու, մեր մոլորակը վերականգնելու և տիեզերքը հետազոտելու փոխարեն։
Կարդացեք նաև
Չնայած մռայլությանը՝ հնարավորություն կա փոփոխությունների, ավելի պայծառ ապագայի համար: Երկխոսությունների միջոցով ծանր ժամանակներում ուժեղ գլոբալ առաջնորդության ծնունդը պատմության մեջ հաճախ հանդիպող օրինակ է եղել: Այսպիսով, աշխարհը կարիք ունի այնպիսի միավորի, որը կստեղծի վստահություն և երկխոսություն հակամարտողների միջև:
Հայ ազգը դարեր շարունակ կարողացել է խաղալ այդ բուֆերի, երկխոսության պատուհանի դերը։ Մի քանի հազարամյակների այս յուրատիպ հայկական ճանապարհորդության պատմական նկարագրումը մանրամասն ներկայացված է 2021 թվականի մայիսի «Նոր Հայաստան՝ սեպ Ռուսաստանի և Թուրքիայի, բուֆեր Արևելք-Արևմուտքի միջև» վերտառությամբ հոդվածում։
Ներկայիս միջազգային հարաբերությունների անհամաչափությունը և Ռուսաստան-ԱՄՆ մրցակցությունից բխող վտանգները, Ռուսաստանի դեմ խիստ պատժամիջոցները և միլիոնավոր փախստականների հոսքը Մերձավոր Արևելքից, Աֆղանստանից և Ուկրաինայից, Հայաստանի և Արցախի դեմ Թուրքիայի և Ադրբեջանի մշտական ագրեսիան պետք է ստիպեն աշխարհին երկար մտածել, նախքան Հայաստանի և տասը միլիոնանոց Համաշխարհային Հայության նկատմամբ քաղաքականություն վարելը:
Հանկարծ պարզվում է, որ Հայաստանը մոլորակի այն քիչ երկրներից է, որը լավ քաղաքական, մշակութային և քաղաքակրթական հարաբերություններ ունի արևմուտքի և մնացյալ աշխարհի հետ, այդ թվում՝ հնագույն ազգերի, ինչպիսիք են Չինաստանը, Հնդկաստանը, Իրանը և այլն:
Սա աշխարհաքաղաքական, մշակութային, գաղափարական և քաղաքական կապիտալ է, որն աշխարհը պետք է օգտագործի, այլապես ուշ կլինի։ Ադրբեջանն ընդդեմ Հայաստանի առօրեական հայտարարությունների վրա կենտրոնանալու փոխարեն չափազանց կարևոր է մեծ դեր հատկացնել Հայաստանին՝ մեծ գլոբալ երկխոսության հարթակ կառուցելու գործում:
Ավելին, աշխարհի տասը միլիոն հայերն ամենուր են, կան հարյուր հազարավոր ազդեցիկ գործիչներ իրենց ընդունող երկրներում, ովքեր կարող են կառուցել երկխոսության բջիջներ և ցանցեր: Պետք չէ նոր հեծանիվ հորինել, քանի որ արդեն կա մեկը՝ Հայաստանն ու Համաշխարհային Հայությունը:
Անչափ կարևոր է նաև նշել, որ արդեն կան լավ օրինակներ, երբ Հայաստանը հանդես է գալիս որպես երկխոսության հարթակ որոշակի երկրների, բիզնեսների և մշակույթների միջև: Անցած տարվա վերջին ամիսներին ամերիկացիները Ռուսաստանի քաղաքացիներից պահանջում էին գալ և վիզա ստանալ Երևանում ԱՄՆ դեսպանատանը։
Իսկ այժմ, ըստ որոշ աղբյուրների, փետրվարի 24-ից մարտի 22-ն ընկած ժամանակահատվածում Հայաստան են ժամանել Ռուսաստանի շուրջ 85000, Ուկրաինայի՝ 4000, Իրանի՝ 3500 քաղաքացիներ, Հայաստանի բանկերում բանկային հաշիվներ են բացել Ռուսաստանի 4500 քաղաքացի, 938 անհատ ձեռնարկատեր և 268 ՍՊԸ-ներ են գրանցվել ՀՀ-ում։
Ինչո՞ւ մենք չենք կարող Հայաստանը դարձնել կամուրջ, բուֆեր, պատուհան, որպեսզի տարբեր էթնիկ պատկանելիության ու քաղաքացիության մարդիկ գան ու հաստատվեն այստեղ։ Ավելորդ չէ պատկերացնել, թե որքան բիզնեսներ, մշակույթներ և նորարար մտքեր կզարգանան՝ դրանք ջնջելու և փակուղում հայտնվելու փոխարեն:
Թուրքերը փորձում էին լինել այդ բուֆերը Արևմուտքի և մնացյալ աշխարհի միջև, բայց ակնհայտորեն ձախողվեցին (արդյունքները պարզ են) ոչ թե այն պատճառով, որ նրանք չէին ուզում, այլ նրանք չունեին մարդկանց կամրջելու այդ ձիրքը: Հայերն ունեն! Իսկ աշխարհը պետք է փոխի իր աշխարհաքաղաքականությունը տարածաշրջանում՝ Հայաստանը որպես երկխոսության պատուհան դարձնելու համար։
Եթե ոչ, ուրեմն մենք միասին ականատես ենք լինելու համաշխարհային աղետի և բոլորս նույն նավի վրա ենք։
Արարատյան դաշտը ժամանակին եղել է քաղաքակրթության ծննդավայրը՝ Նոյի՝ այնտեղ իջնելով, ինչո՞ւ Արարատյան դաշտը չի կարող դառնալ հետպոտսդամյան աշխարհակարգի ծննդավայրը՝ հիմքում ունենալով խաղաղությունն ու երկխոսությունը որպես հիմնական արժեքներ:
Արդեն կան ուղեղային կենտրոններ և նույնիսկ որոշակի ռեսուրսներով հիմնադրամներ, որոնք աշխատում են կառուցելու այդ Հայաստանը՝ երկխոսության պատուհան սուրբ Արարատի աչքերի ներքո:
Դե եկե՛ք սերտորեն աշխատենք:
Ցանցային Պետություն համահայկական հիմնադրամի հիմնադիրն է և հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ
Հոդվածը անգլերեն լեզվով տպագրվել է Greek City Times պարբերականում 2022թ․-ի մարտի 29-ին
