Արցախում տեղի ունեցող վերջին իրադարձությունների հետ կապված մեր քաղաքացիների արձագանքները զուտ հուզական են. «Ռուսները վատն են՝ նրանք, Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի հետ համագործակցելով, ցանկանում են հայաթափել Արցախը»: Կամ հակառակը՝ «ռուսները լավն են՝ ադրբեջանցիները նրանց խաբում են, բայց, միեւնույն է, նրանք մեր կողքին են»: Այդպիսի դատողություններ կարելի է լսել ոչ միայն շարքային քաղաքացիներից, այլեւ «փորձագետներից» եւ քաղաքական գործիչներից: Ընդ որում, առաջին մոտեցումը («ռուսները վատն են») սովորաբար ուղեկցվում է «լավերին» մատնանշելով. «Տեսա՞ք, ինչ հզոր հայտարարություն արեցին Բայդենը եւ Մակրոնը՝ աջակցություն հայտնելով հայ ժողովրդին»:
Մինչդեռ ինձ թվում է, որ քաղաքական վերլուծությունը պետք է հիմնված լինի ոչ թե հուզական ընկալումների վրա՝ թե ով է «լավը» կամ «վատը», այլ հաշվեկշռի՝ ով ինչում է շահագրգռված եւ ով ինչ հնարավորություն ունի: Պարզ է, որ եթե ռուս խաղաղապահները հեռանան, ապա, հաշվի առնելով մեր բանակի վիճակը եւ Հայաստանի ղեկավարության ռազմական եւ դիվանագիտական «տաղանդները», Արցախին իսկապես հայաթափման վտանգ է սպառնում: Խաղաղապահների բացակայության դեպքում Ադրբեջանն առաջ կմղի իր զինված ուժերը եւ, եկեք իրար դառը ճշմարտությունն ասենք՝ լուրջ դիմադրության չի հանդիպի: Ժամանակի ընթացքում Արցախում գուցե հայ չմնա, բայց մեր բնակչությանը կբացատրեն, որ դրանում մեղավոր են «նախկինները», եւ բնակչության մեծամասնությունն այդ բացատրությունը կընդունի:
Բայց եկեք հարցին նայենք Ռուսաստանի կողմից: Արդյո՞ք այդ երկիրը նման սցենարի մեջ շահագրգռված է: Խաղաղապահները Մոսկվայի համար Ադրբեջանի վրա ազդելու միակ լծակն են: Հայաստանի վրա, բացի Արցախից, Ռուսաստանն ազդելու բազմաթիվ այլ լծակներ ունի. թիվ 102 ռազմաբազան, գազը, էլեկտրական բաշխիչ ցանցերը, ատոմակայանը, արդյունաբերական մի շարք ձեռնարկություններ եւ այլն: Ադրբեջանում նման խնդիրներ չկան. եթե Արցախում ռուս խաղաղապահներ չլինեն, ապա Ադրբեջանը վերջնականապես դուրս կգա Ռուսաստանի ազդեցության գոտուց եւ Թուրքիայի հետ միասին կդառնա փաստացի միասնական պետություն: Մոսկվան միջամտել էր 44-օրյա պատերազմի վերջին պահին (երբ մեր պարտությունն ակնհայտ էր) հենց այդ պատճառով՝ ցանկանում էր ռազմական ներկայություն ունենալ եւ թույլ չտալ, որ ռուս-թուրքական սահմանն անցնի Դաղստանի մոտով:
Բայց մի բան է Ռուսաստանի ցանկությունը, մեկ այլ բան՝ իրական հնարավորությունները: Դրանք վերջին մեկ ամսում զգալիորեն կրճատվել են, եւ պատճառը Պուտինի՝ Ուկրաինայի դեմ սանձազերծած խելահեղ պատերազմն է: Այնպես որ` բացառված չէ այնպիսի իրավիճակ, երբ Ռուսաստանը ստիպված կլինի զիջել Թուրքիային՝ փոխարենը ստանալով Ուկրաինայի հետ պատերազմից դուրս գալու քիչ թե շատ ընդունելի տարբերակ:
Կարդացեք նաև
Բնական է, որ մենք աներկբայորեն շահագրգռված ենք, որ ռուս խաղաղապահները մնան Արցախում: Հակառակ դեպքում Բայդենի կամ Մակրոնի «հզոր» հայտարարությունները մեզ չեն օգնի:
Արամ Աբրահամյան
