«Առավոտը» ներկայացնում է լիբանանահայ բլոգեր Պետրոս Մանուկյանի հիշողությունները՝ Լիբանանում տեւած 15-ամյա պատերազմի, դրա հետեւանքների, հայ ընտանիքների տրամադրությունների վերաբերյալ: Սկիզբը՝ «Առավոտ» օրաթերթի փետրվարի 22-ի համարում:
Եվ եկավ 1996 թվականը՝ իմ ամբողջ կյանքի ամենաէմոցիոնալ փուլը: Ես երիտասարդ էի եւ լի մոտիվացիաներով, կրքով, հույսերով, բայց ունեցա իմ առաջին ամենախոր սիրտը: Ես լրջորեն կապված էի մի ձյունաճերմակ աղջկա հետ եւ նույնիսկ չէի գիտակցում: Ես վաճառող էի, համարձակ, ագրեսիվ, երբեք չեմ ունեցել որեւէ աղջկա հետ խոսելու դժվարություն, երբեք չեմ ամաչել, բայց երբ խոսում էի, նրա հանդեպ ես ջերմություն զգացի դեմքիս վրա, դա ինձ երբեք չէր անհանգստացնում, ես շարունակում էի հանգիստ եւ ինքնավստահ խոսել, նա զվարճանում էր, ես երբեք չէի հասկանում, թե ինչու էի այդպես արձագանքում, մինչդեռ իմ մտավոր ունակությունները անփոփոխ էին, մինչեւ եկավ այն օրը, երբ նա գաղթեց, ինչպես իմ տասնյակ ընկերները՝ եւ քրիստոնյա, եւ հայ, երբ ես գիտեի, որ նա գնալու է, եւ ես այլեւս չեմ տեսնի նրան… Պատկերացրեք, թե ինչ խոր ցավ էի զգում 21 տարեկան երիտասարդության տարիներին, վերջին օրը, երբ մենք խնջույք էինք կազմակերպում նրան հրաժեշտ տալու համար: Իսրայելը հարձակվեց ամբողջ մասշտաբով, ձյունաճերմակը հեռացավ երեք օր անց…
Երբ նա հեռացավ, դա նման էր մեկ ապտակի: Մեկ ապտակ՝ զգացմունքային, քաղաքական, գաղափարական եւ այն գաղափարաբանական ճակատամարտը, որը եղավ հետո, միախառնված էր սիրով, ցավով, ատելությամբ եւ զայրույթով։ Այն լի էր վերքերով ու ցավով, որովհետեւ ես հասկացել էի, որ սիրել եմ նրան խելագար, կրքոտ, տենչում էի, որ ամպերը գան ու ինձ տանեն իր մոտ։
Ատելություն ու կատաղություն զգացի. հեղափոխությունը, սիրիական օկուպացիան ինձ զրկել էր իմ բոլոր ընկերներից, մանկության ընկերներս հերթով հեռանում էին Լիբանանից, ես մեծ գումարներ էի վաստակում, որպես վաճառող, իմ մոտիվացիան մահացավ, իմ ցանկությունը մարեց, իմ հոգին ու ոգին կոտրվեց, խոսող լեզուն հնազանդվեց, կորցրեց իր ուժը: Հիշում եմ մի բիզնես գործարքի մասին, որով 2 ժամում ես 300 դոլար կվաստակեի, չգնացի դրան էլ, կորցրի ամբողջ հետաքրքրությունը: Ես գնացի ակումբներ եւ լսեցի ինտենսիվ ռոք երաժշտություն: Ցավը միակ բանն էր, որ հիշեցնում էր նրա մասին, երբ լսում էի մեղմ ռոք երաժշտություն, նրա դեմքը երեւում էր իմ մտքում, ես շարունակում էի ցավի կարոտը, ցավն իմ ընկերն էր: Ես փորձում էի սաստկացնել ցավը սոֆթ ռոք լսելով։ Ավելորդ է ասել, որ ես դարձա ագրեսիվ, իմ կատաղությունը սահման չուներ:
Կարդացեք նաև
Լիբանանը ոչ միայն կորցրեց իր ազատությունը, այլեւ խաղաղությունը, պատերազմը պետք է ավարտվեր, իմ սիրելի աղջիկը հեռացավ 1996 թվականի ամռանը, Իսրայելը հարձակվեց մեզ վրա երեք օր առաջ, երբ նա հեռացավ, մեր ընկերներն ասացին, որ նա շարունակ լաց է եղել օդանավակայանում: Օդանավակայանում չէի: Եթե ես այնտեղ լինեի, նա կհասկանար, որ ես խելագարորեն երկրպագում եմ իրեն, եւ դրանից նա ավելի շփոթված կզգար: Տանն էի, հայհոյում էի Լիբանանի թշնամիներին, այդ գիշեր ես պարտավոր էի սուրբ պատերազմ հայտարարել յուրաքանչյուրին, ով ցանկանում է Լիբանանը միացնել իր պետությանը։ Ոչ փոխզիջում, ոչ ներում, ոչ հաշտություն, նրանք ոչնչացրեցին ինձ, նրանք ոչնչացրեցին երիտասարդի լավատեսությունն ու կիրքը, իմ սերը վերածվեց ատելության:
Եվ եկան 1996 թվականի ընտրությունները, քրիստոնյաները բոյկոտեցին ընտրությունները, ես ընտրությունները համարեցի սիրիական կազմակերպված խաբեություն:
Հայկական կուսակցությունները որոշեցին լինել «պրագմատիկ, իրատես»՝ կազմեցին միութենական ընտրական ցուցակ: Իմ զայրույթը գերազանցել էր ամեն հիստերիա: Ես սա հայտարարեցի, որպես հսկայական ՊԱՏՄԱԿԱՆ սխալ, փաստարկեցի, որ դրանով լիբանանահայերը հսկայական բացասական տպավորություն են թողնում, ասացի. «Մենք չենք կարող մեզ թույլ տալ անզգայացած, անտարբեր երեւալ Լիբանանի նկատմամբ, մասնակցելով այս ընտրություններին, մենք կորցնում ենք չեզոքությունը (լիբանանյան հայ քաղաքական կուսակցությունները հայտարարեցին եւ չեզոք մնացին լիբանանյան պատերազմի ժամանակ, նրանք հայտարարեցին կարգախոսը՝ «դրական չեզոքություն»): Ես ասացի, որ գնալով ընտրության՝ մենք կողմ ենք ընտրում, սխալ կողմ: Վեճն այնքան սաստկացավ իմ քաղաքական միջավայրում, եւ ավագ քաղաքական գործիչները որոշեցին բանավիճել ինձ հետ: Ես եկա իբր լրիվ սկսնակ մանկական քայլերով, հակառակորդս բերեց իր ամբողջ քաղաքական փորձը, խորամանկ մարտավարությունը, հմտությունները, արատավոր մեթոդները, ես բերեցի իմ սիրտն ու կիրքը: Ես ջարդուփշուր էի, պարտված, նույնիսկ վատ մարտավարություն էր անում, նյարդերիս հետ խաղաց, ընդհատեց:
Ամբոխն էլ իմ դեմ էր, ես պարտվեցի, ջախջախված էի, իմ առաջին քաղաքական բանավեճն ավարտվեց իմ ավերածություններով: Սա երբեք ինձ չընկճեց: Մեկ շաբաթ անց իմ հնարավորությունը եկավ, լիբանանյան ուժերը, արգելված կուսակցությունը, սիրիական օկուպացիայի դեմ ազգայնական ուժը երթի էր, ես ստիպված չէի երկու անգամ սպասել, առանց վարանելու, ես միացա, բերեցի իմ ցավը, իմ սերը, սեր դեպի կորցրած սիրո, դեպի հայրենիք, իմ կիրքը, իմ ատելությունն ու կատաղությունը բռնազավթողի նկատմամբ: Ես կորցրել էի իմ ձյունաճերմակ սերը, բայց ամեն ինչ կանեի, որպեսզի նպաստեմ հանրապետությանն իր ազատությունն ու ինքնիշխանությունը վերականգնելու համար: Ի զարմանս ինձ, ես մեկուսացված դեպք չէի, շքերթի ներսում տեսա լիբանանահայերի քարավանները, իսկ ավելի ուշ, նրանք ունեին մեկ ուղերձ. երախտապարտ եւ մենք այստեղ ենք՝ պաշտպանելու Լիբանանը՝ մյուս լիբանանցիների հետ կողք կողքի:
Այսպիսով, հարյուրավոր լիբանանահայեր միացել էին լիբանանյան ուժերին եւ ազատ հայրենասիրական շարժմանը: Ես երեքին էլ պաշտպանեցի, բայց ի վերջո ընտրեցի լիբանանյան ուժերի նախապատվությունը, աջակողմյան լիբանանյան ազգայնական քրիստոնեական կուսակցությունը՝ Լիբանանի դիմադրության առաջատար ուժը։ 2000 թվականին լիբանանյան ուժերը ինձ խնդրեցին նստել եւ լսել… Նաբիլ Նասեր, նա ինձ համար երկրորդ հոր պես էր: Նա ասաց, «Բեդի՜կ, չորս տարի դու ծառայել ես գործին, ազգային դատին, հավատարմորեն, նվիրվածությամբ եւ նվիրումով, պատվով եւ անկեղծությամբ, հիմա դու այլ պարտականություն կունենաս: Քո պարտականությունն է հաշտվել լիբանանահայ համայնքի հետ, որոշ հայեր այժմ սկսում են տեսնել այն, ինչ տեսել եք չորս տարի առաջ: Խնդրում եմ, գնացեք հաշտվեք ձեր քաղաքական հայ ընկերների հետ: Դուք կարող եք լավագույնս ծառայել գործին ոչ թե լիբանանյան ուժերի շարքերում, այլ ձեր՝ հայ համայնքի շրջանակներում, մենք ձեր հավերժ ընկերներն ենք»։
2000 թվականը իմ վերադարձի տարին էր լիբանանահայ միջավայր, վերադարձ իմ լիբանանահայ ընտանիք։ 2005 թվականին սկսվեց «Մայր հեղափոխությունը», լիբանանյան հայկական ուժերը որդեգրեցին այն սկզբունքները, որոնց համար ես կոչ էի անում դեռ 1996 թվականին՝ ջախջախված, վիրավորված, պարտված, անկյուն ընկած։ «2007-ին ես իմ պարգեւն ունեի, Բեդիկ,- ասաց նա,-մենք բոլորս սխալ էինք»…
2005 թվականին ես լիբանանահայ կուսակցության հպարտ ասպետն էի, հաստատակամ զինվորը, մասնակցած էի Լիբանանի Հանրապետության պաշտպանության գործին, հավաքաբար, լիբանանահայ ձախակողմյան շարքերուն մեջ, ոչ որպես ապստամբ՝ ժամանակ մը ապստամբ։ Այսօր ես հայոց մեծ ազգի մեջ եմ, որտեղ խոստանում եմ նույն անկեղծությամբ, նվիրվածությամբ, կրքով, հավատարմությամբ ու նվիրումով պաշտպանել հայոց հայրենիքը։ Թող ԱՍՏՎԱԾ պահպանի թե Լիբանանի, թե Հայ ազգերին ու Հայրենիքներին:
Այն բանից հետո, երբ սիրիական բանակը հեռացավ Լիբանանից, Լիբանանը դեռեւս կրում էր սիրիական ռեժիմի ազդեցությունը ներքին դաշնակիցների միջոցով, ինչը հանգեցրեց անվճռական լիբանանյան պետությանը, որի արդյունքում Լիբանանն ընկավ իսրայելցիների ծուղակը, ովքեր մղեցին 2006 թվականի ավերիչ պատերազմը:
«Առավոտ» օրաթերթ
01.03.2022
