Ես ուզում եմ սկսել ավանդականից՝ «առաջին հերթին»-ից, որովհետեւ ուզում եմ նախօրոք պարզաբանել եւ խուսափել սովորական տափակ վեճերից, ինչպիսիք են. «Ուրեմն ի՞նչ եք առաջարկում, հավերժ թշնամի՞ ենք մնալու», իսկ «քաղաքականության մեջ հավերժական բարեկամություն ու թշնամիներ չկան, կան միայն շահեր»-ը:. Ես ձախ սոցիալ-դեմոկրատ հնչակյան կուսակցության կողմնակիցն եմ: Ձախակողմյան թուրք լրագրողը հանդիպել էր կուսակցության առաջնորդների հետ մի քանի տարի առաջ, այնպես որ, երբ իրադարձությունները զարգացան, մեր կուսակցության առաջնորդներն այցելեցին Ստամբուլ, իսկ հետո՝ նաեւ մեր թղթակիցներից մեկը։ Մոտավորապես նույն ժամանակաշրջանում կամ մեկ տարի առաջ այցելել եմ այնտեղ, որքան հիշում եմ, հետո 2014 թվականին թուրք ձախ ակտիվիստն այցելեց Բեյրութ, նա միացյալ ասուլիս տվեց կուսակցության առաջնորդներից մեկի՝ ընկեր Ալեքս Քոշկերյանի հետ: Ես զգացի, որ երբ Ալեքսը խոսեց, նա սովորականից ավելի զգույշ էր, խոսում էր շատ դանդաղ եւ հաշվում էր իր ասած յուրաքանչյուր բառը: Երբ կոնֆերանսն ավարտվեց, ես ընկերոջն ասացի. «Ես զգում էի քո վիճակը, դա չափազանց նուրբ հարց է, եւ դու չափազանց զգույշ էիր, երբ խոսում էիր», նա ասաց ինձ, որ ես ճիշտ էի։ Հետեւաբար, որ ես եղել եմ ասուլիսին, ինքնաբերաբար նշանակում է, որ ես պատկանում եմ մի քաղաքական մտածելակերպի, որը չի հրաժարվում թուրքերի հետ երկխոսությունից եւ չունի բացարձակ եւ սկզբունքային մերժում նման հարաբերություններից, պայմանով, որ դրա հիմքերն ու վախճանը շահավետ է եւ արդարացի Հայաստանի համար: Այսպիսով, հարցն այն է, թե ինչ պայմաններով:
Բայց իմ հոդվածն այս ամենի մասին չէ, սա շատ բարդ, նուրբ խնդիր է ինձ համար, որպեսզի թույլ տամ ինձ վերլուծել այն, ինչ իմ գիտելիքներից դուրս է, ես պարզ բլոգեր եմ, եւ ոչ թե պետական ղեկավար, որ զբաղվում է նման կարեւոր վերլուծությամբ: Երբ երկու քաղաքական գործիչներն էլ ավարտեցին համաժողովը, կուսակցության լրագրողը ելույթ ունեցավ, նա նաեւ այցելել էր Թուրքիա եւ սկսեց դրականորեն խոսել տաքսու վարորդի բարի եւ քաղաքավարության մասին, հատկապես, երբ իմացավ, որ նա հայ է, այժմ այս ամենը նորմալ է եւ ինձ համար ընդունելի, բայց հանկարծ նրա ոգեւորությունը մեծացավ, եւ նա ասաց. «Յուրաքանչյուր հայ պետք է գոնե մեկ անգամ այցելի Թուրքիա»:
Հիմա սկսվում է իմ բանավեճը: Երբ ես պնդում եմ, որ սա մեծ սխալ է, «ժամանակակից ուղեղները» սկսում են ինչ-որ «իմաստուն եւ քաղաքական մանեւրներ» առաջարկել. եւ թե մի օր կվերադառնան, որպես «օրինական սեփականատեր»: Նախ, երբ այցելում ես Թուրքիա, գնում ես եւ թուրքական իշխանություններից մուտքի այց ես խնդրում, ԹՈՒՅԼԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ ԵՍ ԽՆԴՐՈՒՄ, երբ գնում ես եւ թույլտվություն խնդրում քո տուն մտնելու համար, դու ինքնաբերաբար, օրինական եւ տրամաբանորեն լիազորում ես օկուպանտին՝ թույլ տալ, թե ոչ, իրավասություն եք տալիս, դուք ընդունում եք նրա սեփականությունը, դուք թակում եք դուռը, դուք չեք թակում ձեր սեփական դուռը, դուք պետք է կարողանաք մտնել ձեր սեփական տուն առանց թույլտվության, ուստի օրինական, տրամաբանական եւ ողջամիտ բանը, որ պետք է անեք՝ սպասեք, մինչեւ առանց թույլտվության սեփական տուն մտնելու հնարավորությունը: Երկրորդը, երբ մտնում ես Թուրքիա, դու ֆինանսավորում ես Թուրքիայի տնտեսությունը՝ ամեն քայլափոխի՝ սկսած ինքնաթիռի տոմսերից, ինքնաթիռից, կացարանից, եւ այս տնտեսությունն այն ռազմական մեքենայի ողնաշարն է, որն աջակցեց ադրբեջանական ագրեսիային, որը արժել է Հայաստանի Հանրապետությանը 5000 նահատակներ՝ ընդամենը 2 տարի առաջ: Այսպիսով, շնորհավորում եմ. «Ժամանակակից նոր դարաշրջանը լուսավորեալները»:
Երրորդ, վերջերս լսում եմ, թե ինչ խնդիր ունեք, արթնացեք, զգացեք նոր դարաշրջանը, թուրքերը հայ զբոսաշրջիկներին դիմավորում են ծաղիկներով եւ վարդերով: Իմ ամբողջ կյանքում ես երբեք չեմ լսել այս աստիճանի միամտություն, եթե ինչ-որ մեկին 200 դոլար պարտք լինեմ, եւ եթե նա համաձայնի ներել իմ պարտքը, եթե ես նրան ծաղկեփունջ գնեմ, ես հաճույքով կգնեմ երկուսը, անմիջապես, առանց հապաղելու, քանի որ դա այնքան լավ հնարավորություն է: Մինչդեռ Թուրքիան մեզ պարտք է Մեծ Հայքի հողերը, Վիլսոնյան Հայաստանը եւ Ցեղասպանության 1,5 նահատակների փոխհատուցումը: Բայց ինչո՞ւ զարմանալ, ապազգային դարաշրջանում, որտեղ հանձնվելը նշանակում է «իմաստուն, գործնական, պրագմատիկ» է, հրաժարվել մեր իրավունքներից համազոր է «քաղաքակիրթ ներդաշնակության, խաղաղության եւ սիրո դարձ», պահանջելով ազգային իրավունքներ, «հնացած», ծայրահեղ, տգետ, սա նոր դարաշրջան է, նեոլիբերալիզմի, գլոբալիզմի, անվերահսկելի կապիտալիզմի, պատեհապաշտության դարաշրջան, որտեղ մշակութային, ազգային արժեքների պահպանումը հետամնացության բարդության նշան է։
Կարդացեք նաև
Պետրոս ՄԱՆՈՒԿՅԱՆ
Լիբանանահայ բլոգեր
«Առավոտ» օրաթերթ
08.02.2022
