Հայկական բանակի ստեղծման 30-ամյակին նվիրված «Հայկական բանակը նոյեմբերի 9-ից առաջ եւ հետո» թեմայով քննարկման ժամանակ քաղաքագետ, տարածաշրջանային անվտանգության հարցերի փորձագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը հիշեց 90-ականների սկիզբը, երբ մանուկ հասակում ապրում էր շրջապատված Ստեփանակերտում, որի ուղղությամբ չորս կողմից կրակում էին, բառիս բուն իմաստով քաղաքը ոչնչացնում:
«Մարդը զոհվում էր միայն այն պատճառով, որ ընդամենը մոտեցել էր իր տան պատուհանին: Եվ շատ լավ հիշում եմ այն օրը, երբ 90-ականների սկզբին առաջին անգամ զինված հայ տղամարդկանց տեսա՝ Դուշման Վարդանին, Թաթուլ Կրպեյանին եւ Ղեւոնդյան Պետոյին, որոնք հյուրընկալվել էին մեր տանը, որ մենք արդեն ունենք պաշտպաններ: Հետագայում, իհարկե, Արցախում ամեն ինչ շատ լավ դասավորվեց եւ այն բանակը, որ մենք կերտեցինք ազգովի, դարձավ իրական տարածաշրջանային քաղաքական գործոն: Ընդ որում, միակ քաղաքական գործոնը, որ գոյություն ուներ Հարավային Կովկասում 1994 թվականից մինչեւ 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմը: 2018 թվականի հեղաշրջումից հետո առաջին հարվածները հասցվեցին Ազգ-Բանակ գաղափարախոսությանը, որովհետեւ տեսան, որ բանակի իրական դերակատարությունը, գնահատելու, նորից հասկանալու քաղաքականություն է սկսել Հայաստանը: Եվ առաջին հարվածները հասցրին դրանց ու եկեղեցուն: Պարոն Վազգեն Մանուկյանը ճիշտ նշեց, որ ինչպես 60-ականներից հետեւողականորեն աշխատել են, որպեսզի գա 80-ականների զարթոնքը, այնպես էլ 90-ականների պատերազմից անմիջապես հետո աշխատել են, որպեսզի գան եւ լինեն 2020 թվականի չարաբաստիկ զարգացումները, որոնց ականատեսն ենք լինում, ցավոք: Բայց պատերազմը մենք պարտվել էինք ավելի շուտ, ներսում էինք պարտվել»:
Աշոտ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
