Հայկական գինի արտադրողները կորուստներ են կրում
Հայկական գինի արտադրողներից շատերի համար ռուսական շուկան, կարելի է ասել, փակ է։ Դեռ անցյալ տարի ամռանը ՌԴ-ն նոր օրենք է ընդունել, որով գինու աշխարհագրական մակնշման նոր պահանջներ է պարտադրվել։ Օրենսդրական այս փոփոխությունը հայ արտադրողներին անակնկալի է բերել հիմնականում այն պատճառով, որ ըստ էության, Ռուսաստանն անտեսելով ԵԱՏՄ իրավական ակտերը, խաղի նոր կանոններ է մտցրել։
Հունվարի 17-ին վարչապետ Փաշինյանի գլխավորությամբ տեղի է ունեցել խորհրդակցություն, որի ընթացքում քննարկվել են գինեգործության խնդիրները, եւ ինչպես նշվում է պաշտոնական հաղորդագրության մեջ, ներկայացվել են մանրամասներ հայկական գինիների աշխարհագրական մակնշման գործընթացի մասին: Այս քննարկմանը ներկա չէին արտադրողները, սակայն Փաշինյանը հանձարարել է ոլորտի ներկայացուցիչների հետ քննարկել համատեղ անելիքները՝ հաշվի առնելով խորհրդակցության արդյունքները։
Պաշտոնական հաղորդագրությունն իհարկե չի փոխանցում, թե տեղական արտադրողներն ինչ լուրջ խնդրի առաջ են կանգնած, սակայն Գինու ազգային կենտրոնի նախագահ, «Մարան» գինեգործական ընկերության հիմնադիր-տնօրեն Ավագ Հարությունյանն «Առավոտ»-ի հետ զրույցում ներկայացրեց, թե ինչ պետք է անի կառավարությունը՝ գինու աշխարհագրական մակնշման ՌԴ-ի ստեղծած խնդիրը լուծելու համար։
Կարդացեք նաև
Հարությունյանի պատմելով՝ 2008-2009 թվականներից ՀՀ-ում գործում է գինեգործության վերաբերյալ օրենսդրություն, որն ընդհանուր մոտեցումներով է, սակայն կառավարության որոշումների մակարդակով բաց էր թողնված կոնկրետ շրջանի մասին կոնկրետ աշխարհագրական մակնշման պահանջը։ Գինեգործն ասում է՝ դա խիստ հրատապ խնդիր չէր, քանի որ հետո էլ չէր հակասում ԵԱՏՄ իրավական ակտերին։ «Մենք կարողանում էինք մեր գինիները գոնե այն ձեւակերպումով, որոնք նման էին աշխարհագրական մակնշմամբ գինիների ձեւակերպումներին, արտահանել։ Անցյալ տարի ռուսները իրենց դաշնային օրենքը փոխեցին, որը հակասում է մեր օրենքին եւ ԵԱՏՄ իրավական նորմերին։ Այսինքն, ռուսները փոխեցին խաղի կանոնները եւ ստեղծվեց մի իրավիճակ, երբ մենք մեր լավագույն գինիները չենք կարողանում ռուսական շուկայում վաճառել որպես այդ դասի աշխարհագրական մակնշմամբ գինիներ։ Այդ կատեգորիան ավելի թանկ է։ Ավելի բարձր բրենդ ունեցող գինիները աշխարհագրական կոնկրետ նշումով են»։
Այսօր հայկական տասնյակ արտադրողներ կորուստներ են կրում ՌԴ-ի օրենսդրության փոփոխության պատճառով, ընդ որում, Ռուսաստանը օրենքը փոխել է եւ ժամանակ էլ չի տվել ԵԱՏՄ անդամ երկրներին, որպեսզի պատրաստվեն նոր օրենքին։
Աշխարհագրական մակնշումը ոչ միայն արտադրող երկրի անվանումն է, այլեւ, ինչպես ռուսական օրենքն է պահանջում, կոնկրետ վայրի անվանումն է պետք նշել։ Օրինակ՝ խաղողը աճեցվել է Վայոց ձորում կամ այդ մարզի Աղավնաձոր կամ Արենի գյուղում, գինին պատրաստվել, շշալցվել է ասենք նույն Աղավնաձորում։ Այսօր մեր եւ ԵԱՏՄ օրենսդրությամբ նման պահանջ չկա, սակայն ՌԴ-ն անցյալ տարի օրենք ընդունեց, որով պարտադրեց գինիները մակնշել աշխարհագրական նման մակնշմամբ եւ արտադրող-արտահանողի փաստաթղթերում պետք է նշվի այս մանրամասները։
«Խնդիրն այն է, որ ռուսական կողմը արհարմարհեց ԵԱՏՄ անդամ բոլոր երկրներին եւ առանց բանակցելու իր օրենքն ընդունեց, որով հարվածեց մնացած անդամ պետություններին։ Մի քանի հարցում մենք չհամաձայնվեցինք ռուսների հետ եւ ԵԱՏՄ-ի հիմնական իրավական ակտը ուժի մեջ պետք է մտներ այս տարի, հետաձգվեց եւս երկու տարի։ Հիմա իրենք ասում են՝ մենք ի՞նչ կապ ունենք ԵԱՏՄ-ի հետ, դուք ասում եք՝ ԵԱՏՄ… ես ռուսական շուկա եմ։ Բայց բոլորն էլ հասկանում են, որ մեծ կապ ունի»,-ասում է Հարությունյանը։
Թե ինչո՞ւ Ռուսաստանը նման օրենք ընդունեց, Ավագ Հարությունյանը մանրամասնում է, ասում է՝ նախ՝ ռուսները քիչ խաղող ունեն, եւ նրանց գինեգործությունը հիմնված է դրսից բերվող լիտրով գինիների վրա, բերում, մշակում են եւ շշալցնում որպես ռուսական գինի. «Մեծ կեղծիքներ էին լինում՝ ՌԴ էին բերում ինչ ուզում էին, լցնում էին ինչ ուզում էին, որտեղ ուզում էին։ Ընդ որում, արգելվում էր ռուսական գինի կոչվեր այն գինին, որը պատրաստված է ներմուծված գինով։ Այս օրենքն ընդունելով ռուսները փակեցին կեղծիքի ճանապարհը եւ հնարավորություն տվեցին տեղականը զարգացնելու համար։ Բայց այլ բան էլ կա՝ իշխանամետ եւ ազդեցիկ որոշ անձինք, շատ բարձր խավի, փորձեցին մաս կազմել գինեգործական գործընթացների, մանավանդ, որ իրենք ունեին Ղրիմն՝ իր պոտենցիալով, մառաններով, Սովետական շրջանի գինու լավագույն պաշարներն այդտեղ էին։ Համեղ պատառ էր, հայտնվեցին լուրջ շրջանակներ, հարուստ, ամենաբարձր օղակներից, դա վերցրեցին իրենց ձեռքը, օրենքն արագ փոխեցին, շուկան հնարավորինս սկսեցին պաշտպանել ոչ միայն եվրոպական, արգենտինական, չիլիական գինիներից, այլեւ ԵԱՏՄ անդամ իրենց բարեկամ երկրներներից։ Արդյունքում բարեկամները, որոնք իրականում քիչ վնաս էին տալիս Ռուսաստանին, նեղն ընկան»։
ԵԱՏՄ-ին անդամակցելու դրական կողմերից, ինչպես հիշում ենք, մերոնք նշում էին մեծ շուկան, իսկ այդ մեծ շուկան հիմնականում ռուսականն էր։ Բայց այդ շուկան ոչ միայն մեծ է, այլեւ անկանխատեսելի, տեղ-տեղ՝ ոչ վստահելի, ոչ էլ բարեկամական։ Ժամանակ առ ժամանակ հայկական արտադրողներին ռուսական շուկայում, չնայած տնտեսական միասնական միությանը, անկնկալներ են սպասվում՝ խստացվող օրենքների կամ որոշումների տեսքով։
Ավագ Հարությունյանը իրենց ընկերության օրինակով պատմում է՝ ՌԴ-ն իրավական նոր նորմ ներմուծեց՝ այն, ինչ ուղարկվում էր, եւ պետք է ինդետիֆիկացվեր, թվայանացրեցին. «Այսինքն շշերի վրայի պիտակները ավտոմատ իրենց ռոբոտը պետք է կարդար, եւ մեզ ստիպեցին, որ մենք փոխենք մեր պիտակները։ Անցյալ տարի էր։ Փոխեցինք պիտակներն ու ուղարկեցինք, չկարողացավ կարդալ, եւ ոչ միայն մերը, եւս մի տասը ընկերությանը չկարդաց, անընդահատ փոխեցինք, մինչեւ համակարգը սկսեց կարդալ։ Եւ երբ արդեն բարձել էինք, որ պետք է ապրանքն ուղարկեինք, մեզ ասացին, որ հունվարի մեկից նոր մակնշում է պահանջվում։ Պատկացրեք որքան պիտակներ պետք է պոկեն, բարձրարժեք գինիների տակ գրեն՝ հասարակ, «ordinal» գինիներ, ինչ է թե միակողմանիորեն օրենք ընդունեցին կամ մեր օրենսդրությունը կատարյալ չէր։ Մենք ու մեզ նման տասնյակ հայ արտադրողներ անցյալ տարի նոյեմբերին չկարողացանք ոչ մի շիշ գինի արտահանել այդ երկու հանկարծակի նորամուծությունների պատճառով»։
Թե ինչ պետք է անի կառավարությունը եւ որպեսզի Փաշինյանի անցկացրած ոլորտին վերաբերող խորհրդակցությունն արդյունք ունենա, Հարությունյանը հուշում է՝ քանի որ կամ քանի դեռ չենք կարող փոխել ռուսական օրենսդրությունը, ուրեմն պետք է հարմարվել, այսինքն, ՀՀ կառավարությունը պետք է օգնի արտադրողներին հարմարվելու, բայց միաժամանակ ավելի կոշտացնի իր դիրքորոշումն ԵԱՏՄ-ում. «Ռուսաստանին չպետք է դիտարկել բարի գործընկեր, այլ՝ որպես մի կառույցի, որը փորձում է հնարավորինս շատ պաշտպանել իր շուկան ԵԱՏՄ պետություններից։ Միաժամանակ չգնալով «կոմպրոմիսի», պետք է կտրուկ եւ խիստ աշխատել Ռուսաստանի հետ, պետք է շահեկան աշխատենք, որովհետեւ մեր առջեւ մի երկիր է, որը վեր դասելով իր շահը, արհամարհում է այն կառույցի կանոնադրությունը եւ հիմնադիր իրավական ակտերը, որի անդամ է ինքը»։
Նելլի ԲԱԲԱՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
19.01.2022
