«2009-ին արձանագրությունների մեջ ուղղակի հստակ կերպով չէր նշված, թե որոնք էին Թուրքիայի բուն նպատակները, մյուս կողմից՝ ոնց որ ասեք՝ ոչ իմ հարսը, այլ զոքանչիս աղջիկը, այսինքն՝ ուրիշ անունով տաք այդ ամենը՝ չնկարագրելով, չբնութագրելով հստակ ձևով ձեր ուզածը: Սակայն իրականում Դավութօղուն շատ հստակ գիտեր՝ ինչ է ուզում և դա նաև սահմանեց այդ արձանագրությունների մեջ»,- Aravot.am-ի դիտարկմանը՝ մի առիթով նշել եք, թե հայ-թուրքական հարաբերությունների ներկայիս գործընթացն, ըստ էության, 2009-ի շարունակությունն է, հետևաբար ի՞նչ եք կարծում՝ հնարավո՞ր է նաև այս գործընթացը ձախողվի, այսպիսի համեմատություն արեց Շվեյցարիա-Հայաստան ասոցիացիայի պատվավոր նախագահ և Շվեյցարիա-Հայաստան բարեկամության խմբի գլխավոր քարտուղար Սարգիս Շահինյանը:
Հիշեցնենք՝ հունվարի 14-ին Մոսկվայում առաջին անգամ կհանդիպեն Թուրքիայի և Հայաստանի հատուկ բանագնացներ Սերդար Քըլըչը և Ռուբեն Ռուբինյանը:
Ըստ Սարգիս Շահինյանի՝ հայ-թուրքական այս բանակցություններում վտանգն այն է՝ քանի որ ՀՀ-ն պարտվող կողմ է, կարող են մեր վզին փաթաթել ուղղակի դժվարությունները: Նա մանրամասնեց. «Կարսի պայմանագրի խնդիրը, Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության հարցը, որը պիտի ընդգրկի մոռանալը Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավունքը՝ իր բոլոր հետևանքներով, և, իհարկե, Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչման ընթացքի դադարումը: Այստեղ շատ ավելի բարդ օրակարգ կարող է մեզ տրամադրվել: Առաջին հերթին դա միջանցքի խնդիրն է Ադրբեջանի և Նախիջևանի միջև, այն էլ այդ ձևով, ինչպես Ադրբեջանն է ակնկալում՝ այնպիսի միջանցք, որը կլինի բացարձակ ոչ ՀՀ պետության հստակության տակ, ինչն արել են Գորիս-Կապան ճանապարհին՝ առանց որևէ ընդդիմության մեր կողմից: Այս նույնը կարող են անել այս դեպքում՝ ընդհանրապես ճեղքելով, անջատելող Սյունիքը Հայաստանի մյուս մասից: Բացառվում է, որ մենք այդ ճանապարհով կարողանանք գնալ: Եթե մենք դա արեցինք, շատ քիչ ժամանակի ընթացքում դրա գինը վճռական կերպով վճարելու ենք»:
Կարդացեք նաև
Ըստ Սարգիս Շահինյանի՝ այս իրավիճակում այսքան հրատապ, իր բնորոշմամբ՝ ցատկելով հանգրվանները, գնալ Թուրքիայի հետ բանակցությունների վտանգավոր է: Նա պարզաբանեց. «Սա տանելու է նրան, որ թուրքը պետք է լուծի այն, ինչ 2009-ին չլուծեց, և մեր քթի տակ պետք է դրվեն ջախջախիչ, խտրական բնույթ կրող պայմաններ: Շատ կարճ ժամանակի ընթացքում Թուրքիայի ԱԳՆ-ն հրապարակեց, որ ընթացքը երկու կողմից էլ կարծես ընդունվել է, և իրենք որոշել են իրենց բանակցողին և սպասում են, որ ՀՀ-ն կանի նույնը: Քիչ անց դուրս է գալիս, որ մեր բանակցողը լինելու է մի երիտասարդ, որքան էլ խելամիտ, բայց փորձառություն չունեցող մի անձնավորություն, որը նշանակվել է միմիայն, որովհետև ինքը ներկա կառավարության ամենաբարձր օղակների անդամն է, նույնը եղավ ԱԳ նախարարը: Տարբերությունն այն է, որ Արարատ Միրզոյանը մի քիչ ավել փորձառություն ունի, բայց խնդիրն այն է՝ արդյոք իրե՞նն են արտաքին հարաբերությունները: Ծանր մարտահրավեր է: Դիմացինդ պատրաստված թե՛ պետականություն է, թե՛ բանակցող է: Մենք, լինելով պատերազմ կորցնող կողմ, իրավունք չունենք ընդհանրապես կույր ձևով մոտենալ այս իրականությանը: Չկարծենք, որ մենք որևէ լծակ չունենք: Շատ չեն, բայց մենք պետք է իմանանք, թե մեր ուժերը որոնք են և որտեղ է կարմիր գիծը: Իրավունք ունենք ոչ ասելու, հավասար կերպով պետք է տանենք այս ընթացքը: Եթե կարողացանք խնդիրն այս կերպ առաջ տանել, կմնանք ժողովուրդ, պետականություն, եթե պարտվենք՝ արդեն մեր վերջին շունչը կլինի»:
Սարգիս Շահինյանը ողջունում է Թուրքիայի հետ երկխոսությունը, բանակցելը, բայց կարծում, որ չպետք է կույր լինել. «Չեմ ողջունում, որ մենք խոսում ենք Թուրքիայի հետ ռուսի թաթի տակ: 2009-ին էլ դա եղավ Շվեյցարիայի թաթի տակ, այդ գործընթացը իրականում բավարարում էր ռուսի, ամերիկացու, եվրոպացու, ֆրանսիացու հետաքրքրությունները: Հիմա էլ Թուրքիան այս քայլը չի անում միմիայն, որովհետև Ռուսաստանն է ուզում: Թուրքիան շատ զգույշ է. ականջները սրել է դեպի Վաշինգտոն: Այն, ինչ տեղի է ունենում, միայն ռուսի համար չէ հետաքրքրական, սա նաև Ֆրանսիայի, Ամերիկայի համար է, քանի որ ցամաքային շարունակություն է ստեղծվում Չինաստանից մինչև Եվրոպա, լուծում են առևտրական շարունակական տրանսպորտի խնդիր, բայց ինչ գնով, ես դա եմ ուզում լավ հասկանալ»:
Սարգիս Շահինյանի կարծիքով՝ տարբերությունն այսօրվա հարաբերությունների և Ցյուրիխյան արձանագրությունների միջև նաև այն է, որ գոնե այն ժամանակվա նախագահ Սերժ Սարգսյանը, որի հանդեպ ինչպես ինքն է ասում, մեծ համակրանք չուներ, լսում էր մասնագետներին: Նա մանրամասնեց. «Մյուս կողմից նաև երախտապարտ պիտի լինեմ, քանի որ 2009-ին Սերժ Սարգսյանն ինձ շնորհեց նախագահական մրցանակի: Նա ավտորիտար անձնավորություն էր, բայց լսող էր: Եթե մի բան չէր իմանում, ինքն շրջապատում էր իրեն այն մարդկանցով, որոնք գաղափար ունեին: Ես մասնակցել եմ գաղտնի ժողովներին, որ գումարել էր հենց ցեղասպանության ժխտողականության շուրջ: Ինքը լուռ լսում էր: Բայց այս վարչապետը՝ ոչ: Սա է ինձ համար մտահոգիչ, դրա համար էլ խորը մտահոգ եմ, քանի որ իմաստուն մարդկանց չլսելով՝ մի ուղղությամբ գնալ պարզապես, որովհետև դու պարտվել ես, ավելի հեշտ է քեզ մանիպուլացնելը ու ավելի շուտ արդյունքի կարող ես հասնել, սարսափելի վտանգավոր կացություն է մեզ համար: Կարելի է որոշել կանգ առնել ու չասել ամեն ինչին այո»:
Սարգիս Շահինյանը, հստակեցնելով հայ-թուրքական հարաբերություններում իր դիրքորոշումը, նշեց. «Ես կողմ եմ բանակցությունների, բայց ճիշտ անձով և դա չի նշանակում, որ անպայման պետք է գալ վերջնական եզրակացության: Ի՞նչ է՝ ստիպված ենք անպայման մի բանի գա՞լ: Իբրև հայ՝ ինձ հետաքրքրում է, որ ես արտաքին աշխարհին ցույց տամ, որ ես պատրաստ եմ մարդկանց հետ նստել, խոսել բայց ճիշտ անձով, որն իմանա, թե իր զինարանում ինչ կա: Եվ մենք շատ բան չունենք: Բայց ունենք թե՛ ասելիք, թե՛ անելիք: Այս դոկտրինան մշակվե՞լ է: Ուզում եմ հասկանալ՝ մեր զինարանը պատրա՞ստ է: Այո, ասում են՝ իհարկե, Ռուբեն Ռուբինյանը պիտի շրջապատվի մարդկանցով, որոնք բանիմաց են: Ուզում եմ հասկանալ՝ որո՞նք են այդ մարդիկ: Իմ շրջապատը, որը փոքր չէ թե՛ Հայաստանում, թե՛ արտասահմանում, կարող եմ ասել՝ ոչ մեկ տեղյակ չէ այդ մասին: Եթե գուցե Ժիրայր Լիպարիտյանն ընդգրկվել է, ինչը չեմ բացառում,բայց միայն նրանո՞վ պիտի լրանա խնդիրը»:
Տաթև ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
