«Ականատես» դիտորդական առաքելության հայտարարությունը 2021թ․ ՏԻՄ ընտրությունների հետընտրական զարգացումների մասին
2018 թվականից՝ Հայաստանի Հանրապետությունում տեղի ունեցող ազատ և արդար ընտրությունները հիմնական ցուցանիշն են, որոնք ազդարարել են որոշակի առաջընթաց պետության ժողովրդավարական զարգացման ճանապարհին: Տվյալ առաջընթացը, թեև վարչական ռեսուրսի առանձին դրսևորումների մատնանշմամբ, արձանագրվել է տեղական և միջազգային դիտորդական առաքելությունների զեկույցներում: Դրական միտումները հետագայում արտացոլվել են միջազգային ցուցիչներում՝ գրանցելով գնահատականների զգալի բարելավում նախորդ տարիների նկատմամբ:
Վերջին ժամանակներում խիստ մտահոգիչ են տեղական ինքնակառավարման մարմինների (ՏԻՄ) ընտրություններին հաջորդող գործընթացները առանձին համայնքներում, որոնք ստվերում և վտանգի տակ են դնում արձանագրված ձեռքբերումները և ստանձնած ժողովրդավարական բարեփոխումները:
Հատկապես՝ 2021թ․ դեկտեմբերի 5-ին տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրություններից հետո իշխող քաղաքական ուժի կողմից տարբեր անհարկի միջամտությունների միջոցով փորձեր են կատարվել ազդելու ՏԻՄ-երի ձևավորման վրա։ Մասնավորապես՝ անհանգստացնող են ստորև բերվող դրվագները, ներառյալ՝ առանձին ՏԻՄ-երի ընտրություններում քվեարկության արդյունքները չընդունելու հիմքով ՏԻՄ-երի ձևավորումը բոյկոտելը, կոալիցիաների ձևավորման ընթացքում ընդդիմադիր ուժերի ներկայացուցիչների նկատմամբ ճնշումների վերաբերյալ ահազանգերը, հաղթող թեկնածուների նկատմամբ՝ հատկապես հետընտրական ժամանակահատվածում կիրառվող քրեական հետապնդումները:
Կարդացեք նաև
Ընտրությունների արդյունքների բոյկոտում
Արարատի մարզի Վեդի խոշորացված համայնքում ս․թ․ դեկտեմբերի 5-ին տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրություններին մասնակցել են քաղաքական երեք ուժեր՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը (ՔՊԿ), «Իմ հզոր համայնք» կուսակցությունը և «Հանրապետություն» կուսակցությունը: Քվեարկության արդյունքում ընտրողների ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ.
| Մարզ | Համայնք | Կուսակցություն, կուսակցությունների դաշինք | Կողմ ձայներ | % (կողմ ձայներ + անճշտությունների չափ) | Մանդատների քանակ |
| Արարատ | Վեդի | «Իմ հզոր համայնք» կուսակցություն | 8,666 | 44.08 | 12 |
| Արարատ | Վեդի | «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցություն | 7,690 | 39.12 | 11 |
| Արարատ | Վեդի | «Հանրապետություն» կուսակցություն | 3,299 | 16.78 | 4 |
Չստանալով քվեների՝ օրենքով սահմանված 50% + 1 մեծամասնությունը, դեկտեմբերի 16-ին «Քաղաքացիական պայմանագիր» և «Հանրապետություն» կուսակցությունների ընտրական ցուցակների ավագանու բոլոր թեկնածուները տարածքային ընտրական հանձնաժողով ներկայացրել են ինքնաբացարկի դիմումներ՝ փաստացի տապալելով համայնքային իշխանության ձևավորման գործընթացը։ ՔՊԿ՝ համայնքապետի թեկնածու Գարիկ Սարգսյանը այս որոշումը հիմնավորել է նրանով, որ ՔՊ և «Հանրապետություն» կուսակցություններին չի հաջողվել կոալիցիա ձևավորել, ինչն էլ պատճառ է հանդիսացել մանդատները վայր դնելու համար։ Հաշվի առնելով, որ «Տեղական ինքնակառավարման մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 73-ի համաձայն, որևէ ուժի՝ սահմանված մանդատների մեծամասնությունը չստանալու պարագայում կառավարությունը պարտավոր է նոր ընտրություն նշանակել, ուստի Վեդի խոշորացված համայնքում նախատեսվում են նոր ՏԻՄ ընտրություններ։
Կոալիցիաների ձևավորման վրա ներգործում
Արագածոտնի մարզի Թալին խոշորացված համայնքում ս․թ․ դեկտեմբերի 5-ին տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրություններին մասնակցել են քաղաքական չորս ուժեր՝ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը, «Զարթոնք» ազգային քրիստոնեական կուսակցությունը, «Հայք» լիբերալ կուսակցությունը, «Մեր համայնքը» կուսակցությունների դաշինքը։ Քվեարկության արդյունքում ընտրողների ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ՝
| Մարզ | Համայնք | Կուսակցություն, կուսակցությունների դաշինք | Կողմ ձայներ | % (կողմ ձայներ + անճշտությունների չափ) | Մանդատների քանակ |
| Արագածոտն | Թալին | «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցություն | 5,037 | 46.63 | 10 |
| Արագածոտն | Թալին | «Զարթոնք» ազգային-քրիստոնեական կուսակցություն | 2,882 | 26.68 | 6 |
| Արագածոտն | Թալին | «Հայք» լիբերալ կուսակցություն | 1,624 | 15.04 | 3 |
| Արագածոտն | Թալին | «Մեր համայնքը» կուսակցությունների դաշինք | 1,258 | 11.65 | 2 |
ՏԻՄ ընտրություններում ձայների 46.63 տոկոսը ստացել է ՔՊԿ-ն: Ընտրություններին մասնակցած ընդդիմադիր մյուս երեք քաղաքական ուժերը կազմել են կոալիցիա և առաջադրել համայնքի ղեկավարի միասնական թեկնածու՝ «Հայք» խմբակցությունից: Սակայն Թալին համայնքի ավագանու առաջին նիստում համայնքապետ է ընտրվել ՔՊԿ-ի թեկնածուն (մեկ ձայնի առավելությամբ), քանի որ «Հայք» խմբակցության ընտրական ցուցակի ներկայացուցիչը, նշված երեք քաղաքական ուժերի համագործակցության փաստաթղթին դեմ գնալով, քվեարկել է ՔՊ կուսակցության թեկնածուի օգտին։ Ըստ ստացված ահազանգերի՝ ճնշումներ և սպառնալիքներ են կիրառվել ընդդիմադիր քաղաքական ուժերի նկատմամբ։
Քրեական հետապնդումներ
Հետընտրական զարգացումների տեսանկյունից հատկապես մտահոգիչ են համայնքի ղեկավարի ընդդիմադիր թեկնածուների ձերբակալությունների դեպքերը, քանզի դրանք անմիջապես հաջորդել են ընտրական գործընթացին, ինչը ողջամիտ կասկածի տակ է դնում դրանց փոխկապակցվածությունը ընտրությունների արդյունքների հետ: Հեղափոխությունից հետո իրավապահ մարմինների կողմից նույն անձանց նկատմամբ համապատասխան գործընթացների բացակայությունը և այժմ դրանց արագ նախաձեռնումը առերևույթ կասկածներ են հարուցում վարչական ռեսուրսի չարաշահման վերաբերյալ:
Այսպես՝
Լոռու մարզի Վանաձոր խոշորացված համայնքում ՏԻՄ ընտրությունների արդյունքում 10 քաղաքական ուժերից անցողիկ շեմը հաղթահարած հինգ ուժերի քվեները բաշխվել են հետևյալ կերպ՝
| Մարզ | Համայնք | Կուսակցություն, կուսակցությունների դաշինք | Կողմ ձայներ | % (կողմ ձայներ+ անճշտությունների չափ) |
Մանդատների քանակ |
| Լոռի | Վանաձոր | «Մամիկոն Ասլանյան» կուսակցությունների դաշինք | 12,814 | 38.70 | 15 |
| Լոռի | Վանաձոր | «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցություն | 8,294 | 25.05 | 9 |
| Լոռի | Վանաձոր | Հայաստանի աշխատավորական սոցիալիստական կուսակցություն | 4,810 | 14.53 | 5 |
| Լոռի | Վանաձոր | «Հայրենիք» կուսակցություն | 1,484 | 4.48 | 2 |
| Լոռի | Վանաձոր | «Ապրելու երկիր» կուսակցություն | 1,420 | 4.29 | 2 |
ՏԻՄ ընտրությունների արդյունքներով առաջատար է ճանաչվել «Մամիկոն Ասլանյան» կուսակցությունների դաշինքը, սակայն նրան չի հաջողվել կայուն մեծամասնություն ձևավորել։ Նախքան Վանաձորի նորընտիր ավագանու առաջին նիստը, Վանաձորի համայնքապետի հավակնորդ և նախկին քաղաքապետ Մամիկոն Ասլանյանը ձերբակալվել և ներգրավվել է որպես մեղադրյալ՝ պաշտոնեական լիազորությունների չարաշահման և պաշտոնեական կեղծիքի մեղադրանքներով։ Նորընտիր ավագանու անդամները մանդատները ստացել են դեկտեմբերի 22-ին։ Մանդատները ստանալուց հետո ավագանին օրենքի ուժով պետք է գումարի իր առաջին նիստը։ Դեռևս հայտնի չէ՝ արդյո՞ք առավելագույն ձայներ ստացած «Մամիկոն Ասլանյան» կուսակցությունների դաշինքը կմասնակցի նիստին՝ հաշվի առնելով համայնքապետի իրենց թեկնածուի կալանքի տակ գտնվելու փաստը։
Գեղարքունիքի մարզի Վարդենիս խոշորացված համայնքում ս․թ․ դեկտեմբերի 5-ին տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրություններին ընտրողների ձայները բաշխվել են հետևյալ կերպ`
| Մարզ | Համայնք | Կուսակցություն, կուսակցությունների դաշինք | Կողմ ձայներ | %
(կողմ ձայներ+անճշտությունների չափ) |
Մանդատների քանակ |
| Գեղարքունիք | Վարդենիս | «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցություն | 6,163 | 46.13 | 13 |
| Գեղարքունիք | Վարդենիս | «Ահարոն Խաչատրյան» կուսակցությունների դաշինք | 4,989 | 37.34 | 10 |
| Գեղարքունիք | Վարդենիս | «Միասնական Վարդենիս» կուսակցությունների դաշինք | 2,205 | 16.50 | 4 |
Մրցակցող քաղաքական ուժերից ոչ մեկը չի ստացել 50%+1 ձայներ: «Ահարոն Խաչատրյան» և «Միասնական Վարդենիս» կուսակցությունների դաշինքների՝ համայնքում տեղական իշխանության մարմինները միասնաբար ձևավորելու համաձայնության արդյունքում այդ դաշինքները, վերահաշվարկից հետո, ունեցել են ձայների շուրջ 53%-ը, և միավորվել են՝ ստանալով 14 մանդատ ընդդեմ ՔՊԿ-ի 13 մանդատի: Դրան հաջորդել է «Միասնական Վարդենիս» կուսակցությունների դաշինքի առաջնորդ և համայնքի ղեկավարի հիմնական թեկնածու Արամ Հարությունյանի ձերբակալությունը, ինչի արդյունքում նա չի կարող մասնակցել ավագանու առաջին նիստին: Մինչ այս պահը տվյալ համայնքում չի անցկացվել ավագանու առաջին նիստը, և չի ընտրվել համայնքի ղեկավար։
______________________________
Հետհայաց՝ ողջամիտ հարցեր է առաջացնում նաև Սյունիքի մարզի Գորիս խոշորացված համայնքում հոկտեմբերի 17-ին՝ հենց քվեարկության ժամերին, ՔՊԿ հիմնական մրցակից «Առուշ Առուշանյան» դաշինքի շտաբում նախաձեռնված խուզարկությունը մեծաքանակ ոստիկանական ուժերի ներգրավմամբ՝ նախորդ օրը տեղի ունեցած կաշառքի բաժանման ենթադրյալ դեպքի հիման վրա։
Ընտրական գործընթացների համատեքստում է պետք նաև դիտարկել Երևան քաղաքի ավագանու ընտրություններից երեք տարի անց քաղաքապետին փոփոխելու նպատակով սանձազերծված գործընթացը, որտեղ, ըստ Երևանի ավագանու մի շարք անդամների վկայության, գործող քաղաքապետին անվստահության հայտնելու և նոր քաղաքապետի ընտրության գործընթացն ուղեկցվել է Երևանի ավագանու ՔՊԿ անդամների վրա ճնշումների գործադրմամբ և շանտաժի գործիքների կիրառմամբ:
«Ականատես»-ը կոչ է անում իշխող ՔՊ կուսակցությանը չվտանգել Հայաստանի Հանրապետության ժողովրդավարական ձեռքբերումները և ձեռնպահ մնալ այնպիսի գործողություններից, որոնք բխում են նեղ կուսակցական ու խմբակային շահերից և կարող են խաթարել հանրության վստահությունը և հավատը ընտրական համակարգի և ժողովրդավարական կառավարման հեռանկարի առնչությամբ:
«Ականատես» դիտորդական առաքելություն
