2021 թվականի հոկտեմբեր-նոյեմբեր ամիսներին Երեւանում հարցում է անցկացվել՝ ո՞վ է Հայաստանի լավագույն դաշնակիցը. համեմատություն Ռուսաստանի եւ Ֆրանսիայի նկատմամբ վերաբերմունքի բնույթի: Հարցվածներին ուղիղ հարց է տրվել՝ արդյո՞ք Ռուսաստանը/Ֆրանսիան բարեկամ, ոչ բարեկամ կամ չեզոք երկիր եք համարում Հայաստանի համար: Հարցվածների 35 տոկոսը Ռուսաստանն է բարեկամ երկիր համարում, իսկ 43 տոկոսը՝ Ֆրանսիան։ Մյուս կողմից, Ռուսաստանը ոչ բարեկամ երկիր է համարում հարցվածների 17 տոկոսը, իսկ Ֆրանսիան՝ 2 տոկոսը։
Այս մասին այսօր, Եվրասիական փորձագիտական ակումբի յոթերորդ տարեկան նիստին, «ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցության յոթ տարին. Եվրասիական ինտեգրումը երեկ, այսօր, վաղը» համաժողովի ժամանակ, ասաց սոցիոլոգիական գիտությունների թեկնածու, Եվրասիական փորձագիտական ակումբի անդամ Սամվել Մանուկյանը:
Հարցին՝ ի՞նչն է նախընտրելի Հայաստանի համար՝ զարգացնել հարաբերությունները Ֆրանսիայի, թե՞ Ռուսաստանի հետ, հարցվածների 30 տոկոսը պատասխանել է, որ նախընտրելի է զարգացնել հարաբերությունները Ռուսաստանի հետ, իսկ 20 տոկոսը՝ Ֆրանսիայի։ Հարցվածների գրեթե մեկ երրորդը՝ 32 տոկոս, պատասխանել է, որ հարաբերությունները պետք է զարգացնել ինչպես Ռուսաստանի, այնպես էլ Ֆրանսիայի հետ։
Հաջորդ հարցին՝ իսկ եթե Հայաստանին պարտադրում են հարաբերություններ զարգացնել կամ Ֆրանսիայի, կամ Ռուսաստանի հետ, ապա ի՞նչ ընտրություն պետք է լինի, Ռուսաստանի կողմնակիցների թիվը գրեթե կրկնապատկվել է. այն նախընտրել է հարցվածների 54 տոկոսը, իսկ Ֆրանսիայի կողմնակիցների թիվն աճել է 4 տոկոսով եւ նրանց ընդհանուր թիվը հասել է 23 տոկոսի։
Կարդացեք նաև
Կարելի՞ է արդյոք այս տվյալները համեմատել, ո՞ր երկիրն է Հայաստանի լավագույն դաշնակիցը հարցի տվյալների հետ, սոցիոլոգը ուղիղ համեմատությունը ճիշտ չի համարում. «Հնարավոր է անուղղակի համեմատություն հարաբերությունների միջոցով. 2019 թվականին Երեւանում Ռուսաստանը լավագույն դաշնակիցն է համարվել 47 տոկոսով, իսկ Ֆրանսիան՝ 12 տոկոսով։ Այս ցուցանիշների հարաբերակցությունը 2019 թվականին Երեւանում 4:1 էր` հօգուտ Ռուսաստանի։ Իսկ ցուցանիշների հարաբերակցությունը, թե որ երկրի հետ է նպատակահարմար զարգացնել հարաբերությունները կամ-կամ-ի դեպքում՝ 54 տոկոս: 23 տոկոս = 2.3: 1: Այսպիսով, Երեւանում 44-օրյա պատերազմից հետո Ֆրանսիայի դիրքորոշումը Ռուսաստանի նկատմամբ զգալիորեն բարելավվել է»:
Թե ինչո՞ւ է Ռուսաստանը բարեկամ երկիր համարվում, սոցիոլոգի գնահատմամբ, ընդհանուր հայեցակարգը հայ-ռուսական պատմական հարաբերությունների մեկնաբանությունն է։ Այն բաղկացած է տարրական հասկացություններից՝ պատմականորեն Ռուսաստանը միշտ մոտ է եղել Հայաստանին, դժվար իրավիճակներում Ռուսաստանը միշտ օգնել է Հայաստանին, պատերազմներում Հայաստանի կողքին եղել է միայն Ռուսաստանը, եթե չլիներ Ռուսաստանը, ապա Հայաստանը չէր լինի, Ռուսաստանը պաշտպանում է մեզ Թուրքիայից, Ռուսաստանը պաշտպանում է մեր սահմանները, Ռուսաստանը մեր լավագույն դաշնակիցն է, Ռուսաստանը մեր միակ ընտրությունն է, Ռուսաստանը մեր արդյունաբերական զարգացման հիմքն է, Ռուսաստանը մեր եկամտի աղբյուրն է, հայերը Ռուսաստանում աշխատելու հնարավորություն ունեն, հայերը Ռուսաստանում զարգանալու հնարավորություն ունեն, ես սիրում եմ ռուսներին (մշակութապես պայմանավորված էմոցիոնալ վերաբերմունք):
Մասնավոր հայեցակարգն էլ այսպիսինն է՝ Ռուսաստանը մեզ փրկեց ազգային աղետից 44-օրյա պատերազմի ժամանակ, Ռուսաստանը դադարեցրեց պատերազմը, Ռուսաստանն իր զորքերը ուղարկեց մեր պաշտպանությանը, Ռուսաստանը հսկայական օգնություն է ցուցաբերել Ղարաբաղին, Ռուսաստանը ռազմական օգնություն է ցուցաբերել Հայաստանին, ռուս խաղաղապահներն այսօր Ղարաբաղում են:
Սոցիոլոգն ակնհայտ է, համարում, որ հայեցակարգն ամբողջությամբ հիմնված է պատմական փաստերի եւ 44-օրյա պատերազմի հետ կապված փաստերի վրա:
Ինչո՞ւ են Ֆրանսիան համարում բարեկամական երկիր, ընդհանուր հայեցակարգն այսպիսինն է՝ դժվար պահին Ֆրանսիան մեզ հետ է, Ֆրանսիան ապաստան է տվել հայերին իր երկրում, Ֆրանսիան օգնում է մեզ 1915 թվականից, Ֆրանսիան ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը, Ֆրանսիան միակ երկիրն է, որը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը, Ֆրանսիան Հայաստանի բարեկամն է, Ֆրանսիան լավ է վերաբերվում հայերին։
Իսկ 44-օրյա պատերազմի մասին մասնավոր հայեցակարգի պատկերը հետեւյալն է՝ Ֆրանսիան օգնում էր Հայաստանին կոչերով, Ֆրանսիան փորձում էր օգնել Հայաստանին, Ֆրանսիան միշտ պատրաստ է օգնել Հայաստանին, Ֆրանսիան օգնում է ցանկացած հարցում, պատերազմի ժամանակ Ֆրանսիան Հայաստանի կողքին էր, Ֆրանսիայի նախագահը հակահայկական տրամադրություններ չունի, կան դրական հարաբերություններ մեր երկրների ղեկավարների միջեւ, Ֆրանսիան բարոյապես աջակցում էր մեզ, Ֆրանսիան մեզ աջակցում էր դիվանագիտորեն, Ֆրանսիան մեզ աջակցում էր ֆինանսապես, Ֆրանսիան մեզ օգնում էր 44-օրյա պատերազմում:
Այս ամենի հիման վրա, սոցիոլոգը եզրակացնում է. «Տեղեկատվական պատերազմում Հայաստանում հայերի աշխարհաքաղաքական կողմնորոշման համար Ռուսաստանի եւ միավորված Արեւմուտքի դիրքորոշումները հավասարարժեք չեն։ Ռուսաստանին հարկավոր է խաղաղություն Անդրկովկասում Եվրասիական մեծ տարածքի զարգացման համար։ Ռուսաստանն ստիպված է աջակցել հավասարակշռության պահպանմանը Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ։ Դա կաշկանդում է Ռուսաստանի մեկնաբանությունները, ինչի պատճառով առաջ են գալիս նրա դիրքորոշման եւ գործողությունների մանիպուլյատիվ մեկնաբանություններ, որոնք ուժեղացնում են հակառուսական տրամադրությունները։ Իսկ միավորված Արեւմուտքի ռազմավարությունը հակամարտությունների եւ պատերազմների հրահրումն է Ռուսաստանի ծայրամասում՝ Եվրասիական տարածքի ինտեգրմանը խոչընդոտելու նպատակով։ Եվ Ռուսաստանի դիրքորոշման կաշկանդվածությունը անընդգրկելի դաշտ է ստեղծում քարոզչական գրոհների համար։ Հիմնարար խնդիրը, որը պետք է լուծել, տեղեկատվական աղբյուրների հզորությունների անբավարարությունն է, որոնք առաջ կմղեին Եվրասիական ինտեգրման գաղափարը»:
Նելլի ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
