Համաշխարհայնացման աղէտը կը սպառնայ աքսորական եւ տիրապետուած ժողովուրդներու ինքնութեան, առաջին հերթին՝ անոնց լեզուներուն, ուղղակի կամ անուղղակի պարտադրանքով, կամ անոնց պատշաճելու յաջողելու ցանկութեամբ, այսինքն՝ կրաւորականութեամբ պարտութեան:
Որքան ալ կրկնենք, ահազանգենք, լեզուներու անհետացումը կը շարունակուի:
Այդ թոհուբոհին մէջ, հայերէնը ամէն օր կը նահանջէ, կը ձեւազեղծուի, կը դառնայ անինքնութիւն լեզու մը:
Երբեմն յանդգնութիւն պէտք է ունենալ կանգ առնելու եւ խօսելու նոյնինքն ազգի անդամներուն եւ անոր առաջնորդութիւնը ստանձնածներուն, այդ յաւակնութիւնը ունեցողներու դաւաճանութեան համազօր յանցանքի մասին, որ լեզուի լքումն է: Չես գիտեր ամբոխային ո՞ր տրամաբանութեան հետեւելով, ազգավնաս առաջնորդներուն իր ճակատագիրը կը վստահի ժողովուրդը, Հայաստան եւ սփիւռք(ներ):
Կարդացեք նաև
Դատարկաբան ճառի սահմաններուն մէջ շնչահեղձ դարձուցած ենք ազգի գոյատեւման համար առաջնահերթութիւն ունեցած եւ ունեցող լեզուի խնդիրը, ամէն օր քիչ մը աւելի նահանջելով, հասնելու համար հոն, ուր քաղաքական-տեսաբանական միջազգային համարուած եզրաբանութիւնները փոխարինած են ինքնուրոյնը եւ ինքնութիւնը: Ըստ էութեան մերժելի չե օտար լեզուի-լեզուներու ծանօթութիւնը, ուսուցումը եւ իւրացումը, բայց երբ ազգային լեզուն կը փոխարինուի օտար լեզուով մը, կը դադրի ներազգային հաղորդակցութեան-հաղորդութեան կրողը ըլլալէ, այդ ժողովուրդը կ’այլանայ, կը հեռանայ իր արմատներէն, իր ինքնութենէն:
Ամենէն գռեհիկ եւ կեղծ գործնապաշտութեան տուրք տալով, նպարավաճառային տրամաբանութեամբ առաջնորդուող ղեկավարութիւնը խորթանալով հայերէնէ, կը կարծէ ազգային քաղաքականութիւն վարել, շրջապատին հրամցնելով ընդունելիութեան անհարազատ դէմք մը, այդ ընելով նաեւ ներազգային կեանքի մէջ, ազգայինին եւ հարազատին սահմանելով համեմի դեր: Այս անհարազատութեան եւ ազգային անձնատուութեան ամենէն տեսանելի ցուցանիշը ազգային լեզուի էականութեան գիտակցութեան բազմաթիւ ձեւերով անտեսումն է:
Ժամանակ մըն ալ ազգայինը եւ ազգային ինքնութիւնը կրնան շարունակուիլ ընտանեկանի, ժառանգուած կողմնապաշտութիւններու եւ երէցներու հաճոյք պատճառող ծէսերու մէջ: Յետո՞յ…
Ի հարկէ միամիտ պէտք չէ ըլլալ, խորհելու համար, որ էական հարցերու լուծում կարելի է գտնել անհատական եւ ընտանեկան դիմադրական շարժում խաղալով, խիղճ հանդարտեցնելով:
Գաղտնիք չկայ: Ճառերը չեն փոխարիներ գիտական դառն իրականութիւնները:
Ըստ ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի կատարած ուսումնասիրութիւննեուն, աշխարհի մէջ 640 լեզուներ դատապարտուած են անհետացման, քանի որ մանուկները իրենց լեզուն չեն սորվիր իրեն ընտանեկան յարկին տակ: Այսինքն հայերէնը օտարելով մեր տուներէն, մեր առօրեայէն, մեր յարաբերութիւններէն, գիտակից-անգիտակից մասնակից-մեղսակից ենք հայերէնի անհետացման:
Լեզուն, աւելի քան մեր ծիները, ինչպէս Հայաստան կ’ըսեն՝ մեր գեները, ազգային ինքնութիւն կը կերտէ: Ան ժառանգութեան, տեսիլքի, աշխարհը ընկալելու, շարունակութիւն ըլլալու հզօրութիւն է, զոր երբ կը կորսնցնենք, կը դադրինք մենք մենք ըլլալէ, պտըտցնելով դատարկուած գիտակցութիւն մը, որ ժամանակ մըն ալ թութակաբար ըսել կու տայ, որ մեծ հայրս հայ էր, եկած էր աշխարհի այս կամ այն անկիւնէն:
Յ. Պալեան
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Եռագույն»-ում
