Միջազգային հարաբերությունների, ազգային անվտանգության և հանրային կառավարման մասնագետ Սոսի Թաթիկյանի ֆեյսբուքյան գրառումը
Դելիմիտացիայի ու դեմարկացիայի գործընթացի սկզբունքների առաջարկ
Ըստ իս, որո՛նք պետք է լինեն դելիմիտացիայի ու դեմարկացիայի գործընթացի սկզբունքները.
-Արցախի հիմնահարցը պետք է դիտարկվի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության հարցից առանձին։ Ցանկալի է ավելացնել դրույթ, որ Արցախի հակամարտության հարցն այս գործընթացով և այս ձևաչափով չի լուծվելու, այլ շարունակվելու է բանակցվել ԵԱՀԿ ՄԽ շրջանակներում, և դրա համար պետք է գտնվի հակամարտության համապարփակ ու երկարաժամկետ լուծում։
Կարդացեք նաև
-Գործընթացի ներսում չպետք է կանխորոշվեն վիճահարույց հարցերի վերաբերյալ արդյունքները, այլ դրանք պետք է բանակցվեն։ Գործընթացը չի կարող արհեստականորեն արագացվի։
-Բանակցությունների ընթացքում պետք է բացառվի ուժի կիրառման սկզբունքը՝ դա լինի ռազմական ուժի թե քաղաքական պարտադրանքի միջոցով։ Ադրբեջանը պետք է իր ուժերը հետ քաշի վերջին ամիսներին գրավված տարածքներից։
-Քարտեզները՝ անկախ նրանից, թե որ թվի են, չպետք է լինեն որոշումների կայացման միակ հիմքը։ Դելիմիտացիայի ու դեմարկացիայի ԵԱՀԿ-ի ձեռնարկի համաձայն, ոչ նվազ կարևոր են միջազգային իրավունքի, ազգային օրենսդրության, տվյալ դեպքում՝ նաև ԽՍՀՄ-ի կայացրած որոշումների իրավական հիմքերի առկայության կամ բացակայության, հիմնավորվածության և ոչ հիմնավորվածության հարցերը, ինչպես նաև մարդու իրավունքների և անվտանգության՝ 2021 թ. ոգուն համապատասխան սկզբունքները, անվտանգային, աշխարհագրական, տնտեսագիտական, ինչպես օրինակ՝ բնական ռեսուրսների օգտագործման գործոնները։ Պետք է հաշվի առնել այն, որ ԽՍՀՄ-ն չէր միացել 1948 թ. ընդունված՝ Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրին։
-Հայաստանը չի կարող զրկվել որպես պետություն կենսունակության հեռանկարից՝ անվտանգային և բնական ռեսուրսներին մուտքի առումներով անբարենպաստ դելիմիտացիայի միջոցով։ Հայաստանը պետք է ունենա իր մայրուղիների և բնական ռեսուրսների, օրինակ՝ ջրային ռեսուրսների հանդեպ հսկողություն։
-Հայաստանի տարբեր հատվածներ միմյանցից չեն կարող կտրվել։ Պետք է բացառել անկլավների գոյացումը։
-Վիճահարույց հարցերի վերաբերյալ եռակողմ ձևաչափով համաձայնության չգալու դեպքում դրանք պետք է տեղափոխվեն ԵԱՀԿ, իսկ այդ ձևաչափով համաձայնության չգալու դեպքում դրանք պետք է ուղղորդել ՄԱԿ-ի Արդարադատության դատարան՝ չխորշելով վիճահարույց տարածք հասկացությունից և դրանք լուծել միջազգային արբիտրաժի միջոցով։
