Հայաստանի պետական պարտքի, այդ թվում եւ՝ արտաքին պարտքի բեռը կտրուկ ավելացել է նախորդ տարվա համեմատ։ Ի՞նչ պատկեր ունենք այսօր, եւ հաջորդ տարվա բյուջեն, որի նախագիծը քննարկվում է, ինչքանո՞վ թույլ կտա նվազեցնել այդ պարտքի շեմը, եւ ի՞նչ է մեզ սպասվում։ Այս եւ այլ հարցերի պատասխաններ «ՀՀ»-ն ստացավ տնտեսագետ, կառավարման փորձագետ Կարեն Սարգսյանի հետ զրույցում։
Որպեսզի պարտքային պատկերի նկարագիրն ամբողջական լինի, Կարեն Սարգսյանին խնդրեցինք խոսել նաեւ պարտքային կառուցվածքից։ Ըստ այդմ՝ 2021 թ. օգոստոսի 31-ի դրությամբ կառավարության արտաքին վարկերի գծով պարտքի կառուցվածքում` 1) միջազգային կազմակերպությունների բաժինը կազմել է 77.71 տոկոս, ինչն ավելի է 2020 թ. դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ արձանագրված ցուցանիշից 0.8 տոկոսային կետով, 2020 թ. օգոստոսի 31-ի ցուցանիշից` 0.88 տոկոսային կետով, 2019 թ. օգոստոսի 31-ի ցուցանիշից` 0.74 տոկոսային կետով: 2. Օտարերկրյա պետությունների բաժինը կազմել է 21.89 տոկոս, ինչը 2020 թ. դեկտեմբերի 31-ի համեմատ պակաս է 0.76 տոկոսային կետով, 2020 թ. օգոստոսի 31-ի համեմատ պակաս է 0.83 տոկոսային կետով, իսկ 2019 թ. օգոստոսի 31-ի համեմատ պակաս է 0.62 տոկոսային կետով: Առեւտրային բանկերի բաժինը կազմել է 0.4 տոկոս, ինչը 2020 թ. դեկտեմբերի 31-ի, ինչպեսեւ 2020 թ. օգոստոսի 31-ի եւ 2019 թ. օգոստոսի 31-ի համեմատ պակաս է համապատասխանաբար 0.04, 0.05 եւ 0.11 տոկոսային կետերով:
Գանք կարեւոր մեկ այլ հարցի՝ պարտքի սպասարկմանը։ Ա՛յս առումով ինչ պատկեր ունենք։ Մասնագետի ներկայացրած տվյալներով՝ 2021 թ. հունվար-օգոստոսին կառավարության պարտքի գծով վճարված տոկոսավճարները կազմել են 104.16 մլրդ դրամ, ինչը 2020 թ. նույն ժամանակաշրջանի համեմատ ավելի է 12.36 մլրդ դրամով, իսկ 2019 թ. օգոստոսի 31-ի համեմատ ավելի է 18.16 մլրդ դրամով: Ներքին տոկոսավճարները կազմել են 57.85 մլրդ դրամ, ինչը 2020 թ. եւ 2019 թ. նույն ժամանակաշրջանների համեմատ ավելի է համապատասխանաբար՝ 12.08 եւ 18.79 մլրդ դրամով: Արտաքին տոկոսավճարները կազմել են 46.31 մլրդ դրամ, ինչը 2020 թ. նույն ժամանակաշրջանի համեմատ ավելի է 0.28 մլրդ դրամով, իսկ 2019 թ. նույն ժամանակաշրջանի համեմատ պակաս է 0.63 մլրդ դրամով:
Կարեն Սարգսյանը ուշադրություն հրավիրեց հետեւյալի վրա. կառավարության պարտքի մինչեւ մարում միջին ժամկետը 2021 թ. օգոստոսի 31-ի դրությամբ կազմում է 8.68 տարի: Կառավարության պարտքի կառուցվածքը, ըստ տոկոսադրույքի, նույն ժամանակահատվածի դրությամբ հետեւյալն է՝ ֆիքսված տոկոսադրույքով՝ 82.6 տոկոս, լողացող տոկոսադրույքով՝ 17.4 տոկոս: «Միաժամանակ պետք է նշել, որ ֆիքսված տոկոսադրույքի ուղենիշային ցուցանիշը սահմանված է 80 տոկոս: Փաստացի, տեսնում ենք վերջինիս գերազանցում, եւ, հաշվի առնելով համաշխարհային ֆինանսական շուկաներում վերջին ժամանակահատվածում տոկոսադրույքների զգալի անկումը, սա եւս ինքնին ֆինանսական հավելյալ բեռ է դառնում ու մեծացնում ռիսկերը»,- ասաց մասնագետը:
Կարդացեք նաև
Անդրադառնանք այս համատեքստում 2022 թ. պետբյուջեի նախագծին, որն այժմ քննարկվում է ԱԺ-ում, եւ սպասելիքներին։ «Համաձայն բյուջետային ուղերձում արտացոլված կանխատեսումների՝ 2022 թ. պետական պարտքը 509 մլրդ դրամով կամ 11.5 տոկոսով կավելանա եւ 2022 թ. տարեվերջին կհասնի 5.03 տրլն դրամի: Բայց նշված պարտքի ավելացումը նախատեսվում է ներքին պարտքի հաշվին»,- շեշտեց տնտեսագետը: Եվ միաժամանակ հավելեց, որ Հայաստանի պետական պարտքի մարման եւ սպասարկման (տոկոսավճարներ) համար 2022 թ. ուղղվելու է 518.2 մլրդ դրամ, որից 303.6 մլրդ դրամը կկազմեն պարտքի գծով մայր գումարի մարումները, իսկ 214.6 մլրդ դրամը՝ տոկոսավճարները, որոնք կազմելու են բյուջեի ծախսերի մոտ 10-ը եւ ՀՆԱ-ի 2.7 տոկոսը: Նշված 214.6 մլրդ դրամից 129.4 մլրդ դրամը կուղղվի ներքին պարտքի տոկոսները վճարելուն, 85.2 մլրդ դրամը՝ արտաքին պարտքի:
«Միաժամանակ կանխատեսվում է, որ հաջորդ տարի պարտք/ՀՆԱ հարաբերակցությունն այս տարվա համեմատ փոքր-ինչ կնվազի՝ հասնելով 63.9 տոկոսի՝ այս տարվա 64.1 տոկոսի դիմաց, իսկ կառավարության պարտքը՝ 60.7 տոկոսի՝ այս տարվա 60.8 տոկոսի դիմաց: Այսինքն, ըստ պլանավորվածի, Հայաստանի պետական պարտքը 2022 թ. թեեւ բացարձակ մեծությամբ աճելու է, սակայն ՀՆԱ-ի նկատմամբ այն նվազելու է 0.2 տոկոսով: Սա պայմանավորված է հաջորդ տարվա ընթացքում պարտքի մարումների աճով, ինչպեսեւ 7 տոկոսանոց ակնկալվող տնտեսական աճով, որը դրված է 2022 թ. պետբյուջեի հիմքում»:
Արմենուհի ՄԵԼՔՈՆՅԱՆ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի այսօրվա համարում:
