«Մենք այս պատերազմից հետո իրավունք չունենք հանգիստ նստենք, պիտի ճիշտը արտահայտվի: Պատերազմի ժամանակ շատ մոլորված վիճակ է եղել, շատերը չեն իմացել իրականությունը: Նույնը 92-94-ին է եղել ադրբեջանցիների մոտ: Չեմ կարող ասել՝ դա համակարգային է եղել, թե ինչ՝ փաստերն եմ ասում: Այդ մոլորության պատճառով Շուշիի թանգարանների մի մասը չի տարհանվել, ո՞վ է պատկերացրել: Հիմա մենք պիտի փաստը արձանագրենք, որ հանցագործություն է կատարվել, որ այդքան թանգարանները մնացել են ադրբեջանցիներին: Հանցագործությունը լինում է գիտակցաբար եւ անգիտակցաբար»,- այսօր ԱԺ-ում ասաց Շուշիի գորգերի թանգարանի տնօրեն Վարդան Ասծատրյանը:
Հիշեցնենք, որ ԱԺ մարդու իրավունքների պաշտպանության եւ հանրային հարցերի հանձնաժողովում քննարկում էր կազմակերպվել «Արցախի հանրապետության՝ ադրբեջանական վերահսկողության տակ գտնվող շրջաններում հայկական պատմամշակութային եւ կրոնական ժառանգության պահպանություն» թեմայով:
Վարդան Ասծատրյանն ասաց, որ եթե հանցագործություն է եղել, պարզ է, որ կան մեղավորներ՝ իրենց մեղավորության աստիճանով. «Կան քիչ մեղավորներ, կան կոնկրետ մեղավորներ: Մեր համակարգն այդ ժամանակ լրիվ քանդվել չեմ ուզում ասել, բայց համակարգային մոտեցում չի եղել: Ներկայացնեմ կարճ, թե ինձ հետ ինչ է եղել, որ բոլորը պատկերացնեն: ԿԳՄՍ նախարարը ինձ զանգել է, ասել է՝ պիտի տարհանում արվի, որովհետեւ ՀՀ պատկերասրահից եկել են Գյուրջյանի երեք քանդակները վերցրել: Տիգրանակերտի տարհանումն են արել: Իրենք հենց արարողակարգով են աշխատել՝ պատերազմ ու պետք է տարհանել: Երբ նախարարը զանգեց, ես ասացի՝ մի քիչ էլ սպասենք, քանի որ Հադրութում մինչեւ թուրքերը կմտնեին, հայտնի մարդիկ, որ public են, սկսել են իրենց բաները տարհանել ու սովորական ժողովուրդը, որ տեսել է, սկսել են հանել իրենց հետ: Ես դրա համար չեմ արել, որովհետեւ ես public եմ, մտածել եմ՝ եթե Շուշիից սկսեմ տարհանել, մարդիկ նույնը կանեն: Վերջին օրերին արդեն ստիպված էի անել: Զանգեցի տիկին նախարարին, ասացի՝ մի մեքենա տրամադրեք: Տրամադրվեց՝ եկանք: Ուզում եմ տիկին նախարարը ճիշտն ասի: Ես զանգել եմ, ասել եմ՝ ես էլ այդ ապրանքի հետ գնամ Երեւան, ինքն ասաց՝ դա ի՞նչ հարց է, նորմալ է, որ եթե թանգարան է տարհանվում, պետք է հիմնադիրը հետը գնա, որ հանձնի: Այն ժամանակ երկու մարդ էր դրա համար պատասխանատու՝ Գրիգորի Մարտիրոսյանը եւ Կարեն Սարգսյանը՝ պարետ էին դրել իրեն»:
Կարդացեք նաև
ՀՀ ԿԳՄՍ փոխնախարար Խզմալյանը փորձեց կանխել ասելիքը՝ ասելով, որ սա բաց քննարկման բան չի: Վարդան Ասծատրյանն ասաց, որ ոչ մեկին հիմա չի մեղադրում, բայց պետք է ճիշտն ասի, թե ոնց է եղել. «Երկու տարհանում եմ արել, նախարարը տեղյակ չի: Լուրջ բաներ կային, ես իմ պատասխանատվության տակ եմ հանել, մնացել են հիմա գեղանկարներ, որոնք շատ լուրջ արժեք ունեն, չի ստացվել տարհանել: Այդ իրիկունը ես զանգում եմ կնոջս, որը Երեւանում է գտնվում, ասում եմ՝ քանի որ համակարգային քաոս է այստեղ, ինքը շտապօգնության մեքենայով գիշերվա ժամը 2-ին եկել հասել է Ստեփանակերտ, իմ մեքենան «Սեդան» է, նստարանները հետ եմ տվել, կեսը դրել մեքենայումս, իր հետ հասել եմ Ստեփանակերտ, Գրիգորի Մարտիրոսյանին զանգել ասում եմ՝ թողեք ես այդ աղջկա հետ սա տանեմ Գորիս, վերջը աղջիկ է: Հեռախոսներն անջատել են՝ ոչ մի բան չեն արել: Դե հիմա պատկերացրեք իմ վիճակը, թուրքերն եկած են արդեն Շուշի, ձորը իրենցն է, ես այդ աղջկան մենակով ասում եմ՝ գնա: Զանգում եմ, ասում եմ՝ տանենք Գորիս, չի թույլատրվում: Եթե իմ անձնական նախաձեռնությունը չլիներ, այդ ամենն էլ կմնար ադրբեջանցիների վերահսկողության տակ: Պետք է քրեական գործեր հարուցվեն, քանի որ եղել է կոնկրետ հանցագործություն: Արցախի պատմամշակութային ֆոնդը մնացել է թշնամու վերահսկողության տակ»:
Նա հորդորեց մեղավորներ չփնտրել ցածր օղակներում, այլ փորձել հասկանալ՝ ինչո՞ւ ենք նման համակարգային խնդիր ունեցել: Հայաստանում արդեն այդ օրերին ողջ արժեքավոր ֆոնդը պահվել է, իսկ Արցախում դա չի արվել: Ասծատրյանը հորդորեց Խզմալյանին չնեղանալ. «Մենք հայրենիք ենք կորցրել»:
Մանրամասները՝ տեսանյութում:
Հռիփսիմե ՋԵԲԵՋՅԱՆ
