Հարցազրույց «Հոգեբանների եւ իրավաբանների միջազգային ասոցիացիա» իրավապաշտպան կազմակերպության նախագահ Խաչիկ Մարոզյանի հետ
– Դուք օրերս եք վերադարձել Արցախից: Ի՞նչ այց էր դա:
– Սեպտեմբերին «Հայացք դեպի երկինք» ֆիլմի ստեղծագործական թիմի հետ մեկնել էի Արցախ: Հանդիպեցի կրթության եւ գիտության նախարարի հետ, կառավարության, նախարարը ողջունեց, հայտնեց իրենց աջակցության մասին: Վերադարձանք Հայաստան, կազմակերպության անունից նամակով դիմեցի Արցախի պետնախարար Արտակ Բեգլարյանին, սեպտեմբերի 17-ից 19-ը ուզում էինք Ստեփանակերտում գտնվել՝ նկարահանումների համար: Նախատեսել էինք մեծարման, հիշատակի միջոցառումներ լիներ, նկարահանվեր այդ պահը: Ֆիլմի նպատակներից մեկը հայության տարբեր հատվածներն իրար միավորելն էր այս ծանր իրավիճակում:
– ԳԱԱ-ում հայտարարեցիր, որ ավարտվել են ֆիլմի նկարահանումները, Արցախում հավելյալ նկարահանումնե՞ր են, թե՞ ֆիլմին մաս է ավելացվել:
– ԳԱԱ-ում նկատի ունեի վավերագրական ֆիլմի նկարահանման ավարտի մասին, բայց մենք շարունակում ենք նույնանուն գեղարվեստական ֆիլմ նկարահանել: «Հայացք դեպի երկինք» անունը չի խանգարի, սա ծրագիր է, եւ մենք ոչ միայն Հայաստանում, այլ տարբեր երկրների հայության տարբեր հատվածներում գտնելու ենք համախոհներ, հայահավաք առաքելության մեսիջ է:
Կարդացեք նաև
– Իրավապաշտպանը, երբ վավերագրական ֆիլմ է նկարահանում, տրամաբանությանը մոտ է, նա փաստահավաք գործունեություն է այսպես թե այնպես իրականացնում, եւ այդ աշխատանքը ֆիլմի ձեւաչափով ներկայացնելն ինչ-որ առումով խրախուսելի է: Գեղարվեստական ֆիլմ նկարահանելը իրավապաշտպանի համար հնարավո՞ր է, դժվարություններ չե՞ք ունենա, քանի որ ենթադրվում է պրոֆեսիոնալ դերասաններ, ռեժիսոր, ահռելի միջոցներ, ի՞նչ եք արել մինչ օրս այդ ուղղությամբ:
– Իհարկե, ինձ համար բարդ է, անշուշտ: Հանդիպել եմ շատերի հետ. մասնագետները հավանել են, հայտնի ռեժիսորներ, սցենարիստներ, ճիշտ է, պայմանագիր չկա դեռեւս, բայց բանավոր պայմանավորվածության համաձայն, այն կավարտենք գալիք տարվա աշնանը: Վերքերը թարմ են, ֆիլմը լրիվությամբ չի կարող իր ասելիքը տեղ հասցնել, առավել եւս՝ պատերազմը կարծես թե չի ավարտվել, եւ ֆիլմում հնարավոր են նոր սյուժեներ ի հայտ գան: Մենք տարեվերջին կցուցադրենք վավերագրականը:
– Վավերագրական ֆիլմում մեր նախորդ զրույցի ժամանակ հայտնել էիր, որ զոհված զինծառայողների մայրերի, ընտանիքների հետ ես աշխատելու: Հաջողվե՞ց:
– Հարյուրից ավելի մայրեր թե մարզերում, թե Երեւանում տվել են իրենց համաձայնությունը, նրանք ապրում են իրենց տղաների, ամուսինների, հարազատների երազանքներով, նրանց մեծ մասը ակտիվ համագործակցեց մեր կազմակերպության հետ: Գաղափարը պատերազմի օրերին ծնվեց, երբ հանդիպեցի ընտանիքների հետ, սա բացահայտվեց վերջին պատերազմի ժամանակ: Խոսքս Դավիթ Խաչատրյանի մասին է, գտնվելով թեժ իրավիճակում, մորը պատմում է, թե ինչ գեղեցիկ է հայրենիքը, բնությունը: Դա հայրենապաշտության դրսեւորում է:
– Արցախի հերոսածին ընտանիքները ներկայացվա՞ծ են ֆիլմում:
– Կան արցախցի ընտանիքներ: Եվ քանի որ չեղարկվեց մեր մինչեւ քսան հոգանոց խմբի՝ մայրերի այցը, սահմանային լարված իրավիճակի հետ կապված, դետալային նկարահանումները կիսատ մնացին: Ստեփանակերտում զրուցել եմ շատերի հետ, ես տեսա որոշ մասի մոտ հոգեբանական լարվածություն, նույնը մեր մոտ է:
– Պարոն Մարոզյան, պատերազմից առաջ ՊՆ-ի հետ էիք համագործակցում, ամիսը երկու անգամ գնում էիք Արցախ, ՊՆ-ին կից հասարակական խորհրդի անդամ էիք: Արցախի ՄԻՊ, ներկայումս պետնախարար Արտակ Բեգլարյանի հետ ծանո՞թ էիք:
– Որպես ՄԻՊ, եւ պետական գործիչ գիտեմ նրան: Արտակ Բեգլարյանը հիացրել է իր օպերատիվ արձագանքներով, տեղում հանձնարարել էր մի գործով ընթացք տալ: Գեղարվեստական ֆիլմում այս մարդու ներուժը պետք է օգտագործեմ: Նա չի փոխվել իր լավատեսությամբ, նվիրումով, նա մեծ դերակատարություն ունի մեր երկու պետությունների համար:
– Կազմակերպությունն աչքաթող չի՞ արել այլ խնդիրներ՝ ուսանողներ, ծերեր, կենսաթոշակ, համաճարակային իրավախախտումների զոհեր, փախստականներ, ռազմավարական դատեր: Տպավորություն ունեմ, թե իրավապաշտպան կազմակերպությունները մեկ գործ վերցնում են, այլեւս մոտ չգալով մնացած խնդրահարույց վեճերին:
– Մեծ ժամանակ եմ հատկացնում ֆիլմին, ճիշտ եք նկատել, մի փոքր դադարեցրել եմ ռազմավարական դատավարություններով ակտիվությունս, բայց անհետաձգելի գործերն ընթացքի մեջ են: Վարդենիսում, Աշտարակում հանցագործության մասին երկու հաղորդում եմ ներկայացրել քրեական գործ հարուցելու համար վերջին մեկ ամսում: Օպերատիվ արձագանքում եմ երեւացող իրավախախտումներին, տալիս եմ տեղում իրավախորհրդատվություն նաեւ:
– Պարոն Մարոզյան, տեղյակ եմ, որ մեր զրույցից հետո մասնակցելու եք ադրբեջանցուն Ռուսաստանում սպանած Արման Առաքելյանի գործով դատական նիստին: Նա ունի պաշտպան՝ Գ. Գալիկյանը, բնականաբար, հարցս տրվելու է որպես իրավապաշտպան նրա հետ հանդիպելու մասով, ինչպե՞ս է Արմանն իրեն զգում մեր ազատազրկման վայրում:
– Տեսակցել եմ Արմանի հետ, կան խնդիրներ, որոնք բարոյական հարթության մեջ են եւ մեր դատարանը լայնախոհություն պետք է ցուցաբերի: Նա սթրեսի մեջ է, նրա աչքի առաջ վայրագ գործողություն է եղել, եւ եթե փորձագիտական հայացք նետվի, կպարզվի՝ արդյոք դրսում գտնվող մեր հայրենակիցը կարո՞ղ էր նման իրավիճակում ինքնապաշտպանության չդիմել: Արմանը զոհ է դարձել ծանր իրադրության, նա հանցագործ չէ: Սողոմոն Թեհլերյանի խոսքով՝ մարդ եմ սպանել, բայց մարդասպան չեմ: Արմանը պետք է ազատության մեջ լինի: Նա չի հաշտվում այս իրողության հետ, երբ դեռ անազատության մեջ է:
Հարցազրույցը՝ Ռուզան ՄԻՆԱՍՅԱՆԻ
Հ. Գ. Հիշեցնեմ, որ Խաչատուր Մարոզյանը Հայոց ցեղասպանության 100-ամյակին նվիրված ֆիլմ ունի նկարահանած՝ «ԴԱՏԱՎՃԻՌ ՀԱՆՈՒՆ ՄԱՐԴԿՈՒԹՅԱՆ»: Ֆիլմում ներկայացվել էին Հայոց ցեղասպանության իրավական հիմքերն ու դրա մերժողականության գաղափարական սնանկությունը:
«Առավոտ» օրաթերթ
23.09.2021
