Անկախ պետականության կայացման շուրջ երեք տասնամյակների ընթացքը ցույց տվեց, որ պետության քաղաքականության և ազգային շահերից բխող հիմնախնդիրները արդյունավետ լուծելու համար անհրաժեշտ է ապահովել հասարակության ակտիվ մասնակցությունը՝ ազգային գաղափարախոսության սահմանման և իրագործման միջոցով:
Չնայած ՀՀ Սահմանադրությամբ երաշխավորվում է գաղափարախոսական բազմակարծությունը, սակայն նույնքան կարևոր է նաև համազգային առաջնահերթ խնդիրների լուծման համար ազգային գաղափարախոսության ձևավորումը և ներդրումը: Ազգային գաղափարախոսության անհրաժեշտությունը պայմանավորված է նրանով, որ այսօրվա տեղեկատվության պայմաններում հնարավոր չէ ձևավորել ընդհանուր մտածողության, աշխարհընկալման և ինստիտուցիոնալ այնպիսի համակարգեր, որոնք հնարավորություն կընձեռեն ավելի արդյունավետ իրագործել համազգային գաղափարներ և նպատակներ: Մարդկանց վարքագծի վրա նոր գաղափարների և խոսքի ազդեցությունն այնքան մեծ է, որ դեռևս հույն պատմիչ և փիլիսոփա Պլուտարքոսը գտնում էր, որ խոսքը և դրա հետ կապված նույնիսկ աննշան արարքները երբեմն ավելի արտահայտիչ և ուսուցողական են, քան ճակատամարտերն ու պաշարումները։
Ըստ էության, ազգային գաղափարախոսության նպատակը կայուն և զարգացող պետության կառուցումն է, որն ուղղված է բավարարելու մարդկանց նյութական և հոգևոր հարաճուն պահանջմունքները: Ազգային գաղափարախոսությունն ապագայի վերաբերյալ տեսական և կիրառական տեսակետների և մոտեցումների մի ամբողջական հայեցակարգ է, որը ձևավորվում է հետևյալ հենասյունների հիման վրա՝ ա) հոգևոր-քրիստոնեական արժեքների և գաղափարների յուրացում և տարածում, բ) հայրենասիրություն, գ) մշակույթ, դ) ազգային սովորույթներ և ավանդություններ, ե) անվտանգություն, զ) աշխատանքի և կապիտալի միջև առկա հակասությունների (արտադրությունը՝ հասարակական, յուրացումը՝ մասնավոր) աստիճանական վերացում, հասարակության տարբեր շերտերի միջև սոցիալական լարվածության նվազեցում, սոցիալական արդարության հաստատում, ազգային համաձայնության և համերաշխության միջավայրի ստեղծում, սոցիալական կյանքի որակի բարելավում, է) շուկայական սոցիալ-տնտեսական համակարգերի զարգացում և հասարակության բարեկեցիկ կյանքի համար լավագույն պայմաների ստեղծում, ը) հայկական ընտանիքի ազգապահպան դերի ընդլայնում, թ) կառավարման ինստիտուցիոնալ համակարգերի զարգացում և արդյունավետության բարձրացում, ժ) աշխարհում կատարվող նորարարությունների և նորարարական տեխնոլոգիաների առավելագույն չափով յուրացում և դրանց հիման վրա ֆիզիկական, մարդկային և սոցիալական կապիտալի ընդլայնում և զարգացում, ի) հասարակական գիտակցության բարձրացում և շրջակա բնականոն միջավայրի պահպանում, լ) օտարերկրյա պետությունների հետ համագործակցության և բարեկամական հարաբերությունների ընդլայնում, խորացում և զարգացում, խ) Հայ ժողովրդի պատմական իրավունքների վերականգնում, ծ) Հայոց ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի ընդլայնում և հետևանքների հաղթահարում:
Այստեղ, մասնավորապես, կարելի է հստակեցնել և ձևակերպել. ա) հենասյունը որպես հոգևոր-քրիստոնեական արժեքների ընկալման, դերի, նշանակության և արդիականության վերաբերյալ մարդկանց և հասարակության տեղեկացվածության շարունակական բարձրացման հայեցակարգային հիմնախնդիր: Մեր հոգեկերտվածքում և գիտակցության մեջ արմատացած է այն պնդումը և պատմագրությունը նաև վկայում է, որ հայկական պետականության սկզբնավորումն ունի աստվածային ծագում, հետևաբար այն օրինական է ու հավերժ:
Կարդացեք նաև
Ըստ Եղիշեի՝ քրիստոնեությունն այն պատվարն է, որը պահպանում է հայերի ինքնությունը և անկախությունը: Ընդ որում ըստ մեր կողմից առաջարկվող մարդու էության փիլիսոփայական մոտեցման, մարդու էության միջուկը կազմում է աստվածային ծագում ունեցող սուրբ հոգին, որի շուրջ ձևավորված հաջորդ թաղանթը կազմում է հոգևոր ուղեղը, այնուհետև երկրորդ թաղանթը` ֆիզիկական ուղեղը, և երրորդ թաղանթը կամ վերջին ուղեծիրը կազմում է մեր ֆիզիկական մարմինը (ցանկությունները): Դրան համապատասխան մարդու կողմից որոշումների կայացման գործընթացը տեղի է ունենում «սուրբ հոգի-հոգևոր ուղեղ-ֆիզիկական ուղեղ-ֆիզիկական մարմին-հասարակություն» շղթայի միջոցով: Ըստ այդ մոտեցման ազգի հոգեկերտվածքը և խառնվածքը ձևավորվում է «սուրբ հոգի-հոգևոր ուղեղ» շղթայի միջոցով և հասարակության մեջ դրանք դրսևորվում են ֆիզիկական ուղեղի կողմից կազմակերպվող գործողություններով: Մարդու առօրյա նյութական և հոգևոր ցանկություններն իրականանում են «ֆիզիկական ուղեղ-ֆիզիկական մարմին» շղթայի միջոցով, որն ըստ էության, հանդիսանում է սոցիոլոգիական հետազոտությունների և վերլուծությունների առարկա: Այս առումով հիմնախնդիրների ձևակերպման մեջ կարևոր և նշանակալի դեր ունեն նաև այն ազգային գործոնները և առանձնահատկությունները, որոնք վերաբերվում են լեզվին, պատմական հիշողությանը, ազգային բնավորությանը, ինքնագիտակցությանը, ճաշակին և այլն: Ընդ որում, ազգային գաղափարախոսության ներդրումը հնարավորություն կընձեռի, կախված հայեցակարգի փոփոխությունից, փոխել նաև մարդու վարքագիծը՝ նպաստելով ազգային գաղափարների իրականացմանը:
Ազգային գաղափարախոսության հայեցակարգը, ի տարբերություն այլ հայեցակարգերի, ունի մի շարք առանձնահատկություններ, որոնցից առաջինը կայանում է նրանում, որ այն ընդգրկում է մեր կյանքի գրեթե բոլոր կողմերը և ոլորտները: Ազգային գաղափարախոսության հենասյուններից յուրաքանչյուրն ունի համակարգային բնույթ, դրանք փոխկապված են մեկը մյուսի հետ և կազմում են մեկ միասնական համակարգ: Ազգային գաղափարախոսության բոլոր հենասյուներն ունեն իրենց քանակական և որակական գնահատման չափանիշները և բնութագրվում են իրենց լուծման, ներդրման կամ տարածման հրատապությամբ: Դա պայմանավորված է նրանով, որ բավականին մեծ է հենասյունների փաստացի և ցանկալի մակարդակների միջև առաջացած տարբերությունը կամ ճեղքվածքը, որոնք կարող են նշանակալի և լուրջ համազգային հիմնախնդիրներ առաջացնել: Ընդ որում, ստեղծված հիմնախնդիրների արդյունավետ լուծման նկատմամբ հասարակության կողմից մշտապես առկա են մեծ ակնկալիքներ և սպասումներ: Այստեղ ենթադրվում է, որ յուրաքանչյուր հիմնախնդրի լուծման համար առկա է առնվազն մեկ անկախ գործիք:
Ազգային գաղափարախոսության հայեցակարգի մյուս առանձնահատկությունը կայանում է նրանում, որ այս կամ այն հենասյան հետ կապված որոշ հիմնախնդիրներ հնարավոր չի լինում լուծել ձևավորված միտումների և ժամկետների պայմաններում, այլ դրա համար անհրաժեշտություն է առաջանում ձեռնարկել առանձնահատուկ միջոցառումներ: Դրանք կարող են առնչվել համապատասխան նյութական, մարդկային և ֆինանսական միջոցների ստեղծման, կուտակման և ձեռքբերման, կազմակերպա-իրավական և կառավարման կառուցվածքային փոփոխությունների հետ:
Ազգային գաղափարախոսության հայեցակարգի երրորդ առանձնահատկությունը պայմանավորված է նրանով, որ առանձին հենասյունների հետ կապված հիմնախնդիրները հնարավոր չէ լուծել կոնկրետ որոշակի նախարարության շրջանակներում, այլ դրա համար անհրաժեշտ է համակարգել մի շարք նախարարությունների և կառուցվածքային ստորաբաժանումների գործառույթներ: Հաճախ գործող կառավարման համակարգը բավարար չափով խթաններ չի ունենում, որպեսզի բացահայտի այս կամ այն հենասյան հետ կապված հիմնախնդիրը և դրանք դարձնել հասարակական լայն քննարկման առարկա: Ելնելով դրանից անհրաժեշտություն է առաջանում ստեղծել ազգային գաղափարախոսության հայեցակարգի ներդրման և կիրառման համակարգող անկախ հասարակական խորհուրդ: Այդ խորհրդի որպես հիմնական գործառույթներ կարող են լինել յուրաքանչյուր հենասյան հետ կապված հիմնախնդիրների ձևակերպումները, լարվածության, հրատապության և առաջացած ճեղքվածքի գնահատումը, դրանց վերաբերյալ տեղեկատվության հավաքագրումը, հենասյունների միջև փոխկապվածությունների և փոխազդեցությունների վերլուծությունները, ահազանգման և կանխատեսման համակարգերի ստեղծումը և հիմնախնդիրների լուծման ուղենիշերի հրապարակումը: Դա միաժամանակ կնպաստի նաև բարձրացնել հասարակության տեղեկացվածության մակարդակը:
Ազգային գաղափարախոսության շրջանակներում այս կամ այն հայեցակարգային հիմնախնդրի ներառման և քննարկման համար կարող են ստեղծվել նաև տեղեկատվական այլ հարթակներ և ձևաչափեր: Ամփոփելով նշեմ, որ ազգային գաղափարախոսության հայեցակարգի հիման վրա անհրաժեշտություն է առաջանում կազմել նաև ազգային գաղափարախոսության երկարաժամկետ ծրագիր և դրանից բխող միջոցառումներ, ինչպես նաև ներդնել դրանց իրականացման համար անհրաժեշտ կազմակերպչա-իրավական ընթացակարգեր:
Ռոլան ՄՆԱՑԱԿԱՆՅԱՆ
ՏՆՏԵՍԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԹԵԿՆԱԾՈՒ
