Արմեն Շեկոյանի հիշատակին
Տիգրան Պասկեւիչյան
«Մի անգամ Արմենին հարցնում են՝ ինչո՞ւ հայրենասիրական բանաստեղծություններ չես գրում, ասում է՝ ի՞նչ ա, ուզում եք քծնե՞մ հայրենիքիս»։
Կարդացեք նաև
Լեւոն Ջավախյան
«Արմենը մռայլված դժգոհում էր օրեր առաջ մահկանացուն կնքած ոմն գրողից։ Ասի.
֊Արմեն, մեռած մարդ ա, էլ միտք ունի նրա ետևից խոսալ…
֊ Հենց մեռածի ետևից պիտի խոսաս…,֊ ասաց,֊ որ սաղ են լինում՝ նեղանում են…
Արմենի խոսքը մեծ խորհուրդ ուներ՝ մեռնելու գնով չվաստակել լավ մարդու անուն։ Նա իր վաստակի տերն է։ Գրական և արվեստասեր հանրությունը խոր կսկիծով են արձագանքում պոետի մահը։ Արմեն Շեկոյանը իմ շրջապատում երբեմնի ամենապարզ և ամենաբարդ մարդն էր, որին էդպես էլ հասու չեղա…
Գնաց Արմեն Շեկոյանը՝ մեզ թողնելով իր գրականությունն ու այս խրթին կյանքը… Գնաց, որ էլի ապրի…»
Տիգրան Հակոբյան
«Մոսկվայի Գրականության ինստիտուտում իմ սովորելու ժամանակ նույն ԲՈՒՀ-ի Գրականության բարձրագույն դասընթացներում տարբեր տարիներին իրար ետեւից սովորում էին Վարդան Գրիգորյանը, Նորայր Բաղդասարյանը, Արմեն Շեկոյանն ու Արմեն Աղաբաբյանը։ 2 տարի տեւողությամբ այդ դասընթացներին գալիս էին «կվալիֆիկացիան» բարձրացնելու «եղբայրական ռեսպուբլիկաների» Գրողների միությունների ուղեգրերով կայացած գրող-բանաստեղծ-թարգմանիչները։
Ապրում էին մեր հանրակացարանի վերջին 7-րդ հարկում, ըստ դասացուցակի հաճախում էին ինստիտուտ շաբաթը երեք օր, ու լիքը ժամանակ էր մնում ստեղծագործելու, Գրողների միության բուֆետում Եվտուշենկո-Մականինների հետ խմելու-վիճելու։ Ու քանի որ ես նրանց մեջի համ «մալադոյն» էի, համ ռուսերենի լավ գիտակ, հաճախ խնդրում էին ինձ իրենց գրածներից մեկ-երկու էջ տողացի թարգմանեմ, որպեսզի մյուս օրը նրանց սեմինարի ղեկավարին ներկայացնեն գրածը քննարկելու ու բավարար գնահատական ստանալու համար։ Ու քանի որ նրանք արդեն «վարպետներ» էին, ես միջեւ լույս նստում թարգմանում էի, իսկ «վարպետները» նորից գնում էին խմելու, վիճելու, թուղթ խաղալու ու այլ հաճելի բաներով զբաղվելու․․․
Գրիգորյան Վարդանը երեք շշմելու պատմավեպերի («Անվերջ վերադարձ», «Դար կորստյան», «Մանյա այրք») հեղինակ էր, էնցիկլոպեդիկ գիտելիքներով համեստ տաղանդ էր։ Ղուկասյանցի Նորիկ Բաղդասարանը «համով» բանաստեղծություններ էր գրում, Պաստերնակ թարգմանում, սկսել էր Թալմուդ ուսումնասիրել։ Արմենը Աղաբաբյան ֆանտաստիկ էսեներ էր գրում, փափուկ եւ սեքսի բարիտոնով ժամերով կարող էր ռուս բանաստեղծների գործերն ասմունքել, եւ խելագառության հասցնել հանրակացարանի ուսանող «պոէտեսաներին»։ Իսկ Շեկոյան Արմենն այսօր մեզ լքեց։
30 տարի առաջ ընդամենը երեք տարում այդ չորսից երեքը լքեցին էս աշխարհը։ 1989-ին քաղցքեղից մահացավ Վարդանը (նրան հրաժեշտ տվեցի 88-ին, երբ սայլակով ճամփում էինք բուժման Գերմանիա)։ 1991-ին իր հարազատ Ղուկասյանում ավտովթարում զոհվեց Նորայրը։ Նույն տարում կանգ առավ Արմենի («Ֆայնի») սիրտը (երկուսով որոշել էինք ծխել-խմելը թարգել, թարգելու 4-րդ օրը գնացել էինք ֆուտբոլ խաղալու, ու վերադարնալիս ընկավ-անշարժացավ, շտապօգնություն կանչեցինք, ուշ էր): Վարդանն ու Նորիկը 40 տարեկան էին, Արմենը՛ 32․․․
Էդ չորսից Շեկոն մնաց։ Ու մենք՛ նրա ընկերներով մի երկու տարի միմյանց հարցնում էինք, թե բա կարող ա՞ Շեկոյի մեջ վախ մտած լինի, որ ինքն էլ ա «ուդառի» տակ։ Բայց էդ մասին Արմենի հետ չեինք խոսում, ինքն էլ վախի, կամ ընկճված լինելու որեւ ազդակ չեր տալիս․․
1995 թ․ հուլիսին Չեխ Հովոն մահացավ (Չեխը 80-աններին պարբերաբար Մոսկվայում շաբաթներով մեր հետ էր ապրում, ու շփվում էր Վարդանի, Նորիկի ու Ֆայնիկի հետ)։ Ու երբ Գրողների միության (հոգեհանգիստն այնտեղ էր) մուտքի մոտ Շեկոյի հետ կանգնած ծխում էինք, առաջին անգամ խոսեց էդ թեմայով․ «Արա, տղերքը երեք անգամ ինձ իշմար տվին, որ ես հետեւներից գնամ, չհասկանալու տեղ դրի, Հովոն խի՞ էդ կուտը կերավ․․․» Ուրեմն, կամ վախը մեջը կար, կամ պարզապես այդ մասին միշտ մտածում էր․․․
Ափսոս, որ լավ ու տաղանդավոր տղաները շատ շուտ գնացին։ Լավ ա, որ Շեկոյան Արմենը շատ ավելի երկար ապրեց, ընտանիքի գլխին մնաց, «Հայկական ժամանակը» գրեց, համ ու հոտ տվեց 90-անների Երեւանին, լրագրողների ու գրողների համար վարպետություն արեց։ Լավ ա, որ իշմարը չհասկացավ ու էդքան ձգեց։
Լույսերի մեջ լինես, Արմեն ջան։ Լույսերի մեջ մնաք Վարդան, Նորիկ, Ֆայն Արմեն։ Մի օր բոլորս միասին ենք լինելու»։
Շատ ափսոս։ Միացար հավերժական բլոտին։ Հոգիդ լույս դառնա, Էրևանցի մեծ Գրող։ Էդ իշմարին մի տաս տարի էլ հանգիստ կարող էիր ռեակցիա չտալ։ Հարազատներիդ համբերություն։