Աշխատող-գործատու փոխհարաբերությունների մասին
ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 17-րդ հոդվածի համաձայն՝ աշխատողը սահմանված տարիքի հասած գործունակ քաղաքացին է, որն աշխատանքային պայմանագրի հիման վրա գործատուի օգտին կատարում է որոշակի աշխատանք` ըստ որոշակի մասնագիտության, որակավորման կամ պաշտոնի: Ինչպես նաեւ աշխատող են համարվում ծնողներից մեկի կամ որդեգրողի կամ հոգաբարձուի գրավոր համաձայնությամբ աշխատանքային պայմանագրով աշխատող տասնչորսից մինչեւ տասնվեց տարեկան անձինք։ Օրենսգրքի 18-րդ հոդվածի համաձայն էլ՝ գործատուն աշխատանքային հարաբերության այն մասնակիցն է, որն աշխատանքային պայմանագրի հիման վրա եւ (կամ) օրենքով սահմանված կարգով օգտագործում է քաղաքացիների աշխատանքը: Գործատու կարող է լինել աշխատանքային իրավունակություն եւ գործունակություն ունեցող իրավաբանական անձը` անկախ կազմակերպական-իրավական եւ սեփականության ձեւից, գործունեության բնույթից եւ տեսակից, եւ ֆիզիկական անձը:
Ղեկավար ընտրելիս հաշվի են առնում կրթությունը, աշխատանքային ստաժը, բանիմացությունը։ Բայց ոչ ոք հաշվի չի առնում, թե տվյալ անձը կարո՞ղ է, արդյոք, ղեկավարել մի ողջ աշխատակազմ։ Մի միջավայր, որտեղ այլ բարքեր ու վարքեր են տիրում։ Մի միջավայր, որն անշուշտ շատ ղեկավարներ է ունեցել։ Միեւնույն ժամանակ ոչ ոք հաշվի չի առնում, թե տվյալ անձը տիրապետո՞ւմ է, արդյոք, տվյալ աշխատանքին, մասնագիտական նրբություններին եւ այլն։
Սըր Ֆրենսիս Բեկոնն ասում է. «Գիտելիքը ուժ է»։ Սակայն դա աքսիոմա չէ, կան շատ գիտնականներ, որոնք, սակայն, որպես ղեկավար չեն կարող աշխատել։ Շատերը կփաստեն, որ իրենց աշխատանքային գործունեության ընթացքում ունեցել են ղեկավարներ, որոնք «կոտրում են» իրենց՝ չթողելով առաջ գնալ եւ զարգանալ, աճել։
Ոչ ինքնավստահ առաջնորդները վտանգավոր են իրենք իրենց համար եւ իհարկե՝ այն հասարակության համար, որին առաջնորդում են եւ այն կազմակերպության համար, որը ղեկավարում են, քանզի ղեկավար պաշտոնը խորացնում է անձնական թերությունները։ Կյանքում ձեռք բերված բացասական փորձն ու պաշարն ավելի ծանր են դառնում, երբ դուք դառնում եք ղեկավար։ Այդպիսի ղեկավարներն ունենում են մի շարք ընդհանրություններ՝ նրանք այլոց չեն տալիս վստահության եւ անվտանգության զգացում, երաշխիք, քանզի անձը չի կարող տալ այն, ինչ չունի։ Որպեսզի անձը դառնա հաջող լիդեր, որին ուզում են հետեւել մարդիկ, նա պետք է այնպես անի, որ մարդիկ իրենք իրենց մասին լավ, դրական մտածեն։
Նման առաջնորդները մարդկանցից ավելի շատ վերցնում են, քան տալիս։ Անինքնավստահ մարդիկ, որոնք չունեն ներքին անվտանգության զգացում, միջավայրից անընդհատ պահանջում են իրենց արժեքների, գնահատանքի եւ սիրո հաստատում։ Այդ իսկ պատճառով նրանք կենտրոնացած են սեփական անվտանգության եւ ինքնավստահության հաստատման նոր զգացումներ ձեռք բերելուն եւ ոչ թե միջավայրի մոտ դրանք արտահայտելուն։ Նմանատիպ մարդիկ ավելի շատ վերցնում են, քան տալիս։ Այդպիսի մարդիկ լավ ղեկավար չեն դառնում։
Նրանք մշտապես սահմանափակում են իրենց շուրջ գտնվող լավ մարդկանց հնարավորությունները։ Նման ղեկավարները չեն ուրախանում իրենց գործընկերների, աշխատակիցների հաղթանակով։ Նման անձինք ընդունակ են անգամ խանգարել աշխատակիցներին հաղթանակ տանել։ Նրանք նաեւ ունակ են ուրիշների հաջողությունն իրենք իրենց վերագրելուն եւ սեփական իշխանությունն ամրապնդելուն։ Որքան բանիմաց եւ լավն են աշխատակիցները, այնքան վտանգ են սպառնում նման ղեկավարի համար, եւ ավելի համառ ձեւով նա կփորձի սահմանափակել աշխատակիցների հաջողությունն ու ճանաչումը։
Այդտեսակ առաջնորդները մշտապես սահմանափակում են տվյալ ընկերության հնարավորությունները։ Թույլ ղեկավարները շարունակաբար տեղավորվում են իրենց հովանավորողների թեւի տակ եւ ժամանակի ընթացքում դադարում են գործել իրենց ներուժի սահմանում։
Արդյունքում տուժում են ոչ միայն իրենք, այլեւ ողջ ընկերությունը։ Իսկ ինքնավստահ, ոչ կասկածամիտ ղեկավարները, որոնք անվտանգություն են զգում, հավատում են մյուսներին, որովհետեւ նրանք իրենք իրենց էլ են հավատում։ Նրանք շատ լավ գիտեն իրենց լավ ու վատ, ուժեղ ու թույլ կողմերը եւ հարգում են իրենք իրենց։ Երբ աշխատակիցները լավ են վաստակում եւ հաջողություններ են գրանցում, նման ղեկավարները վտանգ չեն զգում, ընդհակառակը՝ ձգտում են, որ գործընկերները հասնեն ավելի շատ հաջողության եւ ձեռքբերումների։ Եվ երբ ընկերությունն ամբողջությամբ հաջողություն է գրանցում, դրանից նման ղեկավարները միայն ուրախանում եւ հպարտանում են։ Այսպիսով, որպեսզի ամրապնդել ինքնավստահությունը, անհրաժեշտ է՝ խորապես ճանաչել ինքն իրեն, իմանալ դրական եւ բացասական, ուժեղ եւ թույլ կողմերը, խնդրել ընկերներին թվարկել ուժեղ եւ թույլ կողմերը։ Դա կօգնի տեղեկատվություն հավաքել եւ ճանաչել ձեզ։ Գովացեք ձեր աշխատակիցներին նրանց կատարած աշխատանքի համար։ Եթե խնդիր ունեք ինքնավստահության հետ, դիմեք մասնագետներին եւ ընկերներին։
Հիշո՞ւմ եք Աբրահամ Լինքոլնի հայտնի պատմությունը, երբ նրան միանգամից տալիս են կապիտանի կոչում։ Սակայն նա ոչինչ չէր հասկանում զինվորական ծառայությունից, եւ նրան ոչ ոք չէր ենթարկվում։ Նրա ազդեցությունը գնալով զրոյի էր հավասարվում՝ չնայած նա սկսել էր կապիտանից։ Լինքոլնը փոխեց ուղղությունը՝ նա դարձավ շարքային եւ սովորեց ծառայության նրբությունները, որից հետո մարդիկ սկսեցին ենթարկվել եւ հետեւել նրան։ Այսինքն՝ առաջնորդ լինելու համար պետք է ազդեցություն ունենալ մարդկանց վրա։ Ի վերջո, հենց ազդեցության չափն է որոշում մարդկանց ղեկավարելու ունակությունը։
Ի վերջո, չի սխալվում նա, ով ոչինչ չի անում։ Ռեստորանային ցանցերի սեփականատեր Ալեքս Կուպերը մի առիթով ասել է, որ չի անդրադառնում անցյալի սխալներին։ Յուրաքանչյուր գործարքի ժամանակ սխալներն անխուսափելի են։ Սակայն գումարային կորուստը չէ ամենասարսափելին, այլ երբ տասնհինգ տարի հետո հասկանում ես, որ ոչնչի չես հասել, քանի որ վախեցել ես ռիսկի դիմելուց։
Ձեռնարկատիրությունը նույնքան շնորհ է, որքան օրինակ՝ երաժշտություն գրելը կամ նկարելը։ Ոչ ոք, ոչ գրողները, ոչ երաժիշտները եւ ոչ էլ ձեռնարկատերերը չեն կարող կանխատեսել, թե տվյալ ստեղծագործությունը հաջողություն կունենա, թե ոչ։
Նրանց բոլորին անհրաժեշտ է հավատ իրենց նկատմամբ, ինտուիցիա եւ իհարկե՝ հաջողություն։
Ամալյա ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
12.06.2021
