Հարցազրույց մադրիդաբնակ Աղավնի Գրիգորյանի հետ
– Ինչո՞ւ եք սկսել գրել…
– Մասնագիտությամբ երաժիշտ-խմբավար եմ, եւ իմ կյանքում ամեն ինչ երաժշտության հետ կամ երաժշտության միջով է գալիս, նույնը՝ ստեղծագործելը: Եթե չհաշվեմ մի քանի մանկական բանաստեղծություն եւ երգ, որ գրել եմ դպրոցական տարիքում, առաջին բանաստեղծական տողերը երգերի թարգմանություններն էին, կամ տեքստեր երաժշտական ներկայացումների համար, այնուհետեւ՝ հեղինակային երգեր, խմբերգերի խոսքեր, որոնց առաջին կատարողները հենց իմ ղեկավարած երգչախմբի սաներն էին: Դրան զուգահեռ ծնվեցին բանաստեղծություններ, այնուհետ՝ նաեւ արձակ տողեր: Առաջին տպագրված գիրքս՝ «Դիմակահանդես» (2016թ.) իսպանական կյանքիս առաջին տարիների ապրումների, մտորումների յուրօրինակ ամփոփումն է: Գիրքն ընկերներիս, բարեկամներիս համար է: Ստեղծագործությանս մեջ պարտադիր եւ կարեւոր բաղադրիչներից մեկը մանկագրությունն է: «Հեքիաթն ապրում է/Գիշերվա պահապանները» 2019թ.՝ հեքիաթների ժողովածու է, հասցեագրված է երեխաներին, նաեւ մեծերին: Հեքիաթը տարիքային սահմանափակում չունի իրականում, եւ այս գրքի հեքիաթները բացառություն չեն: Գիրքը՝ բարու, գեղեցիկի, լուսավորի եւ անշուշտ, երազանքների մասին է:
– Գրականությունից այն կողմ ինչպիսի՞ն է Աղավնի Գրիգորյանը։
– Կին, մայր, ով սիրված է եւ սիրում է իր ընտանիքը, հպարտանում է իր զավակներով: Օրս հագեցած է: Դասավանդում եմ երաժշտական դպրոցում: Սիրում եմ իմ մասնագիտությունը, աշակերտներիս: Ամեն հաջողված դասը տոն է ինձ համար, աշակերտներիս հաջողությունը՝ կրկնակի տոն: Իսպանական Antena3 հեռուստաեթերով այս պահին ցուցադրվում է «Իսպանիայի մանկական ձայն»-ի նոր եթերաշրջանը, որին մասնակցում է նաեւ աշակերտս:
– Ապրելով Մադրիդում, ի՞նչ եք զգում հայրենիքի հանդեպ։ Ձեր զգացողությունները դառնո՞ւմ են գրականություն…
– Կապը Հայաստանի հետ երբեք չի կտրվել, աշխատում եմ ուղղակի իմ ապրած ամեն օրով լավ մարդ ու հայ մնալ: Մադրիդի Հայ առաքելական եկեղեցու երգչախմբի խմբավարն եմ, փորձում եմ հնարավորինս օգտակար լինել Մադրիդի հայ համայնքին՝ իմ գործունեությամբ: Այստեղի կյանքը, առօրյայի դրվագները, հույզերը, կարոտը, իհարկե, մտնում են գրական ստեղծագործությունների մեջ՝ որպես գույն, պատկեր, բնավորություն, դրան գումարվում է նաեւ երեւակայությունը: Ստեղծագործելիս սիրում եմ հորինել, սիրում եմ գլուխկոտրուկներ, երբեմն նպատակային չեմ բացում փակագծերը, որպեսզի այս կամ այն իրավիճակը՝ ընթեցողն իր ձեւով մեկնաբանի: Մնացածը՝ ուշադիր ընթերցողը կգտնի, կզգա իմ ստեղծագործություններում, կարծում եմ:
– Ե՞րբ եք զգում, որ գրիչը կարող է հրաշալի տող գրել։
– Տողեր կան, որ ծնվում են միանգամից՝ հույզերի հրավառությունից, տողեր կան, որ պիտի նստվածք տան ներսումդ տարիներ, նոր միայն շատ զգույշ մեկիկ-մեկիկ հանես հոգուդ պահոցից: Չափածոն շատ հաճախ էքսպրոմտ եմ գրում, պատմվածքների վրա կարող եմ ամիսներով աշխատել, կամ թողնել միառժամանակ, եթե զգում եմ, որ կա դադար տալու, ապա՝ նորից վերադառնալու կարիքը: Թեմաներ կան, որոնց դեռ խուսափում եմ անդրադառնալ, երբ կհասունանա պահը, իրենք ընդառաջ կգան:
– Ի՞նչն է Ձեզ զայրացնում ներկա իրավիճակում։
– Գուցե այլ կերպ ձեւակերպեմ. ինչն է ինձ վշտացվում, ցավեցնում ապա եւ՝ զայրացնում մեր հանրության մեջ այսօր: Ինձ ցավեցնում է մարդկային գռեհկությունը, աննրբանկատությունը: Ինձ հիասթափեցնում է դեպի վատն ու բացասականը՝ մեր այդքան մեծ ու անտեղի հետաքրքրությունը, ոգեւությունը եւ դրան զուգահեռ՝ լավը չնկատելու մեր «վարպետությունը»: Իսկ լավը բազմապատկվում է, երբ այն տեսնում ես: Կոմիտաս չենք լսում… Կոմիտասը, ազգայինը մի կողմ դրած՝ մենք կարող ենք ստվար խմբով ինչ-որ մի քաղաքական գրառման շուրջ հավաքվել, քննարկել ու ժամանակ վատնել… Անփույթ ենք իրական, ազգային արժեքների հանդեպ, ա՛յ, դա ինձ մտահոգում է: Եվ զայրացնում է ցանկացած հարցում եւ ցանկացած բնագավառում ոչ պրոֆեսիոնալիզմը, սիրողական մոտեցումը: Մեր հասարակությունը կառողջանա, երբ ամեն բնագավառում՝ իրենց տեղում եւ ուղղորդող լինեն պրոֆեսիոնալները:
– Ձեր հետագա ծրագրերի մասին խոսենք…
– Շուտով կտպագրվի պատմվածքներիս ժողովածուն եւ հեքիաթների նոր գիրքը: Այս պահին խմբագրական աշխատանքներն ընթացքի մեջ են:
– Ըստ Ձեզ, ի՞նչ փուլում է գտնվում արդի գրականությունը։
– Եթե դիտարկենք հայկական գրական դաշտը, հետաքրքիր խմորումներ կան այսօր: Ունենք շնորհալի ստեղծագործողներ: Եթե կարողանանք հանրահռչակել, ներկայացնենք աշխարհին այն ներուժը, որ ունենք, կշահի գրականությունը, կշահենք մենք: Քսանմեկերորդ դարի տեխնոլոգիաների շնորհիվ գրելը, ստեղծագործությունը ընթերցողին «հասցնելը» կարծես թե ավելի հեշտ է ու արագ, այլ բան է, թե այս ամենից ինչը կմնա որպես գրական արժեք. հիմա նման ենք երկնքում կուտակվող մեծ ամպագոյացության, թե որ կաթիլը կհասնի հողին, կսնի այն ու կծլարձակի, ցույց կտա ժամանակը: Համաշխարհային գրականությունից ինձ համար ամեն անգամ նորովի բացահայտում եմ արդի լատինաամերիկյան արձակը: Ինքս թարգմանություններ եմ անում իսպաներենից:
Զրուցեց
Վովա ԱՐԶՈՒՄԱՆՅԱՆԸ
«Առավոտ» օրաթերթ
11.05.2021
