Հայաստանին, Արցախին և հայկական սփյուռքին վտանգ է սպառնում վերջին պատերազմից հետո, որն ավարտվեց ընդհանուր պարտությամբ՝ մարդկային կորուստներ, վիրավորներ, տեղահանված բնակչություն, տարածքային կորուստներ, հոգեբանական տրավմաներ:
Դժվար է մինչ օրս հասկանալ և բացահայտել բոլոր այն մեխանիզմները, որոնք հանգեցրին այս աղետալի իրավիճակին: Կգա ժամանակը, երբ ճշմարտությունը կբացահայտվի:
Ներկայիս համատեքստն ինձ դրդեց անդրադառնալ մեր հայ ժողովրդի գոյությանը: Հայերը ներկայացնում են շատ հին քաղաքակրթություն՝ մի քանի հազար տարեկան: Հայերին ժամանակակից, հին կամ նույնիսկ ավելի նոր ժողովուրդներ ճանապարհին անհետացել են, բայց հայերը միշտ տեղում են:
Իհարկե՛, հայերը միշտ չէ, որ վայելել են անկախ պետականություն, բայց ապրել են հիմնականում իրենց նախնյաց հողերում: 20-րդ դարի սկզբին 1.5 միլիոն հայերի ցեղասպանությունը սպանեց մեր ժողովրդին և հանգեցրեց նրա աքսորին և մեծ սփյուռքի ձևավորմանը:
Հիշենք, որ Հայաստանը կորցրեց իր անկախությունը 11-րդ դարում ՝ ինչ վերաբերում է «Մեծ Հայաստան»-ին, իսկ 14-րդ դարում ՝ «Փոքր Հայաստան»-ին (Կիլիկիա):
1918 թվականից Հայաստանը վերականգնեց իր անկախությունը: 1920 թ. դեկտեմբերին Հայաստանը խորհրդային էր: 1991 թվականից Հայաստանը կրկին անկախացավ:
Այսօր Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունն ու անվտանգությունը վտանգված են:
Մենք բոլորս պետք է համախմբվենք: Բնականաբար մենք իրավունք ունենք ունենալ մեր կարծիքը, համոզմունքները Հայաստանում ստեղծված ճգնաժամից դուրս գալու վերաբերյալ`գործող իշխանության հետ կամ առանց դրա:
Իրականում, այս խնդրահարույց իրավիճակը մեզ ստիպում է ավելի ընդգրկուն կերպով անդրադառնալ մեր ժողովրդի գոյությանը, նրա դերին և ապագային: Յուրաքանչյուրս պետք է ստանձնենք մեր դերը: Մենք չենք կարող շարունակել հանդիսատեսի, դատավորի անտարբերության վերաբերմունքով: Ժամանակն է գործելու:
Բոլոր գիտնականները, հայ կամ ոչ, համաձայն են գնահատել և գովաբանել հայկական մշակույթն ու քաղաքակրթությունը: Մեր ժողովուրդը մեծ ժառանգություն է պարգևել ողջ մարդկությանը:
Ըստ Աստվածաշնչի ՝ երկրային դրախտը (Եդեմի պարտեզ) գտնվում է Եփրատի և Տիգրիսի միջև ՝ պատմական Հայաստանի տարածքում:
Ըստ Աստվածաշնչի ՝ ջրհեղեղից և Արարատ լեռան վրա Նոյյան տապանի դրվագից հետո Արարատյան դաշտավայրում մարդկային կյանքը վերսկսվեց:
301 թվականին Հայաստանը դարձավ առաջին քրիստոնեական պետությունն աշխարհում:
Այս պարզ տեղեկությունները պետք է մեզ օգնեն մտածել Հայաստանի և, ընդհանրապես, հայերի արտոնությունների և պատասխանատվության մասին `ազգերի ընտանիքի շրջանակներում՝ առանց հաշվի առնելու, որ շատ դեպքերում հայերը կարող էին ամբողջովին վերանալ երկրագունդի երեսից:
Այո՛, հայ ժողովուրդը վկա ժողովուրդ է: Նրա կոչումն է վկայել որոշակի հոգևորության մասին, որն ուղեկցել է նրան իր ողջ պատմության ընթացքում:
Հաճախ ասում են, որ հայը շատ անհատապաշտ է և կյանքում հաջողությունների է հասնում որպես անձ: Բայց երբ խոսքը վերաբերում է խմբին, Հայաստանում գտնվող քաղաքացիներին կամ սփյուռքի հայ համայնքի անդամներին, արդյունքներն ավելի շուտ հիասթափեցնող են:
Թերեւս ժամանակն է գիտակցել այս իրավիճակը և բարձրացնել նշաձողը:
Անձամբ ես համոզված եմ, որ Հայաստանի և հայերի ներկայությունն աշխարհում պատահական չէ:
Ես զգում եմ, որ Աստված, անշուշտ, ծրագիր ունի հայերի համար:
Այս մի քանի մտքերը ներկայացնելիս ես առանձնահատուկ հարգանքով եմ վերաբերվում բոլոր նրանց, ովքեր տարբեր պատճառներով աթեիստ կամ ագնոստիկ են: Մենք կարող ենք ունենալ տարբեր փիլիսոփայական համոզմունքներ `միևնույն ժամանակ գնահատելով միմյանց:
Մեզ թվում է, որ Հայաստանի և հայերի դերը պետք է գերազանցի այս ժողովրդին մեր պատկանելությանը:
Ամբողջ աշխարհում հայերը պետք է շարունակեն մասնակցել այն երկրների զարգացմանը, որտեղ հաստատվել են:
Ինչ վերաբերում է Հայաստանի հայերին, ապա նրանք ռազմավարական տեղ ունեն ո՛չ միայն ազգային տարածքում, այլև Եվրասիայի (նախկին խորհրդային) բոլոր երկրներում, Հարավային Կովկասում և Մերձավոր Արևելքում: Այս տարածաշրջաններում Հայաստանը կարող է առաջնային դեր խաղալ: Այն կարող է օգնել տարբեր քաղաքակրթությունների մերձեցմանը ՝ բացության և հանդուրժողականության ոգով:
Հայաստանի հաղթաթուղթը նրա մարդկային ներուժն է: Դա նաև նրա մշակութային, մտավոր և հոգևոր ժառանգությունն է:
Դարեր շարունակ նրա արմատները քրիստոնեական արժեքների մեջ են, որոնք նրան հնարավորություն են տվել գոյատևել: Այս քրիստոնեական արժեքները մեզ հիշեցնում են Աստծո գոյության մասին, Հիսուս Քրիստոսի մեջ դրսևորված նրա սերը մարդկության հանդեպ, մեր մտերիմին կամ մյուսին սիրելու նրա հրավերը, նույնիսկ եթե նա տարբերվում է մեզնից:
Քրիստոնեական արժեքները ճշմարտության, արդարության որոնումն են և խաղաղ ապրելու մտահոգությունը:
Ցանկանում ենք հանդիսավոր կոչով դիմել հայ ժողովրդին՝ Հայաստանում, Արցախում և համայն աշխարհում: Մենք բոլորս սիրում ենք մեր Հայրենիքը և սիրում ենք մեր ժողովրդի որդիներին և դուստրերին: Մենք պետք է գտնենք նոր միասնություն, նոր ներդաշնակություն, մի խոսքով՝ գոյության նոր հիմք: Մեր պայքարը պետք է նոր չափում ստանա: Մենք պետք է ընդունենք նոր ռազմավարություն, որում յուրաքանչյուրս կգտնենք մեր տեղը:
Պետք է թողնենք պարտության, ատելության և պառակտման ոգին: Պետք է համարձակ լինենք: Եկեք ևս մեկ անգամ պատկերացնենք, թե ի՞նչ մարտահրավերներ կան առջևում: Համոզված լինենք, որ կհասնենք դրանց:
Վերապատվելի Դոկտոր Ռընե Լեոնյան*
*Վերապատվելի դոկտոր Ռընե Լեոնյանը եղել է Ֆրանսիայում Հայաստանի դեսպանության գրասենյակի պետը, ՀՀ Նախագահի աշխատակազմի խորհրդատու, Արցախի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարի խորհրդատու: Ռընե Լեոնյանը աստվածաբանության և կրթության գիտությունների դոկտոր է: Նա «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի անդամ է եղել, Եվրասիայի Հայ ավետարանական եկեղեցիների միության նախագահ:
1994 – 2011 թվականներին Հայաստանում և Արցախում Ռընե Լեոնյանը Հայ Ավետարանական Համաշխարհային խորհրդի և Ամերիկայի Հայ Ավետարանչական ընկերակցության ներկայացուցիչ էր:
Երկար տարիներ Ռընե Լեոնյանը հովվական աշխատանքներ է կատարել Եվրոպայում, Կանադայում և Ուրուգվայում:
