Հայ ժողովրդի պատմությունն իր խայտառակ օրերն է ապրում։ Պատմաբաններին անգամ բարդ է ներկայիս իրադարձությունների ողջ ահավորությունը ներկայացնել հաջորդ սերունդներին։ Պատմական գիտությունների դոկտոր, ԳԱԱ անդամ ԱՇՈՏ ՄԵԼՔՈՆՅԱՆԸ զրույցում խոստովանեց, որ բարդ է հաջորդ սերունդների համար այս օրերը ներկայացնելը, բայց որպես մեխ պետք է ընտրել հայ զինվորի անհավատալի քաջագործությունները։ «Ու դրան զուգահեռ ղեկավարի դավաճանությունը»,- ակնարկին ի պատասխան ասաց. «Դա էլ կգրվի, ամեն ինչի մասին էլ կգրվի։ Եթե ելքը մեզ համար ցանկալի չէ, դա չի նշանակում, որ հայ զինվորը սխրանքներ չի գործել, մեր հերոսապատումը շարունակելու առումով իր առաքելությունը չի իրագործել»։
-Այս օրերին թուրքական զորք է կուտակվում Հայաստանի հետ սահմանին։ Փորձագետներն անընդհատ խոսում են Էրդողանի պանթուրքիստական նկրտումների մասին։ Ռուսաստանին կհաջողվի՞ այս տարածաշրջանում կանգնեցնել Էրդողանի ծրագիրը։
-Միայն Ռուսաստանը չէ, որ այդ ծրագրին դեմ լինելու պատրաստակամություն է հայտնել։ Այսօր այնպիսի երկրներ են Թուրքիայի դեմ ռազմաքաղաքական դաշինք կնքում, որ ոչ մեկի մտքով անգամ չէր կարող անցնել։ Խոսքը վերաբերում է Եգիպտոսին և Հունաստանին, որոնք ամեն վայրկյան Միջերկրական ծովում զգում են Թուրքիայի ռևանշիստական քաղաքականության շունչը։
Էլ չեմ նշում Իրանի խիստ անհանգստությունը, որ Թուրքիան այս տարածաշրջան է մտել, Ռուսաստանի դիրքորոշումն էլ ակնհայտ է։ Չեմ բացառում, որ դա Վրաստանին ևս ցանկալի չէ, որովհետև թուրք-ադրբեջանական տանդեմի հզորացումը կարող է խնդիր դառնալ նրա համար, քանի որ իր տնտեսությունում նրանց ներկայությունը բավական մեծ է։ Սիրիան, Իրաքը ևս Թուրքիան չեն ընդունում։ Ժամանակին Թուրքիան երազում էր զրո տոկոս խնդիրներ հարևանների հետ, այսօր ստացել է 100 տոկոս վտանգներ ու խնդիրներ հարևանների հետ։ Հայաստանի հետ սահմանին Թուրքիան այսօր ավելի շատ ուժի ցուցադրում է անում։ Թեև Էրդողանի նման անհավասարակշիռ մարդուց չեմ բացառում, որ Հայաստանի հանդեպ ոտնձգություն կանի։ Չլինելով ստորագրված փաստաթղթի որևէ կետում, Թուրքիան փորձում է վերախմբագրումներ կատարել այնտեղ և ներթափանցել այս տարածաշրջան։
Կարդացեք նաև
-Ելնելով այդ ցանկությունից՝ հնարավո՞ր է, որ թուրք-ադրբեջանական տանդեմը սադրանքների գնա Արցախում, պայմանավորվածությունները խախտի։
-Դա չի բացառվում, բայց հաշվի պիտի առնել, որ ամեն մի սադրանք նշանակում է ոչ թե հայ-ադրբեջանական խնդիր, այլ ռուս-ադրբեջանական պատերազմ, որը ստիպելու է թուրքերին ու ադրբեջանցիներին լրջորեն մտածել նման քայլ անելուց առաջ։
-Պատերազմի ընթացքում հասկացանք, որ աշխարհը լուռ է անգամ մեր հանդեպ երկրորդ ցեղասպանություն իրականացնելու դեպքում։ Սա հաշվի առնելով՝ չպե՞տք է մեր արտաքին քաղաքականությունն արմատապես վերափոխվի։
-Որպես պատմաբան, կարող եմ բազում փաստեր բերել մեր տարածաշրջանում Ռուսաստանի վարած քաղաքականության վերաբերյալ, որոնք հակառուս ուժերի համար ուրախալի կլինեն։ Բայց մարդիկ պիտի սթափվեն, հասկանան իրողությունները, որոնք դեֆակտո և դեյուրե պիտի ընդունել։ Արևմուտքն այս ընթացքում ծպտուն չհանեց։ ԱՄՆ-ը զբաղվեց իր ընտրություններով, մեր «դաշնակից» Ֆրանսիան բավարարվեց մեկ հայտարարությամբ։ Մակրոնն առաջին օրը մի հայտարարություն արեց ու դրանից հետո որևէ ծպտուն չհանեց։ Հիմա էլ թե Սենատը նախագիծ է պատրաստում Արցախի անկախությունը ճանաչելու մասին։ Դա մեր աչքին թոզ փչելու համար է, քանի որ այդ որոշումը գործադիրի համար որևէ արժեք չունի։ Մենք միամիտ չենք ու դա լավ հասկանում ենք։ Հիմա ուշացած ԱՄՆ-ն և Ֆրանսիան շտապում են «անձրևանոցի» տակ իրենց տեղն ապահովել։ Եթե իսկապես կնպաստեն Արցախի անկախության ճանաչմանը, չեն խանգարի ռուսական խաղաղապահների գործունեությանը, թող մասնակցեն այդ գործընթացներին։ Այսօր հեշտ է ասել, թե Ռուսաստանը մեր ինքնավարությունը սահմանափակեց, սակայն պիտի իրատես լինել, սթափ նայել իրողություններին։ Այսօր պիտի պահել ամեն հնարավորը վաղվա համար։
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ «Իրատես» թերթի այսօրվա համարում