«Իրատեսի» հյուրը գրող, ազատամարտիկ ՀՈՎԻԿ ՎԱՐԴՈՒՄՅԱՆՆ է:
–Պարոն Վարդումյան, ինչպե՞ս եք գնահատում Ադրբեջանի կողմից հերթական, այս դեպքում արդեն լայնածավալ պատերազմական գործողությունների սանձազերծումը Արցախի և Հայաստանի դեմ:
-Պարտադրված պատերազմը, իհարկե, ծանր բան է, բայց մենք պատրաստ էինք դրան: Ես համոզված եմ, որ մեր իշխանությունը, համապատասխան նախարարությունները նախապես գիտեին, որ հարձակում է լինելու: Գիտենք, որ պատերազմի նախօրեին Ամերիկայի դեսպանը զգուշացրել էր, որ ամերիկացիները չգնան Հայաստանի և Արցախի սահմանամերձ գոտիներ:
–Դուք ներսից գիտեք պատերազմը՝ ասել կուզեք:
-Այո՛: Մերոնք պաշտպանական մարտեր են մղում, իսկ պատերազմի օրենքներով՝ հարձակվողը միշտ էլ անհամեմատ ավելի մեծ կորուստներ է ունենում, քան պաշտպանվողը: Իհարկե, լայնածավալ պատերազմ է, և մենք էլ ունենք կորուստներ: Ո՞ր պատերազմում կորուստ չի լինում, բայց նրանց կորուստները մերից մի քանի անգամ շատ են: Չնայած Թուրքիան նրանց ամեն օր զենք-զինամթերք, վարձկաններ է ուղարկում, բայց հո անսահմա՞ն չեն էդ բոլորը: Մի պահ նրանց ուժերը կթուլանան, և այդ ժամանակ մերոնք պարտավոր են կատարել իրենց կիսատ մնացած գործը: Մի քանի անգամ եղել է նման իրավիճակ: 1994 թվին ինքս եմ ներկա ու մասնակից եղել այդ իրավիճակին: Միրբաշիրի պատերի տակ սպասում էինք, որ հրաման տան` մտնենք: Թուրքերն էլ, իրերը կապած, պատրաստվել էին փախչելու: Մենք պատրաստ էինք և՛ տեխնիկապես, և՛ ունեինք բարձր ոգի, որ ամենակարևորն է: Պիտի մտնեինք Միրբաշիր, հետո շարժվեինք առաջ: Բայց մեր ղեկավարները մեզ կանգնեցրին: Իհարկե, միայն մեր ղեկավարներից չէր դա կախված, ավելի վերևից էին գալիս որոշումները, բայց մենք՝ կռվողներս, չպիտի ենթարկվեինք այդ որոշումներին, պիտի անեինք մեր գործն ու փաստի առաջ կանգնեցնեինք էդ որոշումն ընդունածներին: Հիմա ստեղծվելու է նույն իրավիճակը: ՈՒ ես համոզված եմ, որ այս անգամ մեր իշխանությունները, ինչքան էլ մենք դժգոհ ենք նրանցից, նրանց գաղափարական ուղղվածությունից, մեզ չեն կանգնեցնելու, ու մենք առաջ ենք գնալու: Համոզված եմ: Մեր միակ ճանապարհը դա է: Եթե հիմա նորից մեզ ստիպեն զինադադար կնքել, մի քանի տարի հետո կրկին հայտնվելու ենք այս վիճակում, մեր թշնամին էլի լկտիանալու և հարձակվելու է: Զինադադարը պատերազմի ավարտ չէ: Պետք է ստիպել թշնամուն կնքել խաղաղության պայմանագիր, ոչ թե հրադադարի: Միակ փրկությունը դա է, թե չէ այս պատերազմը ձգվելու է հավերժ:
–Որքան էլ խոսենք մեր արդարացի լինելու մասին, միևնույն է, դրսի աշխարհի վերաբերմունքը նույնն է մնում այս հակամարտության երկու կողմերի նկատմամբ: Ամեն անգամ սահմռկեցուցիչ փաստերի են ականատես լինում գերտերությունների ղեկավարները, բայց շարունակում են նույն տափակ–համահարթեցված կոչերը հնչեցնել թե՛ մեր արնախում թշնամու, թե՛ մեր ականջին:
-Ոչ մի բան չի փոխվել ոչ մեկի վարքագծում: Բոլորից շահագրգիռ կողմը մեծ տերություններից Թուրքիան է, որ հետամուտ է, որպեսզի այս պատերազմը չվերջանա, որպեսզի խաղաղության պայմանագիր չկնքվի, որպեսզի մեր հարցն իր ուզած ձևով լուծի: Նա միշտ ձգտում է պանթուրքիզմի ծրագիրն իրականացնելու նպատակին, և միակ խանգարողը մենք ենք: Մենք սպարտացիների նման ենք, որոնք 300 հոգով կանգնեցրին պարսից շահի միլիոնանոց զորքն ու կասեցրին նրա հաղթարշավը: Մենք մեր փոքրաթիվ բանակով, փոքրաչափ երկրով թուրքի կոկորդում փուշ ենք, ամեն ինչ անում է, որ էդ փուշը հանի, բայց ուժը չի պատում:
Կարդացեք նաև
–Վրաստանի մասին ի՞նչ կասեք: Այդքան կարճատես կարելի՞ է լինել ու չհասկանալ, որ եթե ինչ–որ դժբախտ հանգամանքների բերումով մենք զոհ դառնանք թուրքերին, թիրախում իսկույն հայտնվելու են իրենք՝ որպես երկու թուրքական պետությունների լիակատար հաղթարշավը խոչընդոտող քրիստոնյա երկիր: Որևէ տրամաբանություն կարելի՞ է տեսնել Ջավախքից Հայաստան հումանիտար օգնություն ուղարկելն արգելելու մեջ, Ռուսաստանից Հայաստան ուղարկվող ռազմամթերքի հետ կապված ինչ–որ իմաստազուրկ հայտարարություններ շաղ տալու մեջ, սեփական երկրից վտարված Սաակաշվիլու հակահայկական ելույթներում (լավ է՝ առիթ եղավ չեղարկելու այդ խելագարի՝ ԵՊՀ–ի պատվավոր դոկտորի կոչումը):
-Վրացիների վարքագիծը սխալ է նախ իրենց համար, հետո նոր՝ մեզ համար: Բայց վրացիների վարքագիծը միշտ էլ ընդդեմ մեզ է եղել: Պատմության ընթացքում եղել են դեպքեր, երբ մեզ հետ համախոհ, համերաշխ են եղել, բայց վերջին շրջանում միշտ էլ հակադրվել են մեզ: Իրենք երկար ժամանակ եղել են մեր տիրապետության տակ և անընդհատ այն բարդույթն ունեն, թե մենք ճնշել ենք իրենց, իրենց հանդեպ առավելություններ ենք ունեցել: Սա է պատճառը, որ չեն ուզում՝ մենք հզորանանք: Փաստորեն, մեր հզորանալը ոչ մեկին ձեռք չի տալիս. ո՛չ վրացուն, ո՛չ ռուսին, ո՛չ մեկ ուրիշի:
Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Իրատես» թերթի այսօրվա համարում:
