«Կարծում եմ՝ պետք է շատ ավելի սթափ գնահատենք իրավիճակը: Խոսքը վերաբերում է ոչ թե տվյալ իրավիճակում ինչ-որ կողմնորոշումներ ունենալուն, այլ կոնկրետ այն միջնորդությանը եւ այն գործուն մեխանիզմների կիրառմանը, որոնք մեր տարածաշրջանում եղել են, այսօր էլ կան, նաեւ առաջիկայում շատ ավելի ազդեցիկ են լինելու եւ դրանք չեն սահմանափակվելու միայն քաղաքական հայտարարություններով»,- «Առավոտի» զրուցակիցն է Արցախի Հանրապետության ԱԺ նախկին նախագահ Աշոտ Ղուլյանը:
– Պարոն Ղուլյան, Հայաստանի կողմից Արցախի ճանաչման հարցն այս ընթացքում օրակարգում անընդհատ շրջանառվեց, սակայն գործուն քայլեր չկան: Եթե նախկինում մենք խուսափում էինք լայնամասշտաբ պատերազմից, ապա անհասկանալի է, թե այժմ ի՞նչն է ետ պահում այդ քայլից, մանավանդ, երբ այլ երկրներին ենք կոչ անում ճանաչել Արցախի Հանրապետության անկախությունը եւ ի պատասխան ստանում, որ եթե Հայաստանն այդ քայլին չի գնում, ինչպե՞ս ենք իրենց պահանջ ներկայացնում: Ի դեպ, Հայաստանի կողմից Արցախը ճանաչելու կոչով նախօրեին նաեւ Արամ Ա կաթողիկոսն էր հանդես եկել: Ի՞նչ ենք կորցնում կամ ի՞նչ ենք շահում՝ այժմ նման քայլի գնալով:
– Նկատենք, որ այլ երկրների կարծիքը եւ հղումները՝ ՀՀ-ի կողմից Արցախի Հանրապետությունը ճանաչելու առումով, շատ թույլ վերապահումներ են, որովհետեւ եթե ցանկանում են ճանաչել Արցախի Հանրապետությունը, ապա դրան որեւէ բան չպիտի խանգարի: Ինչ վերաբերում է ՀՀ-ի կողմից Արցախը ճանաչելու քաղաքական այդ կարեւոր փաստին, ապա ինքս շատ կցանկանայի, որ դա տեղի ունենար քաղաքական իմաստով շատ ավելի հանգիստ եւ այդ քայլի հետեւանքների առումով շատ ավելի հեռանկարային պահի: Իհարկե, կարծես թե որեւէ բան չի խանգարում ՀՀ-ի կողմից Արցախի Հանրապետությունը ճանաչել, բայց հիմա, դա մի տեսակ պարտավորված քայլի նման կլինի կամ գոնե այդպես կարող է երեւալ:
Այո, տարբեր ժամանակներում մենք խոսել ենք, որ իրավիճակը սրվելու պարագայում ՀՀ-ի կողմից նման քայլ հնարավոր է: Իհարկե, սրանից ավելի սուր իրավիճակ դժվար է պատկերացնել, սակայն, զուտ էմոցիոնալ ընկալման տեսանկյունից, ես կցանկանայի, որ նման քայլ արվեր, իբրեւ միասնական հաղթանակ, որպես միասնական հաջողություն եւ քաղաքական առումով շատ ավելի հանգիստ իրավիճակում, որը նաեւ հետագա ազդեցություններ կթողնի:
Կարդացեք նաև
– Այսինքն, ՀՀ-ի կողմից Արցախի ճանաչումն այս պահին մեզ համար քաղաքական հաղթաթուղթ չի՞ կարող լինել:
– Դժվար է ասել, որ այս պահին նման քայլը մեզ համար կարող է քաղաքական հաղթաթուղթ լինել, որովհետեւ, վստահ եմ, որ բանակցային գործընթացը ոչ թե փակուղում է, այլ տապալված է եւ ցանկացած մի բան կարող է հիմք դառնալ, որպես բանակցային գործընթացը վերականգնելու խոչընդոտ: Գիտեք, այնուամենայնիվ, պետք է այս հարցի շեշտադրումները մենք ճիշտ անենք. տասը րոպե, մեկ ժամ, մեկ օր հետո այս հարցը կարող է ավելի հրատապ լինել եւ մենք չպետք է հապաղենք: Քաղաքական իմաստով, այդ քայլը չպետք է թաքուն գործընթաց դիտարկենք, այն պետք է լինի հրապարակային եւ մեր բոլոր գործընկերների հետ անկեղծ, ազնիվ երկխոսության հիման վրա:
– ՌԴ նախագահի միջնորդությամբ այդ երկրի ԱԳ նախարարի հետ կայացած Հայաստանի եւ Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպումից հետո ձեռք բերված մարդասիրական հրադադարի մասին համաձայնությունն ադրբեջանա-թուրքական կողմը խախտեց: Բայց երեք նախարարների կողմից համաձայնեցված փաստաթղթում խոսվում էր առարկայական բանակցությունների վերսկսման մասին: Ձեր գնահատմամբ՝ կա՞ այս պահին բանակցությունների վերսկսման հնարավորություն եւ ի՞նչ ասել է՝ առարկայական բանակցություններ:
– Կարծում եմ, որ նաեւ այդպիսի կետերի առկայությունն է ետ գցում զինադադարի մասին ձեռք բերված պայմանավորվածությունը, որովհետեւ, ոչ թե կոնկրետ այս իրավիճակում, այլ ցանկացած հակամարտության դեպքում, եթե հրանոթները շարունակում են կրակել, եթե ռազմի դաշտում զինադադար չկա՝ խոսել կոնկրետ որեւէ բանակցային թեմայից՝ միամտություն է: Բնական է, որ կողմերի մոտ կան սպասումներ եւ յուրաքանչյուրն էլ իր տեսակետն ունի, թե ի՞նչ է նշանակում առարկայական բանակցություններ, բայց ամենակարեւոր հարցը, որն այս պահին պետք է արվի՝ պետք է արվի արդեն կայացած հրադադարի պայմաններում:
Առաջին նախապայմանը ռազմական գործողությունների դադարեցումն է՝ անվերապահ եւ վերջնականապես. մինչեւ սա չկատարվի, մնացած բոլոր հարցերը, գոնե այն նպատակը, որի համար հրադադարի համաձայնությունը ձեռք բերվեց՝ հումանիտար հարցեր լուծելու, չի կատարվելու, քանի որ որեւէ միջազգային կազմակերպություն, այդ թվում նաեւ Կարմիր խաչը, ինչպես հայտարարվեց, չի գնալու հումանիտար առաքելություն իրականացնելու:
– Նախօրեին հայտնի դարձավ, որ դիվանագիտական գործին միանում է նաեւ ՌԴ ռազմական գերատեսչությունը. ՌԴ պաշտպանության նախարար Սերգեյ Շոյգուն շփման գծում հրադադար հաստատելու նպատակով՝ տարբեր հանդիպում-քննարկում-խորհրդակցություններ է ունենում տարբեր երկրների համապատասխան գերատեսչությունների ղեկավարների հետ, կոչով դիմում է կողմերին: Արդյո՞ք ռուսական զորքն անմիջական մասնակցություն կունենա պատերազմական գործողություններին, թե՞ զսպումների այլ մեխանիզմներ կան:
– Այս պահին, երբ ադրբեջանա-ղարաբաղյան հակամարտության ռազմական ակտիվ փուլն է, երբ Ադրբեջանը նոր պատերազմ է սկսել, մտածել, որ հակամարտությունը կարգավորելուն կբավականացնեն միայն դիվանագիտական գործիքները՝ ճիշտ չէ: Նաեւ, չեմ կարծում, որ այն, ինչի մասին ասացիք, տեղի է ունեցել միայն նախօրեին: Պարզ է, որ բոլոր օրերին էլ պաշտպանական, ռազմական գերատեսչությունները ուշի-ուշով հետեւում են եւ դա վերաբերում է բոլոր միջնորդ երկրներին: Տվյալ պարագայում, քանի որ ՌԴ-ի կողմից են ձեռնարկվում հրադադարի հաստատման կոնկրետ քայլերը, ավելի քան պարզ է, որ ՌԴ ռազմական գերատեսչությունը եւ ՌԴ պաշտպանության նախարարն ամենայն ուշադրությամբ հետեւում է գործողություններին, իսկ որ այդ ջանքերին արդեն տրվել է հրապարակային բնույթ, կարծում եմ, որ աշխատանքներում նրանք հասել են այն փուլին, երբ ՌԴ ռազմական գերատեսչության ղեկավարի ոչ թե հորդորն, այլ ազդեցիկ խոսքը, պետք է լրացուցիչ հանգամանք լինի, որպեսզի այն, ինչը որ ստորագրվել է դիվանագիտական ճանապարհով, ինչին որ համաձայնվել են քաղաքական գերատեսչությունները՝ փորձեն իրագործել՝ նաեւ թիկունքում ունենալով ռազմական գերատեսչությունների պատրաստակամությունը:
– ՀՀ եւ Ադրբեջանի՝ ՌԴ ԱԳ նախարարի մոտ տեղի ունեցած հանդիպման ժամանակ արդեն, հայաստանյան՝ արեւմտամետ հայցքներ ունեցող գործիչները քննադատություններ հնչեցրեցին ՀՀ իշխանության հասցեին՝ մեղադրելով նրանց՝ Հայաստանը ՌԴ-ի կամակատարի կարգավիճակում պահելու համար: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք սա:
– Երբ խոսքը վերաբերում է կոնկրետ՝ ակտիվ ռազմական գործողությունների դադարեցմանը, թիկունքում հնչող այսպիսի վերլուծությունները, աշխարհաքաղաքական կողմնորոշումների՝ այս կամ այն ուղղությանը տուրք տալուն կամ ավելի սերտ հարաբերություններին, նույնիսկ ծիծաղելի չեն: Կարծում եմ՝ պետք է շատ ավելի սթափ գնահատենք իրավիճակը: Խոսքը վերաբերում է ոչ թե տվյալ իրավիճակում ինչ-որ կողմնորոշումներ ունենալուն, այլ կոնկրետ այն միջնորդությանը եւ այն գործուն մեխանիզմների կիրառմանը, որոնք մեր տարածաշրջանում եղել են, այսօր էլ կան, նաեւ առաջիկայում շատ ավելի ազդեցիկ են լինելու եւ դրանք չեն սահմանափակվելու միայն քաղաքական հայտարարություններով:
Զրույցը՝ Նելլի ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ
Հ. Գ. Զրույցը կայացել է մինչ ՌԴ ԱԳ նախարարի՝ ռուսական երեք հեռուստաընկերություններին տված վերջին հարցազրույցը՝ ազատագրված հինգ տարածքների վերադարձի եւ շփման գծում խաղաղապահների հնարավոր տեղակայման մասին:
«Առավոտ» օրաթերթ
15.10.2020
