Հայոց փառապանծ բանակի հաղթական և աննկուն գործողությունները, մեր բոլորիս սրտատրոփ սպասումներն ու մեր մտքի բևեռումը պատերազմող մեր քաջորդիների չդադարող սխրանքներին կարծես ստվերեցին տարածաշրջանային կարևոր մի իրադարձության հանդեպ հասարակության ուշադրությունը:
Իրադարձություն, որ կարող է մոտ ապագայում հիմք հանդիսանալ տարածաշրջանային նոր զարգացումների, իսկ հակամարտության եռացող գոտում որոշակի սցենարների պարագայում արմատապես փոխել ուժերի և բանակների դասավորությունը՝ ընդհուպ մինչև աշխարհագրական նոր սահմաններ, նոր իրավիճակ ու նոր ստատուս քվո:
ՌԴ նախագահ Պուտինի հրամանագրով հոկտեմբերի 5-ին Դաղստանի Հանրապետության ղեկավար է նշանակվել Հյուսիսկովկասյան դաշնային շրջանում նախագահի լիազոր ներկայացուցիչ, Զինված ուժերի գեներալ-գնդապետ Սերգեյ Մելիքովը (լուսանկարում): Որպեսզի հասկանանք, թե ով է ազգությամբ լեզգի և քրիստոնյա Մելիքովը, և ինչ նպատակ ունի այդ նշանակումը, բավական է իմանալ, որ կադրային բարձրաստիճան սպան և պրոֆեսիոնալ զինվորականը քաղաքական և ռազմական իր հարուստ կենսագրության վերջին շրջանում՝ 2011-14թթ. գլխավորել է Հյուսիսային Կովկասում հակաահաբեկչական օպերացիան իրականացնող զորքերի միասնական խմբավորումը (!):
Սերոբ Անտինյան
Ո՞րն է հակամարտության այս փուլում նման նշանակման պատճառը: Ի՞նչ նպատակներ է հետապնդում այս հարցում Ռուսաստանը:
Կարդացեք նաև
Հակամարտության գոտի, իսկ ավելի ճիշտ Արցախի պաշտպանական գծի հյուսիսային շրջանում (ասել է թե` Դաղստանի անմիջական հարևանությամբ) ահաբեկչական խմբավորումների ներմուծումն ու ակտիվորեն օգտագործումը թուրք-ադրբեջանական ռազմաքաղաքականության ղեկավարության կողմից արդեն միջազգայնորեն ընդունված և ճանաչված փաստ է: Ռազմական գործողություններում ահաբեկիչների մասնակցության մասին արդեն մոտ մեկ շաբաթ է՝ լայնորեն խոսում է միջազգային մամուլը: Այդ մասին պաշտոնապես և միարժեքորեն հայտարարել են արդեն բազմաթիվ երկրների ղեկավարներ և իշխանության բարձրաստիճան ներկայացուցիչներ` այդ թվում Ֆրանսիան, ԱՄՆ, Իրանը, Սիրիան և այլն: Ռուսաստանի արտաքին հետախուզական ծառայության ղեկավարը երեկ հայտարարեց, որ Մերձավոր Արևելքից հակամարտության գոտի են ուղարկվել հազարավոր (!) ահաբեկիչներ: Ըստ որում` ամենայն մանրամասնությամբ ներկայացվեցին ահաբեկչական կազմակերպությունների անվանումները:
Պետք է փաստել, որ անկախ այդ զինյալների քանակից և դրանց տեղափոխման բուն նպատակից, սա մի փաստ է, որ չի կարող չանհանգստացնել Ռուսաստանին, որովհետև իրադարձությունները տեղի են ունենում այդ երկրի անմիջական սահմանին մոտ:
Աներկբա, հակաահաբեկչական գործողություններում հաջողություններ արձանագրած գեներալ Մելիքովի նշանակումը տարածաշրջանում և, մասնավորապես, հակամարտության թեժ գոտում, հնարավոր տարբեր զարգացումներին համարժեք արձագանքելու նպատակ ունի: Նախ` զինվորականի նշանակումը քաղաքացիական պաշտոնում նպատակ ունի զսպելու Դաղստանում բնակվող բավականին մեծ քանակությամբ էթնիկ ադրբեջանցիների ակտիվությունը պատերազմի հնարավոր թեժացման պարագայում: Ազգությամբ լեզգի Մելիքովը անպայմանորեն իր անձնական վերաբերմունքը կունենա Ադրբեջանի հյուսիսում (Դաղստանի հարավում) բնակվող ազգային փոքրամասնությունների տրամադրությունների, այս հակամարտությանն ունեցած վերաբերմունքի և հնարավոր տարբեր սցենարների դեպքում` տարբեր գործողությունների հանդեպ:
Բայց սա դեռ ամբողջը չէ: Չի բացառվում, որ Ռուսաստանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը դիտարկում է առավել գործուն հակաահաբեկչական (!) պայքար. իրադարձությունների թեժացման դեպքում հստակ հակաահաբեկչական գործողություններ բուն Ադրբեջանի տարածքում, այդ թվում` լեզգիների ակտիվ մասնակցությամբ: Դրանով Ռուսաստանը մի քանի հարց կարող է լուծել:
Նախ` վերջնականապես և մեկընդմիշտ այս տարածքներից կհեռացվի Թուրքիան: Վերջինս վաղուց ռազմաքաղաքական առումով ամրապնդվել է Ադրբեջանում՝ գործնականում զրկելով այդ երկրին իր քաղաքականությունը որոշելու ինքնիշխան հնարավորություններից: Տարածաշրջանը հետևողականորեն ապակայունացնող այս երկրի և իր ագրեսիվ առաջնորդի հետ Ռուսաստանն ունի հին հաշիվներ: Իսկ նման պատեհ առիթ, այն է՝ «հակաահաբեկչական գործողության» անվան տակ «հաշիվները մաքրելը» և նման ռազմական օպերացիա իրականացնելը, կարող է այլևս չլինել:
Երկրորդ, սա շատ լավ հնարավորություն է Հյուսիսային Ադրբեջանում ռուսական ռազմական ներկայության ապահովման: Ռուսաստանը (Հայաստանի հետ համաձայնեցմամբ) կարող է դա անել այս հակամարտության ներքո տեղակայվող «խաղաղապահների» անվան տակ, բայց ոչ թե արցախաադրբեջանական սահմանին, այլ հենց ահաբեկչական խմբավորումների գտնվելու տարածքներում, ասել է թե` հենց հյուսիսային Ադրբեջանի հատվածում:
Արձանագրենք, որ ի տարբերություն Սիրիայում հակամարտության, որը մեծ հաշվով Թուրքիայի կենսական տարածքն է, Հարավային Կովկասը Ռուսաստանի կենսական տարածքն է, որը հաստատված իրողություն է և վիճարկման ենթակա չէ: Այս առումով Ռուսաստանը օգտագործելու է պատմական այս հնարավորությունը և փորձելու է լուծել իր անվտանգային խնդիրները հիմնովին և մեկընդմիշտ:
Հասկանալի է, որ այս սցենարը խիստ ծայրահեղ և նվազ հավանական է, բայց նկատի առնելով տարածաշրջանի (Մեծ Մերձավոր Արևելքի) վերջին տասնամյակի անկանխատեսելի ու թեժ զարգացումները, այն իսպառ բացառել չի կարելի:
Մեզ մնում է անկասելի պահել մեր հուժկու և հաղթական գործողությունները մեր ոխերիմ հարևանի հնարավոր վախճանի պարագայում մեկընդմիշտ լուծելու համար հայկական մեր պետությունների կայուն խաղաղության հիմնահարցը, անվտանգ գոյության ու բարգավաճման համազգային նպատակը:
Սերոբ ԱՆՏԻՆՅԱՆ
Կառավարման մասնագետ, վերլուծաբան
