Հարցազրույց Երեւանի մնջախաղի պետական թատրոնի դերասան Հայկ Փայտյանի հետ
– Դուք 2018-ից թատրոնում եք։ Մասնագետների դիտարկմամբ՝ Առլեկինի դերը Պերոյի «Երազը» ներկայացման պրեմիերայից հետո (2019թ.) համարվում է ձեր այցեքարտը։ Բայց հանդիսատեսին դուք ներկայացել էիք դեռեւս 2017-ին՝ Լեոնիդ Ենգիբարյանի կերպարով, «Ես այո-ի եւ ոչ-ի արանքում» (կինոռեժիսոր՝ Էլլա Լազարյան) փաստավավերագրական ֆիլմում։
Ոմանք էլ հենց այդ կերպարն են համարում ձեր այցեքարտը, թեպետ մեծանուն ծաղրածուի, մնջակատակի, կրկեսի դերասանի մասին պատմող ավելի քան 15 ֆիլմ կա նկարահանված. առաջինը Վասիլիյ Շուշկինի ռեժիսուրայով 1975թ. նկարահանված «Վառարան-նստարաններ» ֆիլմն է, մեր հանդիսատեսին քաջածանոթ է «Ճանապարհ դեպի կրկես»-ը (ռեժիսորներ՝ Լեւոն Իսահակյան, Հենրիկ Մալյան, 1963թ.) եւ այլն։
Այս տարի գարնանը լրացավ Ենգիբարյանի ծննդյան 85 ամյակը եւ այդ առիթով մնջախաղի թատրոնը ձեռնամուխ էր եղել մեծ նախագծի։
Կարդացեք նաև
Ի դեպ, Ռուսաստանը արդեն տասնամյակներ շարունակ հուլիսի 25-ին նշում է կյանքից հեռացած երկու հանճարների՝ Ենգիբարյանի եւ Վիսոցկու հիշատակի օրը…
– Անկեղծ ասած, ինձ համար դժվար է առանձնացնել, թե որն է իմ այցեքարտը։ Դուք իրավացի եք, թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ժիրայր Դադասյանը երիտասարդ արվեստագետներ, ռեժիսոր Մարիամ Կարապետյանի եւ կինոռեժիսոր Մանե Բաղդասարյանի հետ ձեռնամուխ էին եղել Ենգիբարյանի հոբելյանի առիթով իսկապես մեծ նախագծի, բայց պանդեմիան խառնեց ամեն ինչ։
Հայկ Փայտյանը Ենգիբարյանի կերպարում
– Այնուամենայնիվ, հետաքրքիր է. եթե այդ նախագծում որպես առանձին կերպար առանձնացված է Ենգիբարյանը, դարձյալ ձե՞զ էին վստահել այն։
– Պանդեմիայի սկզբում՝ մարտին, չէի կարող բեմ դուրս գալ, քանի որ մեկ-երկու տարի առաջ վնասված ոտքս դեռ խանգարում էր։ Ասեմ ավելին. փետրվարից սկսել եմ պարզապես քայլել սովորել…
– Բայց վերջին ամիսներին դուք ձեր գործընկերների հետ շատ ակտիվ եք սոցցանցերում, տեղադրում եք հատվածներ ձեր պարապմունքներից, կարճ ասած՝ բեմադրական աշխատանքներից։
– Ճիշտ եք, դեռ ամբողջովին չապաքինված, ընկերներիս՝ բալետի արտիստ, խորեոգրաֆ Արման Բալմանուկյանի եւ պարուհի Իդա Մանասարյանի հետ կարելի է ասել ստեղծել ենք մինի բալետային խումբ։ Այս պահին դեռ շարունակում ենք աշխատել երկու բեմադրությունների ուղղությամբ։ Նշեմ, որ սոցցանցերում տեղադրված այդ տեսանյութերին Սանկտ Պետերբուրգից արձագանքեց մեր հայրենակցուհին՝ երիտասարդ խորեոգրաֆ Վալերիա Կասպարովան եւ նրա հետ արդեն ունենք նոր նախագծեր, ինչի մասին այս պահին ոչինչ չեմ կարող ասել, քանի որ Վալերիան պատրաստ է հենց առաջին հնարավորության դեպքում այցելել Հայաստան։
Առլեկինի դերում
– Դուք նաեւ ռեժիսոր եք, մեր թատերասեր հանրությունը հավանաբար ձեզ կմտաբերի 4-5 տարի առաջ Ալեքսանդր Ստրոգանովի «Բաբելոն» պիեսի բեմադրությունից…
– Իմ սցենարներով երկու պիես էլ եմ ներկայացրել Վահան Բադալյանի ղեկավարած Փոքր թատրոնում՝ «Ըմբոստը» եւ «Այդ բառը՝ սեր»-ը։ Այս պահին որպես ռեժիսոր աշխատում եմ երկու բեմադրությունների վրա՝ Էդուարդ Օլդիի «Ինչ էր պատահել գազանանոցում» եւ Մատեի Վիշնիկի «Պանդայի պատմությունը»։ Այս բեմադրություններում զբաղված են երկու դերասաններ։ Կորոնավիրուսով պայմանավորված, չեմ կարող նշել կոնկրետ երբ, բայց ծրագրել ենք այն ներկայացնել նոյեմբերին։
– Եթե հասկանալի պատճառով հնարավորություն չլինի խաղալ թատրոնում…
– Դա էլ ենք մտածել. ձեռնամուխ կլինենք այդ երկու գործերի հիման վրա ֆիլմերի ստեղծման աշխատանքներին։
– Այդ դեպքում էլ առաջանում է օպերատորի կամ օպերատորների խնդիր։
– Պանդեմիայի շրջանում առաջին անգամ ձեռքս վերցրի պրոֆեսիոնալ տեսախցիկ… Թող անհամեստ չհնչի, բայց կարծում եմ, որ որպես օպերատոր եւս կկարողանամ ցանկալի որակ ապահովել ֆիլմերի համար։
– Մեկ հետաքրքրական հարց եւս. ֆիլմերի համար անհրաժեշտ ֆինանսը ինչպե՞ս եք հայթայթելու։
– Ես ու ընկերներս պետական թատրոններում ենք աշխատում եւ, ինչպես գիտեք, պանդեմիայի շրջանում ստանում ենք աշխատավարձ, կարճ ասած՝ նվազագույն ռեսուրսներով կարող ենք ապահովել ֆիլմի նկարահանման, հետագայում՝ մոնտաժի աշխատանքները։
– Վերջերս ձեր թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ժիրայր Դադասյանը համակարծիք լինելով մեր դիտարկմանը, թե աշխարհում բալետարվեստը կարծես «գնում է մնջախաղ», ասաց, որ նման միտումը սկսվել է դեռեւս ժամանակակից բալետի հիմնադիր Մորիս Բեժարից։ 1945թ. արդեն ազատագրված Փարիզում մնջախաղի մեծագույն վարպետ Ժան Լուի Բարրոն իր Պերոյի «Երազը» բեմադրության համար Առլեկինի դերակատարի մրցույթ է հայտարարում, որին մասնակցում են երկու դերասան՝ մեկը կարճահասակ եւ ամրակազմ, մյուսը բարձրահասակ ու նիհար։ Շարունակելով այս պատմությունը, Բարրոն հետագայում գրում է. «Ես չգիտեի, որ այդ ընտրությամբ ծառայություն եմ մատուցելու 20-րդ դարի բալետարվեստին։ Բանն այն է, որ ընտրեցի նիհար եւ բարձրահասակ արտիստին՝ Մարսել Մարսոյին, իսկ ցածրահասակ ամրակազմը խռովեց ու գնաց բալետ. դա Մորիս Բեժարն էր…»։ Մեծ հաշվով բալետում եւ մնջախաղում գործում է մարմնի լեզուն, չէ՞։
– Մեծ հարգանք ունեմ պարոն Դադասյանի նկատմամբ որպես մարդու, ղեկավարի, բնականաբար՝ նաեւ մասնագետի, բայց ես այդ կարծիքին չեմ, որովհետեւ մնջախաղում արտահայտվող ժեստերը արտիստի մարմնավորած կերպարի դրամատիկական վերլուծության արդյունք են, որոնք արտահայտում են գործողություն- ֆորմա, իսկ բալետարվեստում՝ հոգեվիճակ- ֆորմա։ Ճիշտ է, առաջին հայացքից կարելի է դրանք չտարբերել, բայց միմը եւ բալետի արտիստը նույն խնդիրը տարբեր են մեկնաբանում, ներկայացնում։
Զրուցեց
Սամվել ԴԱՆԻԵԼՅԱՆԸ
«Առավոտ» օրաթերթ
08.09.2020
