ՀՀ ԱԳՆ մամուլի խոսնակ Աննա Նաղդալյանի ճեպազրույցը լրագրողների հետ
Մաս 1
Բարև Ձեզ, բոլոր նրանց, ովքեր մասնակցում են այսօրվա ճեպազրույցին և նաև բոլոր մեր գործընկերներին, ովքեր միացել են այսօր մեզ ուղիղ հեռարձակմամբ:
Նշեմ նախ, որ շատ ուրախ եմ, որ մենք, վերջապես, վերականգնում ենք այս ձևաչափով մեր հանդիպումները: Թեև այն այս անգամ կրում է առավել հեռավար բնույթ, բայց հուսով եմ, որ մոտ ապագայում մենք կկարողանանք նաև դա անել առդեմ ձևաչափով:
Կարդացեք նաև
Նախքան իմ խոսքին անդրադառնալը ցանկանում եմ մեկ բան ասել։ Հաշվի առնելով, որ այսօր սեպտեմբերի 2-ն է նախևառաջ ցանկանում եմ շնորհավորել Արցախի մեր գործընկերներին Արցախի Հանրապետության հռչակման օրվա կապակցությամբ:
Արցախի ժողովուրդը ժողովրդավարական ճանապարհով ընտրված իր իշխանություններին լիազորել է համապատասխան մանդատով՝ ներկայացնելու իր շահերը միջազգային հարթակում, և, նախևառաջ՝ խաղաղ գործընթացում, լիազորել՝ նաև երաշխավորելու Արցախի անվտանգության համակարգի համապարփակությունը՝ ապահովելու երկրի բնականոն զարգացման և բարգավաճման համար ներքին և արտաքին համապատասխան պայմաններ:
Եվ ցանկանում եմ նշել, որ մենք Արցախի մեր գործընկերների հետ ունենք շատ սերտ համագործակցություն: Այդ համագործակցությունը իրականացվում է նաև Հայաստանի և Արցախի միջև տարբեր մակարդակներով, և մենք պատրաստակամ ենք ձեռնարկել շարունակական քայլեր այդ համագործակցությունն առավել զարգացնելու ուղղությամբ: Ուստի, ևս մեկ անգամ շնորհավորում եմ մեր գործընկերներին այս կարևոր օրվա կապակցությամբ:
Երկրորդ հարցը, որ կցանկանայի անդրադառնալ, վերաբերում է Սիրիայի մեր հայրենակիցներին: Նշեմ, որ մենք տեղեկացրել էինք, որ Հայաստանի կառավարության կողմից Սիրիայում կարիքավոր հայ ընտանիքներին տրամադրվել է ֆինանսական օգնություն՝ 100 հազար ԱՄՆ դոլարի չափով, որը տրամադրվել է ԱԳՆ բյուջետային խնայողությունների հիման վրա:
Արդեն այդ ծրագրի շրջանակներում ֆինանսական աջակցություն է ստացել 300 սիրիահայ կարիքավոր ընտանիքներ Դամասկոսում և արվարձաններում: Մոտ օրերս այդ ծրագրի շրջանակներում աջակցություն կցուցաբերվի նաև 4750 սիրիահայ ընտանիքների։
Մենք այս շրջանում բավական հարցումներ էինք ստանում, որոնք հիմնականում կապված էին նոր տիպի կորոնավիրուսի դեմ պայքարի շրջանակներում կիրառվող սահմանափակումներին, մասնավորապես ելքի և մուտքի սահմանափակումներին: Եվ այս առումով նշեմ, որ ՀՀ կառավարության՝ «արտակարգ դրություն հայտարարելու մասին» որոշմամբ պահպանվել է միայն ցամաքային սահմանով մեր քաղաքացիների ելքի և օտարերկրացիների մուտքի արգելքը: Այն է` մեր քաղաքացիների համար օդային սահմանով ելքի և մուտքի արգելքներ այս պահին չեն գործում: Իսկ ՀՀ տարածքից դուրս մեկնելու պարագայում սահմանափակումներն արդեն կապված են տվյալ երկրում կորոնավիրուսով պայմանավորված ներդրված սահմանափակումներից կամ այդ երկիր մեկնող անձի կարգավիճակից։ Այդ պայմանները բավականին հաճախ փոփոխվում են, անընդհատ թարմացվում և կախված են թե՛ Հայաստանում, թե՛ տվյալ երկրում կորոնավիրուսով պայմանավորված իրավիճակի փոփոխությունից:
Առանձնահատուկ ցանկանում եմ ընդգծել, որ երկրները օտարերկրացիների մուտքը արգելող սահմանափակումների կիրառումը չեն դիտարկում երկկողմ հարաբերությունների մակարդակից կամ փոխադարձության սկզբունքից: Դրանք բացառապես պայմանավորված են երկրի ազգային առողջապահական համակարգի կարողություններով և ծանրաբեռնվածությամբ, ինչպես նաև կորոնավիրուսի դեմ պայքարի արդյունավետությամբ:
Ցանկանում եմ անդրադառնալ Ռուսաստան մեկնել ցանկացող ՀՀ քաղաքացիների հարցին։ Ես այս առումով կցանկանայի հղում կատարել ՌԴ կառավարության 2020թ մարտի 16-ի Կարգադրությանը, որով սահմանվում են օտարերկրյա քաղաքացիների այն կատեգորիաները, որոնք կորոնավիրուսի դեմ պայքարի սահմանափակումների շրջանակներում կարող են այցելել Ռուսաստանի Դաշնություն։ Դրանք են, ի թիվս ՌԴ քաղաքացիների, վերջիններիս ընտանիքի անդամները, խնամակալները և հոգաբարձուները՝ վավեր անձը հաստատող և հարազատության աստիճանը վկայող փաստաթղթերի ներկայացման դեպքում, բուժման նպատակով ՌԴ մեկնող ՀՀ քաղաքացիները՝ կրկին անձը հաստատող փաստաթղթի և Ռուսաստանում բուժհիմնարկի կողմից համապատասխան հրավերի առկայության դեպքում, ինչպես նաև Ռուսաստանում մշտական կացության կարգավիճակ ունեցող օտարերկրյա քաղաքացիները։
Նշեմ, որ ՀՀ կառավարությունը շարունակում է ռուսաստանյան կողմի հետ աշխատանքներ տանել ինչպես ՀՀ-ՌԴ միջև կանոնավոր ավիափոխադրումների վերականգնման, այնպես էլ Ռուսաստան ՀՀ քաղաքացիների մուտքի արգելքի հանման կամ չեղարկման ուղղությամբ։ Այս առումով աշխատանքները շարունակվում են, և այս պահի դրությամբ որևէ հստակ ժամկետներ չեմ կարող հայտնել։
Եվ մեկ հարց էլ Չինաստան մեկնել ցանկացող մեր քաղաքացիների հետ կապված. Չինաստան մեր քաղաքացիները կարող են մեկնել, եթե ունեն 3 օր առաջ արված կորոնավիրուսի թեստի բացասական արդյունք: Ի դեպ, թեստը պետք է արվի Հայաստանում Չինաստանի դեսպանության կողմից նշված բուժհաստատություններում և լաբորատորիաներում: Նաև մեր քաղաքացիները պետք է իրենց մոտ ունենան Չինաստանի դեսպանության կողմից տրված առողջական կարգավիճակի մասին հայտագիր:
Հունիսի 1-ից կրկին ուժի մեջ է Հայաստանի և Չինաստանի միջև մուտքի արտոնագրի պահանջի վերացման մասին համաձայնագիրը և հավելեմ, որ դա վերաբերում է մինչև 90 օր Չինաստան այցելել ցանկացող մեր քաղաքացիներին։ 90 օրից ավելի Չինաստանում մնալ ցանկացող մեր քաղաքացիները, ինչպես՝ ուսման, բուժման և կեցության նպատակներով Չինաստան մեկնող մեր քաղաքացիները պետք է նախապես դիմեն դեսպանատուն և ստանան համապատասխան մուտքի արտոնագիր։
Իմ մասով այսքանն, և պատրաստ եմ պատասխանել ձեր հարցերին:
Para.tv: Ադրբեջանը պաշտոնապես մտահոգություն է հայտնում Ռուսաստանից Հայաստանին մատակարարվող զինամթերքի առնչությամբ։ «Մենք բացատրություններ ենք ակնկալում՝ ինչո՞ւ է Ռուսաստանը շարունակում ինտենսիվ զինել Հայաստանը»,- հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահի խորհրդականը։ Դուք ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այս հայտարարությունը և արդյո՞ք Հայաստանը չի նախատեսում հանդես գալ պատասխան հայտարարությամբ։
Աննա Նաղդալյան։ Գիտեք, վերջին շրջանում մենք ադրբեջանական կողմից ստանում ենք խիստ իրարամերժ ազդակներ և հայտարարություններ, որոնց հիման վրա կարելի է ենթադրել, որ հուլիսյան մարտերը հուժկու հարված են հասցրել ոչ միայն Ադրբեջանի զինված ուժերին, այլև դիվանագիտական ներուժին։ Եվ այս առումով նշեմ՝ որքան էլ շարունակվի հանրային դաշտում Ադրբեջանի դիվանագիտության դեգրադացիան, հայկական կողմը այդ մակարդակին չի իջնելու։
Ըստ ադրբեջանական կողմի՝ թե՛ երկկողմ, թե՛ բազմակողմ հարթակներում դաշնակցային հարաբերություններ ունեցող երկրները, տվյալ պարագայում՝ Հայաստանը և Ռուսաստանը չպետք է սերտ համագործակցություն ունենան նաև ռազմաարդյունաբերական ոլորտում։ Գուցե բացահայտում անեմ իրենց համար, բայց Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև դաշնակցային հարաբերությունները հաստատվել են դեռևս 90-ական թվականներին: Եվ պարզապես տարակուսանքի է արժանի, որ Ադրբեջանը հենց այսօր է բացահայտել աշխարհաքաղաքական այդ իրականությունը։
Armenia Today. Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովն ավելի վաղ հայտնել էր, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահները ծրագրում են կազմակերպել Հայաստանի և Ադրբեջանի արտգործնախարարների շփումը: Հանդիպման ժամկետների և օրակարգի մասին որևէ մանրամասներ հայտնի՞ են:
Աննա Նաղդալյան։ Ինչպես նշել է ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Զոհրաբ Մնացականյանը «Ինտերֆաքս»-ին տված հարցազրույցում, Հայաստանը պատրաստ է շարունակել աշխատանքները խաղաղ գործընթացի շրջանակներում։ Մենք նաև ի գիտություն ենք ընդունել ավելի վաղ խաղաղ գործընթացի վերականգնման վերաբերյալ Ադրբեջանի արտգործնախարարի ցանկությունը, որը վերջինս հայտնել է Ռուսաստանի Դաշնություն այցի ժամանակ։ Ժամկետների մասով, ինչպես մենք մշտապես ասում ենք, որ, երբ կլինեն հստակ ժամկետներ, դրա մասին հանրությունը, ըստ կարգի, կտեղեկացվի։
Հայկական կողմը հուլիսյան մարտերից հետո ներկայացրել է խաղաղ գործընթացի վերաբերյալ իր մոտեցումները, որոնք ներկայացվել են վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կողմից՝ հուլիսի 23-ին կառավարության նիստի ժամանակ, և այդ մոտեցումներում կենտրոնական տեղ է զբաղեցնում ուժի սպառնալիքի կամ ուժի կիրառման բացառումը, ատելության հռետորաբանության դադարեցումը և հրադադարի ռեժիմի ամրապնդումը։ Ըստ մեր գնահատականների, այդ մոտեցումները նաև առաջնահերթություն են ԵԱՀԿ Մինսկի համանախագահների և համանախագահող երկրների մոտ։
Armenia Today. Հուլիսյան ռազմական գործողություններից հետո Հայաստանի ներկայացուցիչները բազմիցս նշել են, որ Թուրքիան սպառնալիք է իր հարևան տարածաշրջանների համար և փորձում է ապակայունացման քաղաքականություն արտահանել Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում։ ՀՀ ԱԳՆ-ն ի՞նչ քայլեր է ձեռնարկում դիվանագիտական շրջանակներում այս մասին բարձրաձայնելու ուղղությամբ։
Աննա Նաղդալյան։ Գիտեք, հարցում նույնպես նշվում է, որ այս առնչությամբ ՀՀ ԱԳՆ-ն հանդես է եկել մի շարք հայտարարություններով, որոնք աննկատ չեն մնացել և, ի դեպ, արժանացել են Թուրքիայի նյարդային արձագանքին: Սակայն այս առումով ընդգծեմ, որ մենք միայն հայտարարություններով չենք բավարարվել. ինչպես գիտեք, ՀՀ մշտական ներկայացուցչությունը ԵԱՀԿ-ում շրջանառել է հայտագիր, որով կասեցվել է ԵՍԶՈՒ և Վիեննա փաստաթղթերի շրջանակներում թուրք տեսուչների այցերը Հայաստան:
Հարց. Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարը հայտարարեց, որ Թուրքիան Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կողմ է։ Ինչպե՞ս եք գնահատում այս հայտարարությունը։ Պաշտոնական Երևանը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների ու միջազգային այլ գործընկերների հետ այս թեմայով քննարկումներ ունեցե՞լ է և այս առնչությամբ հարց է ուղարկել ՀՀ օրաթերթը․ կարող է արդյո՞ք այդ հայտարարությունը հիմք հանդիսանալ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում ընդգրկված Թուրքիայի անդամության աննպատակահարմարության հարցը բարձրացնելու համար։
Աննա Նաղդալյան։ Թուրքիայի այս շրջանի դիրքորոշումների վերաբերյալ մենք հստակ արտահայտել ենք մեր մոտեցումները և դրանք արտահայտել ենք ոչ միայն հանրային դաշտում, այլև մեր միջազգային գործընկերների հետ շփումներում:
Թուրքիան իր պահվածքով կարծես իրեն ցանկանում է դիրքավորել որպես հակամարտության կողմ, ինչը Թուրքիայի ապակայունացնող քաղաքականության հերթական դրսևորում է: Այնպիսի տպավորություն է, որ Հայաստանը շրջափակման ենթարկող երկիր, որը չի ճանաչում և անգամ արդարացնում է Հայոց ցեղասպանությունը փորձում է հանդես գալ՝ որպես տուժած կողմ:
Իսկ ինչ վերաբերում է «Հայաստանի Հանրապետություն» օրաթերթի հարցին՝ նշեմ, որ Հայաստանը Թուրքիային չի դիտարկում որպես միջնորդ և իր քաղաքականությունը Թուրքիայի հանդեպ իրականացնում է հենց այս գնահատականի հիման վրա։ Այստեղ միանշանակորեն պետք է ընդգծել, որ Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորման միակ ձևաչափը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահությունն է։
Հարց. Հուլիսյան մարտերից հետո վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ընդգծեց սահմանին հրադադարի ռեժիմի պահպանման վստահելի մոնիթորինգի միջազգային համակարգի ներդրման անհրաժեշտությունը։ Այս ուղղությամբ ի՞նչ քայլեր են իրականացվում։
Աննա Նաղդալյան։ Գիտեք, մենք բազմիցս ենք հայտարարել, որ հրադադարի ամրապնդումը Հայաստանի առաջանահերթություններից է խաղաղ գործընթացում, առանց որի անհնար է պատկերացնել խաղաղ գործընթացի զարգացումը:
Անտիֆեյք. Մելինե Հայրապետյան. 2020թ. հուլիսին Տավուշյան պետական սահմանային գոտում լարվածությունից հետո ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Զոհրաբ Մնացականյանը և ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը սկսեցին խոսել միջազգային մոնիթորինգային համակարգի ներդրման մասին: Հարցն ինքնըստինքյան կրկնում էր դեռևս 2016թ. ապրիլյան պատերազմից հետո բանակցային սեղանին Սանկտ Պետերբուրգի և Վիեննայի պայմանավորվածություններով ձևավորված օրակարգը` հակամարտության գոտում հավելյալ միջազգային դիտորդների ներգրավումը: Արդյո՞ք ստացվում է, որ հայկական կողմը վերադառնում է Սանկտ Պետերբուրգի, Վիեննայի օրակարգին: Ինչու՞ նախորդ երկու տարիների ընթացքում ԵԱՀԿ Մինսկի համանախագահների և համատեղ հայտարարություններում այդ պայմանավորվածություններն այլևս չեն մեջբերվում և չեն հիշատակվում:
Աննա Նաղդալյան։ Գիտեք, այս հարցին, և կարծեմ հատկապես վերջին շրջանում, մենք բազմիցս ենք անդրադարձել և վերջին անգամ,անդրադարձ կատարվել է հենց արտգործնախարարի կողմից Արամ Աբրահամյանին տրված հարցազրույցի ժամանակ: Հայաստանը մշտապես հանդես է եկել հրադադարի ռեժիմի ամրապնդման դիրքերից, և այդ տեսակետից կարևորել է հակամարտության գոտում ԵԱՀԿ ներկայության ընդլայնումը և հրադադարի ռեժիմի խախտումների հետաքննության մեխանիզմի ներդնում:
Ադրբեջանը հանդես է եկել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից ներկայացված այս առաջարկությունների մերժմամբ՝ կամ բացահայտ կերպով, կամ էլ ներկայացնելով այնպիսի առաջարկներ, որոնք ինքնըստինքյան իմաստազրկել են դրանց իրականացումը: Սակայն հրադադարի ամրապնդումը մշտապես մնացել է խաղաղ գործընթացի օրակարգում, և դրա մասին է վկայում նաև 2019թ. դեկտեմբերին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների պատվիրակությունների ղեկավարների մակարդակով կատարված հայտարարությունը, որտեղ հղում է կատարում հրադադարի ամրապնդման վերաբերյալ 2016թ. ձեռք բերված պայմանավորվածությունների, մասնավորապես՝ ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի գրասենյակի ընդլայնմանը և ընդգծվում է այս ուղղությամբ աշխատանքները իրականացնելու անհրաժեշտությունը:
Ինչպես վկայում է այս ամենը, այդ հարցը մշտապես եղել է մեզ համար օրակարգային, և մենք մշտապես հետամուտ ենք եղել դրա իրականացմանը: Այդ մասին ԱԳՆ-ն բազմիցս հայտարարություն է արել, մեկնաբանություն է եղել նաև ԱԳ նախարարի կողմից, որքան հիշում եմ այս նույն ձևաչափի շրջանակներում մի քանի անգամ առիթ եմ ունեցել մեկնաբանելու: Այդ առումով, հրադադարի ամրապնդման առումով Հայաստանի կողմից ներկայացված գործուն, իրական առաջարկները շարունակում են մնալ օրակարգային և պետք է ընդգծեմ, որ այս առումով մեզ համար կարևորը դրանց իրականացումն է։
Սիվիլնեթ. Ստելլա Մեհրաբեկյան. Բելառուսում ընտրություններից հետո ստեղծված ներքաղաքական լարված իրավիճակում շատ է խոսվում Ռուսաստանի, ՀԱՊԿ-ի հավանական միջամտության մասին։ ՀԱՊԿ-ում Բելառուսին օգնելու անհրաժեշտության քննարկման դեպքում ո՞րն է լինելու Հայաստանի՝ որպես այդ կազմակերպության անդամի դիրքորոշումը։
Աննա Նաղդալյան։ Ընդհանրապես, Կազմակերպության իրավապայմանագրային դաշտի հիման վրա լիարժեքորեն համակարգվում է ՀԱՊԿ շրջանակներում դաշնակցային փոխօգնության մեխանիզմները՝ այն, թե ինչպես է այդ փոխօգնությունը նախաձեռնում, ինչպես են դրանք դրվում քննարկման, ինչպես են որոշումները կայացվում և ինչպես են, ի վերջո, դրանք իրականացվում։ Այս պահի դրությամբ հստակ կարող եմ ասել, որ Բելառուսի կողմից նման հայտ չի ներկայացվել, ուստի այդքան էլ կոռեկտ չէ և ժամանակային առումով վաղաժամ է որևէ գնահատական կամ պատասխան տալ, թե ինչ կլինի։
Սպուտնիկ Արմենիա: Նախատեսվում է արդյո՞ք ՀՀ և Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպում մոտ ժամանակներս։
Աննա Նաղդալյան։ Ես կարծես թե արդեն անդրադարձա այդ հարցին, որ մենք նշել ենք, որ Հայաստանը պատրաստ է շարունակել աշխատանքները խաղաղ գործընթացի շրջանակներում և այս առումով, երբ որ լինեն հստակ ժամկետներ, ինչպես ընդունված է կարգը, դրա մասին հայտարարվում է համաձայնեցված կարգով և միաժամանակ։
Սպուտնիկ Արմենիա: Արդյո՞ք Կարմիր խաչի ներկայացուցիչներն այցելել են մեր զինծառայողին Ադրբեջանում։
Աննա Նաղդալյան։ Այս պահի դրությամբ կարող եմ նշել, որ այցելություն չի եղել։ Աշխատանքներ են տարվում Բաքվի Կարմիր խաչի գրասենյակի հետ գրասենյակի ներկայացուցիչների այցելություն կազմակերպելու ուղղությամբ: Հաշվի առնելով հարցի զգայունությունը՝ այլ տեղեկատվություն չեմ կարող տրամադրել:
Սպուտնիկ Արմենիա: Ինչպե՞ս է լուծվելու Վերին Լարսում կուտակված ՀՀ քաղաքացիների խնդիրը։
Աննա Նաղդալյան։ Նախ նշենք, որ մենք բազմիցս ենք նշել, որ ՌԴ-ում գտնվող ՀՀ քաղաքացիները չեն կարող Հայաստան վերադառնալ ցամաքային ճանապարհով, քանի որ դեռևս շարունակում է ուժի մեջ մնալ Վրաստանի կառավարության՝ օտարերկրացիների մուտքն արգելող կառավարության որոշումը: Այդ առումով մեր քաղաքացիներին հորդորում ենք օգտվել կանոնավոր հաճախականությամբ իրականացվող չվերթներից, հատկապես Ռուսաստանի հարավային շրջաններից՝ Միներալնիե վոդի, Ռոստով, Կրասնոդար, Սոչի և այլ քաղաքներից շաբաթը մի քանի անգամ իրականացվում են թռիչքներ, որի մասին մեր ներկայացուցչությունը մշտապես հայտնում է: Եվ հորդորում ենք մեր քաղաքացիներին կազմակերպել սեփական ավտոմեքենաների տեղափոխումը՝ հատուկ ծառայությունների միջոցով։ Այլ տարբերակ այս պահի դրությամբ, ցամաքային ճանապարհով Հայաստան վերադառնալու, չկա և տեղեկություն չունենք՝ երբ դա հնարավոր կլինի: Ուստի ևս մեկ անգամ հորդորում ենք օգտվել օդային ճանապարհով Հայաստան վերադառնալու հնարավորությունից։
5-րդ ալիք: Երկու հարց ունեմ, առաջինը վերաբերում է Արցախի խաղաղ գործընթացի բանակցություններին․ ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը մարտին շատ ուղիղ հայտարարություն արեց, որ բանակցությունների սեղանին՝ Մոսկվայում, դեռ անցյալ տարի մարտին դրվել են փաստաթղթեր, որոնք ենթադրում են հակամարտության լուծման փուլային տարբերակ, անգամ նշեց, որ առաջին փուլում ենթադրվում է ԼՂ հարակից տարածքների վերադարձ, տրանսպորտային միջանցքի ապաշրջափակում և այլն: Եվ այս ուղիղ հայտարարությանը, որքան ես հիշում եմ, ՀՀ ԱԳՆ-ից կոնկրետ պատասխան չի հնչել։ Ես կուզեի հիմա լսել, Դուք հաստատու՞մ եք այս տեղեկությունը, կա՞ նման փաստաթուղթ կամ փաստաթղթեր, թե ոչ և, եթե այո, ի՞նչ բովանդակություն ունեն։ Շնորհակալություն։
Աննա Նաղդալյան։ Մի փոքր Ձեզ ուղղեմ: Վերոնշյալ հայտարարությունը ՌԴ արտգործնախարարը արել է ոչ թե մարտին, այլ ապրիլին և նույն օրը ժամեր անց եղել է ՀՀ արտգործնախարարի պատասխանը, որում, մասնավորապես վերջինս նշել է, որ չի կարող լինել ԼՂ հիմնախնդրի որևէ փուլային տարբերակ, որում Հայաստանի առաջնահերթությունները, այն է՝ Արցախի կարգավիճակի և անվտանգության հարցը, մղվեն երկրորդ պլան:
Հուլիսյան մարտերից առաջ բազմիցս ենք նշել, որ բանակցային սեղանին չկա որևէ փաստաթուղթ։ Հուլիսյան մարտերից հետո մեր առաջնահերթությունը խաղաղ գործընթացի վերականգնման ուղղությամբ ջանքերի գործադրումն է։ Մենք բազմիցս հստակ ներկայացրել ենք մեր գերակայությունները. դա Արցախի համապարփակ անվտանգության ապահովումն է և Արցախի կարգավիճակը՝ առանց որևէ սահմանափակման ինքնորոշումը՝ ժողովրդի ճանաչման միջոցով։
5-րդ ալիք: Ձեզ հայտնի չէ՞ր, թե ի՞նչ փաստաթղթերի մասին էր խոսում Սերգեյ Լավրովը։
Աննա Նաղդալյան։ Չէ, ես ներկայացնում եմ ՀՀ դիրքորոշումը, որն արտահայտվել էր պարոն Լավրովի հայտարարությունից ժամեր անց, որը ես այսօր կրկնեցի, իսկ արդյո՞ք ինչ փաստաթղթերի մասին է խոսել պարոն Լավրովը, ես կոռեկտ չեմ համարում մեկնաբանել, թե ինչ է ի նկատի ունեցել այլ երկրի արտգործնախարարը, հատկապես, երբ իր հայտարարություններին կամ մտադրություններին տեղյակ չեմ։
5-րդ ալիք: Արդյո՞ք ՀՀ ԱԳՆ է հրավիրվել Սփյուռքի գործերով գլխավոր հանձնակատար Զարեհ Սինանյանը իր այն հայտնի հայտարարությունից հետո, որ ճապոնացիները՝ չինացիների և կորեացիների սինթեզն են և մեծ հաշվով ինձ հետաքրքիր է ՀՀ ԱԳՆ ի՞նչ միջոցներ է ձեռնարկում գուցե դասեր, մաստերկլասսներ մեր իշխանության ներկայացուցիչների համար, որպեսզի նրանց հայտարարությունները միջպետական սկանդալների առիթ և պատճառ չդառնան և հիշենք իշխանության այն պատգամավորի հայտնի արտահայտությունն ԱԺ ամբիոնից, որ մեր հարևան Իրանը ավտորիտար երկիր է կամ Առողջապահության նախարարի այն պնդումը, որ Վրաստանում կորոնամահերի և վարակակիրների քիչ թիվը պայմանավորված է ընդամենը երջանիկ պատահականությամբ։ Շնորհակալություն։
Աննա Նաղդալյան։ Նշեմ, որ պարոն Սինանյանը հանդիսանում է ՀՀ կառավարության՝ գործադիր իշխանության մաս, ինչպես ՀՀ ԱԳՆ-ն: Առաջինը կոռեկտ չէ կառավարության մեկ անդամին հրավիրել մյուս անդամի մոտ, դա ընդունված չէ: Կառավարության բոլոր անդամների մոտ կա տարբեր հարցերի շուրջ սերտ համագործակցություն: Իսկ ինչ վերաբերում է արտաքին քաղաքականությանը, ՀՀ Կառավարության 2019թ. սեպտեմբերի 12-ի N 1267-Ն որոշմամբ սահմանվում է արտաքին գործերի բնագավառում պետական կառավարման համակարգի մարմինների փոխգործակցության կարգը, որով ԱԳՆ-ն արտաքին քաղաքականության ոլորտում իր աջակցությունն է տրամադրում կառավարության բոլոր անդամներին, բոլոր գերատեսչություններին: Նաև նշեմ, որ սերտ համագործակցություն կա ԱԺ-ի հետ՝ տարբեր խմբակցությունների և անհատ պատգամավորների հետ, ուստի մեր համագործակցությունն արտաքին քաղաքական ոլորտում շարունակվում է։ Իսկ ինչ վերաբերում է պարոն Սինանյանի հայտարարությանը, մենք այն դիտարկում ենք, որպես իր կողմից արված անձնական հայտարարություն։
Հարց։ Հարցս վերաձևակերպեմ, այդ հայտարարությունից հետո արտգործնախարարի և Սինանյանի միջև որևէ զրույց եղե՞լ է։
Աննա Նաղդալյան։ Նախարար Մնացականյանի և պարոն Սինանյանի միջև այս օրերին տարբեր հարցերի շուրջ շփումներն ու զրույցներն ամենօրյա բնույթ են կրում, սակայն ես չգիտեմ արդյոք հատուկ անդրադարձ արվել է այդ հարցին, թե ոչ:
Մաս 2
News.am: Կարմիր Խաչի Միջազգային կոմիտեն դեռ չի կարողացել կապ հաստատել սպա Ալավերդյանի հետ: Ի՞նչ քայլեր են ձեռնարկվում այդ ուղղությամբ: Արդյո՞ք դիտարկվում է ռազմագերիների «բոլորը բոլորի» դիմաց փոխանակելու հնարավորությունը:
Պատասխան. Արդեն իսկ նշեցի, որ դեռևս հանդիպում չի անցկացվել, սակայն աշխատանքներն այդ ուղղությամբ իրականացվում են։ ԱԳՆ-ն, ինչպես գիտեք, հանդես է եկել հայտարարությամբ, որով դատապարտել է Ադրբեջանի իրավասության ներքո հայտնված սպա Գուրգեն Ալավերդյանի հանդեպ կիրառվող նվաստացնող վերաբերմունքը, որը միջազգային հումանիտար իրավունքի բացահայտ և կոպիտ խախտում է:
Ադրբեջանի նման ապակառուցողական, սադրիչ գործողությունները և միջազգային հումանիտար իրավունքի խախտումները պարզապես խաթարում են խաղաղությանը նպաստող միջավայրի ստեղծումը:
Իսկ ինչ վերաբերում է ռազմագերիների «բոլորը բոլորի դիմաց» փոխանակելու մասին դրույթին, նշեմ, որ Հայաստանում ռազմագերիներ չկան: Ընդ որում Ադրբեջանում մտացածին մեղադրանքներ են առաջադրվում Ադրբեջանի տարածքում ՀՀ քաղաքացիների նկատմամբ, որոնք դեռևս չպարզված հանգամանքներում հայտնվել են Ադրբեջանի իրավասության ներքո։
Հայաստանի քաղաքացիներն Ադրբեջանում որևէ հանցագործություն չեն իրականացրել, և նրանց հանդեպ շինծու քրեական գործերի հարուցումը պարզապես միջազգային իրավունքի կոպիտ խախտում է:
Այս մասով ցանկանում եմ նշել, որ միայն այս տարվա ընթացքում Հայաստանի իրավասության ներքո են հայտնվել Ադրբեջանի երկու քաղաքացի։ Եվ, ի տարբերություն Ադրբեջանի, Հայաստանն իր տարածքում հայտնված Ադրբեջանի քաղաքացիների նկատմամբ չի իրականացնում քրեական հետապնդում, չի դարձնում վերջիններիս ռազմագերի և լիարժեքորեն հարգում է վերջիններիս մարդու իրավունքները և արժանապատվությունը:
Իսկ մենք գիտենք նաև, որ Ադրբեջանը փորձում է, այսպես ասած, «ետ վերցնել» իր երկու մարդասպաններին, ովքեր իրենց պատիժը կրում են Արցախում` Արցախի անչափահաս քաղաքացի Սմբատ Ցականյանի սպանության համար: Եվ այս մասով պետք է նշեմ, որ անչափահասին կյանքից զրկելը ծանր հանցագործություն է բոլոր հասարակություններում անկախ նրանից այդ հանցագործությունն իրականացվել է հակամարտության գոտում, և այլուր:
News.am. Ըստ շրջանառվող լուրերի՝ Թուրքիան սկսել է Սիրիայի հյուսիսային Աֆրին և Ազազ շրջաններից Թուրքիայի կողմից աջակցություն վայելող տասնյակ վարձկանների Ադրբեջան տեղափոխումը՝ Արցախի դեմ կռվելու նպատակով: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այդ տեղեկությունը:
Աննա Նաղդալյան։ Այս տեղեկությունը իսկապես մտահոգիչ է, և մենք ճշտում ենք դրա իսկությունը: Նման վտանգի հավանականություն կա՝ հաշվի առնելով հատկապես Ադրբեջանի՝ կրոնական ծայրահեղականներին ներգրավելու, ինչպես նաև Թուրքիայի՝ այլ տարածաշրջաններ ահաբեկիչներ մատակարարելու փորձառությունը։ Ուստի մենք շատ զգայունությամբ ենք վերաբերվում նման հարցերի:
Արմենպրես․ Գերմանական Spiegel-ը գրել էր, որ հուլիսին Թուրքիան արգելել էր գերմանական օդանավին իր օդային տարածքով թռչել դեպի Հայաստան ու տեղափոխել հայ խաղաղապահներին: Լրատվամիջոցը նշում էր նաև, որ սա սադրանք է Անկարայի կողմից, հիշատակում նաև Հայոց ցեղասպանության հարցում Թուրքիայի ժխտողական քաղաքականությունը։ Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք Թուրքիայի այս քայլը:
Աննա Նաղդալյան։ Գիտեք, որքան տեղյակ եմ, ՊՆ-ն չի հերքել այս տեղեկատվությունը։ Եվ դատապարտելի է, որ Թուրքիան արդեն իսկ խոչընդոտում է ՆԱՏՕ և ՄԱԿ շրջանակներում խաղաղապահների գործողություններին՝ ելնելով պարզապես իր հակահայկական դիրքերից։ Մենք այս հարցի մասին նաև բարձրաձայնել ենք մեր միջազգային գործընկերների մոտ դիվանագիտական խողովակներով։
Արմենպրես․ Պարետ Տիգրան Ավինյանն օգոստոսի 12-ին նշել էր, որ ՀՀ ԱԳՆ-ն Ռուսաստանի հետ սահմանը երկկողմանի բացելու աշխատանքներ է տանում։ Ի՞նչ փուլում են այդ աշխատանքները։ Ե՞րբ հնարավոր կլինի արդեն հասնել խնդրի լուծմանը։
Աննա Նաղդալյան։ Ես իմ բացման խոսքում արդեն անդրադարձա, որ համապատասխան աշխատանքներ են իրականացվում ռուսաստանյան կողմի հետ՝ վերականգնելու ինչպես կանոնավոր ավիափոխադրումները Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև, այնպես էլ հասնելու, որպեսզի վերացվի մեր քաղաքացիներին Ռուսաստանի տարածք արգելքը կամ սահմանափակումը։ Եվ աշխատանքները իրականացվում են ամենօրյա ռեժիմով։ Այս պահի դրությամբ ես չեմ կարող որոշակի ժամկետներ նշել։
Արմենպրես. Արևելյան միջերկրականում տեղի ունեցող զարգացումների վերաբերյալ ՀՀ ԱԳՆ հայտարարությունն արժանացավ Թուրքիայի և Ադրբեջանի ԱԳՆ-ների նյարդային արձագանքին: Ինչու՞ դրանց չհետևեց հայկական կողմի արձագանքը:
Աննա Նաղդալյան։ Գիտեք, Թուրքիայի ԱԳՆ պատասխանն իրապես նյարդային էր և արժանի չէր կառուցողական պատասխանի: Ինչպես գիտեք, ՀՀ ԱԳՆ-ն միշտ հանդես է գալիս կառուցողական դիրքերից։ Թուրքիան, որը վերջին շրջանում իրեն դիրքավորում է որպես «գազ փնտրող ծովերի թագուհի» և խնդիրներ ունի իր հարևանների հետ, պետք է նախևառաջ հարգի իր միջազգային պարտավորությունները։ Նշեմ այս մասով, որ Հայաստանի հետ սահմանը շարունակաբար փակ պահելով՝ Թուրքիան խախտում է իր պարտավորությունները, որ ունի Հայաստանի նկատմամբ։ Այն է` Հայաստանին ծով ելք տրամադրելու առումով։
Իսկ ինչ վերաբերում է Ադրբեջանի ԱԳՆ-ին արձագանքելու մասին, մեզ համար նորություն չէ, որ միջազգային հարթակում Ադրբեջանը հանդես է գալիս Թուրքիայի կրտսեր գործընկերոջ կարգավիճակով, և այս հարցով նշեմ, եթե մենք չենք պատասխանել Թուրքիային, ապա առավել ևս չենք արձագանքելու Ադրբեջանի արձագանքներին։
«Հայաստանի Հանրապետություն». 2019 թվականի հունիսի 4-ին Նիկոսիայում կայացավ Հայաստան-Հունաստան-Կիպրոս ձևաչափով առաջին եռակողմ հանդիպումը՝ արտաքին գործերի նախարարների մակարդակով: Նախատեսվում էր, որ այս տարի Երևանում կկայանա երկրների ղեկավարների ձևաչափով առաջին հանդիպումը։ Ի՞նչ ընթացքում են Հայաստան-Կիպրոս-Հունաստան գագաթաժողովի նախապատրաստման աշխատանքները։ Հստակեցված է արդյո՞ք գագաթաժողովի անցկացման օրը։ Ի՞նչ օրակարգային հարցերի շրջանակ կարող է ընդգրկել հանդիպումը։
Աննա Նաղդալյան։ Ինչպես մենք, կարծեմ, մեկ անգամ նշել ենք, գագաթաժողովի կայացումը հետաձգվել է նոր տիպի կորոնավիրուսով պայմանավորված իրադրությամբ և ժամկետների մասին ես դեռևս տեղեկություն չունեմ: Սակայն նշեմ, որ այս ժամանակահատվածում մենք մշտական սերտ համագործակցություն ենք ունեցել թե՛ Հունաստանի, թե՛ Կիպրոսի հետ, մասնավորապես ԱԳ նախարարը մշտական կապի մեջ է իր գործընկերների հետ: Եվ պարզապես նշեմ, որ ԱԳՆ-ն հանդես է եկել Արևելյան միջերկրականում ստեղծված պայթյունավտանգ իրադրության վերաբերյալ հայտարարությամբ, որով իր լիակատար աջակցությունն է հայտնել Հունաստանին և Կիպրոսին:
Մեր համագործակցությունն այդ երկու երկրների հետ ամենօրյա է, շարունակական է և իրական գործնական մակարդակում։
Հանրային հեռուստաընկերություն. Հայաստանի միացումը Կրոնի ազատության միջազգային դաշինքին․ բավական քննարկումներ են ծավալվում դաշինքի՝ հակահայկական ուղղվածության վերաբերյալ: Վերջերս քննարկումները վերսկսվեցին նաև Դաշինքի շրջանակներում կորոնավիրուսի վերաբերյալ ընդունված հայտարարության ֆոնին: Արդյո՞ք մեր գործընկերների կողմից նման հարցադրումներ արվել են:
Աննա Նաղդալյան. Գուցե մենք մեր կողմից պետք է դա ավելի հաճախ ընդգծենք, բայց օգտվելով առիթից միանգամից նշեմ, որ ՀՀ արտաքին քաղաքականության երեք սկզբունքներից առաջնայինը ինքնիշխանության սկզբունքն է: Եվ հենց այդ սկզբունքի հիման վրա էլ Հայաստանը որոշում է կայացրել միանալ 2020թ. փետրվարին ձևավորված Կրոնական ազատությունների միջազգային դաշինքին։ Որպես մարդու իրավունքների ջատագով երկիր, Հայաստանը հարգում է կրոնի ազատությունը՝ որպես մարդու անօտարելի իրավունք: Միաժամանակ մեր արտաքին քաղաքականության համար առաջնահերթություն է ցեղասպանությունների, ազգային և կրոնական հողի վրա խտրականությունների կանխարգելման օրակարգի առաջմղումը, և այս առումով Հայաստանը օգտագործում է միջազգային հարթակները և ձևաչափերը՝ այդ օրակարգն առաջ մղելու ուղղությամբ: Հայաստանն ունի պատմական և բարոյական պարտավորություն` պաշտպանելու կրոնական փոքրամասնությունների իրավունքները։
Հավելեմ, որ Հայաստանը դաշինքի շրջանակներում նախաձեռնել է ծրագիր, որն ուղղված է քրիստոնյա փոքրամասնություններին, մասնավորապես՝ Մերձավոր Արևելքում քրիստոնյա փոքրամասնությունների պատմամշակութային ժառանգության պահպանմանը: Եվ այս առումով աշխատանքներն արդեն իսկ ընթանում են։ Որոշակի հատվածն արդեն իսկ իրականացվել է։
Իսկ դաշինքի ուղղվածության վերաբերյալ գնահատականների առնչությամբ պարզապես ցանկանում եմ նշել, որ Հայաստանի համար մարդու իրավունքների պաշտպանությունը չունի որևէ աշխարհաքաղաքական ուղղվածություն, և ընդգծեմ նաև, որ այս առումով մեր միջազգային գործընկերների կողմից որևէ հարցադրում Հայաստանին չի արվել:
Նորից եմ ուզում նշել, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության վարման սկզբունքներից է՝ չկառուցել հարաբերություններ մի կողմի հետ ի վնաս մյուսի, սակայն սա բնավ չի նշանակում, որ մենք ընդհանրապես չպետք է աշխատենք:
Արմինֆո․ «Ադկառս» գործակալության ղեկավար Սարգիս Գևորգյանը վերջերս հայտարարել է, որ օգոստոսի 6-ին գործակալությունը համաձայնագիր է կնքել Չինաստանի տեխնոլոգիաների ակադեմիայի և Չինաստանի գիտությունների և տեխնոլոգիաների զարգացման կազմակերպության հետ 15 տարվա ընթացքում Հայաստանում 10-15 մլրդ ԱՄՆ դոլարի գումարով ներդրումների շրջանակներում «Խելացի քաղաք» կենտրոնի կառուցման վերաբերյալ: Ի՞նչ կարող եք ասել այս առնչությամբ։
Աննա Նաղդալյան. Վերոնշյալ տեղեկատվությանը մենք նույնպես ծանոթացել ենք մամուլում շրջանառվող լուրերից և գործակալության կողմից տրված հաղորդագրություններից։ Նշեմ, որ ՀՀ ԱԳՆ, ինչպես նաև ՀՀ պետական որևէ այլ գերատեսչություն, ինչպես նաև մեր չինացի գործընկերները նման ծրագրի մասին որևէ տեղեկություն չունեն։ Ուստի կխնդրեի գործակալությանը, եթե հնարավոր է, մանրամասներ տրամադրել դրա մասին։ Բայց որպես հավելում, ընդհանուր դիտարկում, ասեմ, որ նման բյուջեով ծրագրի իրականացումը հավաստիացնում եմ հաստատ ներառված կլիներ Չինաստանի և Հայաստանի պատկան մարմինների բանակցային օրակարգում, սակայն, ինչպես նշեցի, մենք դրա մասին տեղեկություն չունենք։
ՀՀ ԱԳՆ
