«Իրատեսի» հյուրը բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, Հայաստանի պետական մանկավարժական համալսարանի հայ հին և միջնագարյան գրականության և նրա դասավանդման մեթոդիկայի ամբիոնի վարիչ ԱԵԼԻՏԱ ԴՈԼՈՒԽԱՆՅԱՆՆ է:
Մեր զրույցը վերաբերում է «Հայ գրականություն» առարկայի դասավանդման ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ի առաջարկած նոր ծրագրի շուրջ բարձրացած աղմուկին և նպատակ ունի հանրությանը լսելի դարձնելու վաստակաշատ գիտնականի տեսակետը:
–Տիկին Դոլուխանյան, ՀՀ ԿԳՄՍՆ–ն նախատեսում է փոփոխություններ մտցնել գրականության դասավանդման հանրակրթական ծրագրում, և այդ ծրագիրը, մեղմ ասած, վրդովել է մասնագետների անդորրը: Ի՞նչ փաստարկներ ունեք՝ այդ վրդովմունքը հիմնավորելու համար:
-Գրականության դպրոցական նոր ծրագիրը և չափորոշիչները, որոնց հեղինակը Թամար Ալեքսանյանն է, բացարձակ անընդունելի են։ Նախ՝ երբեք չի կարելի առարկայի անվանումից հանել «հայ» բառը։ Ինձ ծանոթ են քաղաքակիրթ երկրների ազգային դպրոցների գրականության դասագրքերը, և դրանց վրա գրված է՝ ֆրանսիական, ռուսական, իտալական, գերմանական, իսպանական և այլն։ Եթե ուզում են, որ հայ դպրոցականն իմանա այլ ժողովուրդների գրականություն, շատ լավ է։ Թող դրա համար ավելացնեն նոր ժամեր և մտցնեն «Արտասահմանյան գրականություն» առարկան։ Ընտրեն ավելի ճիշտ հեղինակներ ու գործեր, ոչ թե աշակերտին դժվար հասկանալի միստիկ Կաֆկա կամ Հյուգոյի «Իննսուներեքը», որը ճիշտ ընկալելու համար հարկավոր են ավելի հասուն ուղեղ ու գիտելիքներ։ Հոշոտված է հատկապես Մաշտոցից մինչև Խ. Աբովյանը ներառող բաժինը։ Մովսես Խորենացին, Գրիգոր Նարեկացին, Ներսես Շնորհալին, հայ առակագիրները, Քուչակի հանճարեղ հայրենները, Սայաթ-Նովան, Խ. Աբովյանը գոյություն չունեն ավագ դպրոցում։ Դրանք հանճարեղ, ազգապահպան գրողներ են՝ բազմիցս գնահատված ու փառաբանված օտարների կողմից։ Վերոհիշյալ գրողների մասին օտարները գրել են բազմաթիվ ստվարածավալ ուսումնասիրություններ ֆրանսերեն, անգլերեն, ռուսերեն, իտալերեն, գերմաներեն ու այլ լեզուներով։ Օքսֆորդի համալսարանի հայտնի պրոֆեսոր Չառլզ Դաուսեթը «Սայաթ-Նովա» մենագրության մեջ (1997 թ., 550 էջ) Սայաթ-Նովայի խաղերը համարում է նույնքան հանճարեղ, որքան Շեքսպիրի սոնետները։ 1932-ին Փարիզում լույս տեսած «Փոքրիկ Լառուսում», որը ֆրանսիական ակադեմիայի հանրագիտարանն է, Խորենացուն առանձին հոդված է նվիրվել՝ նրան անվանելով Հայոց Հերոդոտոս։ Խորենացու «Հայոց պատմությունը» ազգային կատարյալ, վերժամանակյա ծրագիր է՝ ուղղված ամեն նոր եկող սերնդի, որում խստորեն զգուշացվում է, որ աշակերտները, նաև ուսուցիչները տգետ չպիտի լինեն, այլապես Հայաստանը ապագա չի ունենա։
–Ի՞նչ քայլ պիտի անեն ոլորտի մասնագետները՝ ըստ Ձեզ: Ակնկալու՞մ եք, որ այդ քայլը կտա արդյունք, որ մասնագիտական կարծիքի հետ հաշվի կնստեն մեր երկրի վարչական ղեկավարները:
-Ես իրավացի եմ համարում բազում այն գրականագետներին և ուսուցիչներին, որոնք լիովին մերժում են ծրագիրը՝ հստակ տեսնելով վերջինիս սորոսական ծագումը։ Ծրագիրը պետք է պատրաստեն հեղինակավոր, վաստակաշատ գրականագետներ և ուսուցիչներ, որոնց համար թանկ են ազգային դարավոր արժեքները։ Հավատում եմ, որ մեր երկրի ղեկավար անձինք անպայման կլսեն այսքան մեծ իրարանցում առաջացրած ծրագրի դեմ հուժկու բողոքի ձայնը և կանեն համապատասխան եզրակացություն: Որովհետև Ավետարանում ասվում է. «Ձայն բազմաց ձայն Աստուծոյ»: Իսկ ես բազմաթիվ մարդկանցից եմ զայրալից խոսքեր լսել այս խնդրի առնչությամբ: Ինձ թվում է, որ գրականության ծրագրի շրջանառվող նախագիծը շատ նախնական տարբերակ է, այն պիտի ուղղակի մերժվի ու գրվի նորը:
Կարդացեք նաև
Զրույցը վարեց
Կարինե ՌԱՖԱՅԵԼՅԱՆԸ
Հ. Գ. Այս զրույցը կայացել է հուլիսի 24-ին: Օրեր անց, տեղի տալով դժգոհության մեծ ալիքին, հեղինակները ներկայացված նախագծի մեջ կատարել են ինչ-ինչ փոփոխություններ, որոնք, սակայն, չեն գոհացնում այն քննադատող մասնագետներին:
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Իրատես» թերթի այսօրվա համարում:
