Նախորդ շաբաթ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում Հայաստանի համար շատ կարևոր վճիռ կայացվեց, ըստ որի Ադրբեջանը խախտել է Ռամիլ Սաֆարովի կողմից 2004-ին կացնահարված հայ սպա Գուրգեն Մարգարյանի կյանքի իրավունքն ու դրսևորել խտրականություն։ Այս որոշումով դատարանը Ադրբեջանին նաև պարտավորեցրել է արտահանձնել մարդասպանին։ Հետաքրքիր է, որ մինչ այսօր Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ոչ մի խոսք չի ասել այս թեմայով։ Իհարկե, 100 «փաստի» մակարդակին չի հասնի (ոչ հայտնաբերված ընձառյուծ է, ոչ էլ վարչապետի տիկնոջ տուգանք), բայց շատ էական որոշում է արցախյան հիմնախնդրի բարենպաստ լուծման ճանապարհին։ Թեմայի շուրջ զրուցում ենք այս գործում մեծ ավանդ ունեցող, շուրջ 8 տարի Հայաստանի շահերը ՄԻԵԴ-ում ներկայացնող ՍԻՐԱՆՈՒՇ ՍԱՀԱԿՅԱՆԻ հետ։
–Ի՞նչ նշանակություն ունի այս վճիռը Հայաստանի համար։
-Սա առանցքային որոշում է, որը ոչ միայն Գուրգեն Մարգարյանի կյանքի իրավունքի խախտումն արձանագրելու և վերականգնելու, այլև հայ-ադրբեջանական հարաբերություններում առանցքային դեր կարող է ունենալ։ Սա առաջին վճիռն է, որն իրավական առումով, որպես անհերքելի փաստ, արձանագրել է Ադրբեջանի հակահայկական քաղաքականությունը, քանի որ հստակ արձանագրված է ազգային հիմքով ատելության հանգամանքը, որից միջազգային հանրությունը պետք է հետևություններ անի, հատկապես արցախյան հիմնախնդրի լուծման ուղղությամբ գործադրվող աշխատանքներում՝ հասկանալով, որ Արցախում ապրում են էթնիկ հայեր։ ՈՒրախ ենք, որ միջազգային դատարանն այս արձանագրումն արեց և հույս ունենք, որ հետագայում էլ նույն վճռականությամբ կհասնենք վճռի կատարմանը։
–Այս վճռից հետո գնդակը Հայաստանի դիվանագիտության դաշտու՞մ է, ասել է՝ պարարտ հո՞ղ է ստեղծվել, որպեսզի էական հաջողություններ գրանցվեն արցախյան հիմնախնդրի շուրջ բանակցություններում։
Կարդացեք նաև
-Անշուշտ, հիմնախնդրի հանգուցալուծման գործում անգնահատելի է այս և դրան հաջորդող վճիռների ազդեցությունը։
–Բացի ռազմական գործողություններից, Ադրբեջանի հետ նաև տեղեկատվական պատերազմ ենք մղում։ Այս հարթակում ի՞նչ փոխվեց։
-Այս վճռով հայկական կողմը մի քանի հարթություններում առավելություն է ստանում՝ և՛ ռազմական, և՛ դիվանագիտական, և՛ տեղեկատվական։ Տեղեկատվական առումով ականատես եղանք մի վիճակի, երբ վճռին նախորդող շրջանում Ադրբեջանը քարոզչական միջոցներով սեփական հասարակությանը որպես հերոս ներկայացրեց Սաֆարովին՝ իրենց ժողովրդին ազդակ հղելով, թե հայի սպանությունը քաջալերվող և պետության հովանավորությանն արժանացող քայլ է։ Ավելին, ցուցադրվեց, որ Ադրբեջանն այնքան ազդեցիկ պետություն է, որ կարողացավ Հունգարիայից ստանալ Սաֆարովին։ Այս առումով նրանց հասարակության ոգևորությունը չափազանց մեծ էր, որը բացառապես քարոզչական նպատակ ուներ։ Քանի որ այս վճռով Սաֆարովին արտահանձնելու և պատժի հետագա կրման հարց է դրված, Ադրբեջանը կրկին տեղեկատվական դաշտում փորձում է մանիպուլյացիաներ անել, որպեսզի հասարակությունը հիասթափություն չապրի նման վճռից։ Սակայն վճռի կայացման գործում Ադրբեջանի վրա միջազգային քաղաքական ճնշումը մեծ է լինելու։ Այս առումով հայկական կողմը մեծ աշխատանք ունի կատարելու, որպեսզի Ադրբեջանի ղեկավարության՝ Սաֆարովի հերոսացումից և անպատժելիությունից ստացած առավելությունները սեփական հասարակության շրջանում ի չիք դարձնի։ Այսօր այդ երկրում հիասթափությունը գնալով մեծանում է, բազմաթիվ գործիչներ արդեն նշում են, որ Ադրբեջանի վարկանիշը Ալիևի գործողությունների պատճառով, հարվածի տակ է, և որ այս վճիռն ի ցույց է դնում Ադրբեջանի իրական ամոթալի դեմքը, ինչը միջազգային հանրությունը չի կարող անտեսել։ ՈՒստի այս որոշման գոյության պայմաններում շատ դժվար է հայկական կողմին հիմնախնդրի վերաբերյալ առաջարկել մի լուծում, որը կարող է առնչվել Ադրբեջանի իշխանության ներքո հայերի բնակությանը։ Այս որոշումը բացառում է նման տարբերակը։ Միակ այլընտրանքը կարող է լինել այն, որ Ադրբեջանը դաստիարակի իր հասարակությանը, փոխի հայերի հանդեպ հասարակության վերաբերմունքը, ինչը բավական կասկածելի է։
Զրույցը՝
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ
Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Իրատես» թերթի այսօրվա համարում:
