Յոթ տարի բացակայելով հայրենիքից, բժիշկն ընտանիքով տեղափոխվեց Հայաստան՝ իր հետ բերելով «հարսնացու Հյուսիսից»
Սրտի վիրաբույժ, բժշկական գիտությունների դոկտոր Մեսրոպ Շատախյանը տարիներ առաջ սրտի արատ ունեցող հարյուրավոր նորածինների ու երիտասարդների կյանք է փրկել՝ խոզերի եւ կովերի սրտապարկից փականային համալիրներ պատրաստելով ու իմպլանտացնելով դրա կարիքն ունեցող մարդկանց: Իր այդ մարդասիրական ու կիրառական գիտական աշխատանքի համար 2006-ին նա արժանացավ ՀՀ նախագահի մրցանակի: Թե ի՛նչ արժեք ունի բժշկի համար այդ մրցանակը, ի՛նչն է փոխվել իր կյանքում՝ ասաց. «Շատ մեծ նշանակություն ունեն մրցանակները, նախագահի մրցանակը՝ առավել եւս: Ցանկացած տարիքում դա, անշուշտ, պատվավոր կոչում է, բայց երբ մրցանակը ստանում ես 34-35 տարեկանում, դա հսկայական խթան է հետագա գործունեության համար: Այն ոչ թե քեզ ավելի լավ բժիշկ է դարձնում, այլ գիտական խնդիրներ լուծելու վստահությունդ է մեծացնում։ Բժշկի համար գերագույն պատիվ է հենց միայն հիվանդին վիրահատելն ու բուժելը, իսկ մրցանակն օգնում է, որ բժիշկն իրեն ավելի գնահատված զգա»:
Եղե՞լ են ձախողումներ, հիասթափություններ:
«Կոնկրետ փականի պատճառով կամ որ փականը խնդիր առաջացներ՝ չի՛ եղել նման բան: Այդ փականները շատ լավ աշխատում էին, կարող է՝ մեկ-երկու հատը փոխարինման կարիք ունենար. դա հիմնականում պայմանավորված էր նրանով, որ հիվանդը մեծանում էր, մարմնի մակերեսը մեծանում էր, ու փականը չէր բավարարում, փոխարինում էին: Բայց որ փականը վաղաժամկետ շարքից դուրս գար՝ ես նման բան չեմ հիշում»:
Կարդացեք նաև
Դուք ձեր ֆեյսբուքյան էջում կիսվում եք պացիենտների, իրենց հարազատների երախտագիտական խոսքերով, մարդիկ գրում են, թե ինչպես է փոխվել իրենց կյանքի որակը ձեր կատարած վիրահատություններից հետո: Կարո՞ղ եք նշել այդ արձագանքներից ամենաուշագրավները, որոնք ձեր սրտին են «կպել»… Բացի շնորհակալական խոսքերից, չի՞ լինում, որ ձեզ ասեն՝ բժիշկ, եկե՛ք ձեզ տանենք, պատիվ տանք, կամ նման մի բան:
(Ծիծաղում է) «Չէ՛, հիմա դա շատ քիչ է հանդիպում ու, փա՛ռք Աստծո: Շատ նորմալ հարաբերություններ են: Ես չեմ կարող առանձնացնել, կարծիքները շատ են: Գիտե՞ք, ինչպես ցանկացած վիրաբույժի, ինձ մոտ էլ դժգոհ կարծիքներ լինում են, թեեւ՝ քիչ: Ու ես աշխատում եմ հենց դրանց շատ ուշադրություն դարձնել, շտկել խնդիրները, եթե կան»:
Դուք Հայաստանում կատարում եք գլխուղեղի կաթվածի կանխարգելման բացառիկ վիրահատություններ: Հայերը սովորաբար բժշկի դիմում են այն ժամանակ, երբ դանակը ոսկորին է հասած լինում: Դուք տարեկան քանի՞ նման վիրահատություն եք անում ու ի՞նչ արդյունքով:
«Ես Հայաստան վերադարձա 2014-ին: Մինչ այդ հանդիպել էի Հարություն Մաքսիմովիչ Քուշկյանի հետ, ինքն առաջարկեց, որ նման բաժանմունք բացվի «Էրեբունի» ԲԿ-ում, որը պետք է զբաղվի պրոֆիլակտիկ վիրաբուժությամբ՝ քնային եւ ողնաշարային զարկերակների վրա: Եկա, եւ գործը սկսեցինք: Մոտավորապես 500 վիրահատություն է կատարվել այս ժամանակահատվածում: Շատ ճիշտ եք, մեր բնակչությունը՝ մինչեւ դանակը ոսկորին չհասնի, չի գա բժշկի: Բայց այստեղ գործը բարդանում է այն պատճառով, որ ինսուլտները, որոնք ներքին քնային զարկերակի կամ ողնաշարային զարկերակի խնդիրներով են բնորոշվում, ինչ-որ տեսակի կլինիկական արտահայտում չունեն: Եթե սրտի դեպքում կարող է ցավել ֆիզիկական լարման, ճնշման բարձրացման ժամանակ, հիվանդը ստենտավորվի կամ վիրահատվի, գլխուղեղը սնուցող զարկերակի դեպքում դա չկա, միանգամից է խփում, ոչ մի նախանշան չունի: Դրա համար, ճիշտ է, որ 50-ից հետո բոլորը տարեկան գոնե մեկ անգամ անցնեն դուպլեքս հետազոտություն, հայտնաբերեն խնդիրները եւ միջամտություն անեն: Իսկ սովորաբար դա հայտնի է դառնում, երբ հիվանդը ինսուլտով ընդունվում է հիվանդանոց՝ վերջույթների թուլությամբ, խոսակցականի խանգարմամբ, շատ վատ վիճակով: Ըստ միջազգային վիճակագրության, քնային զարկերակների վիրահատություններից մահացությունը եւ խոշոր կաթվածի հավանականությունը միջինը 3-4% է, մենք 3 տոկոսի չենք հասնում, մեր թվերը շատ լավն են: Հպարտությամբ կարող ենք ասել, որ չենք զիջում լավագույն կենտրոնների տվյալներին»:
Տարածված կարծիք կա, որ ինսուլտը հիմնականում տղամարդկանց հիվանդություն է: Ասում են, որ տղամարդիկ սթրեսների ժամանակ «ներս են գցում», չեն արտահայտվում, ու դրանից է: Ձեր պրակտիկան ի՞նչ է ասում՝ ինչի՞ց է, որ այս առումով տղամարդիկ ավելի խոցելի են:
«Վիճակագրորեն, այո՛, տղամարդիկ ավելի շատ են այդ խնդրին առնչվում: Երեւի համար մեկ պատճառը ծխելն է, զարկերակային ճնշման բարձր լինելը: Բայց ես չէի ասի, որ կանայք զիջում են, նրանք էլ բավական հաճախ են առնչվում այդ խնդրին: Իսկ սթրեսների առումով նման գնահատական տալու համար լուրջ հետազոտություն է պետք անել, դա ռեալ չէ, զուտ ժողովրդական խոսք է»:
Նախկինում թվում էր, թե միգրեն ունեցողները դատապարտված են տանջող գլխացավերի: Բայց հիմա, պարզվում է, Հայաստանում բացառիկ վիրահատություն եք անում ու մարդկանց ազատում այդ գլխացավերից: Միգրեն ունեցող պացիենտների քանի՞ տոկոսն է ենթակա վիրահատության:
«Ցանկացած պոպուլյացիայում միգրենային գլխացավերը կազմում են 14-16 տոկոս: Դա բավական մեծ թիվ է: Համապատասխան հետազոտությունից հետո այդ 14-16 տոկոսից վիրահատության ենթակա է 1-2 տոկոսը: Այն հիվանդներն են, որոնց մոտ գլխացավերը քրոնիկ բնույթ են կրում՝ 8-10 օր: Ոչ բոլոր դեպքերում է վիրահատությունը կիրառելի»:
Պարզվում է, որ դուք՝ երկար տարիներ ապրելով ՌԴ-ում, ոչ միայն հետ եք եկել, այլեւ ձեզ հետ բերել եք «հարսնացու Հյուսիսից»: Նատալյա Կոլոմազովան՝ ձեր կինը, հարցազրույցներից մեկում պատմում է, թե ինչպես է հարմարվել մեր հայկական միջավայրին: Ի՞նչը ստիպեց ձեզ ընտանիքով վերադառնալ հայրենիք:
«Այսպես ասեմ՝ լավ առաջարկը: Ես 7 տարի Ռուսաստանում էի, այնտեղ ամուսնացա, այնտեղ ծնվեց իմ առաջին երեխան՝ տղաս: Հետո առաջարկ եղավ, այն ինձ գրավեց, ու որոշեցի հետ գալ։ Կարոտն էլ ստիպեց. ընկերներս, հարազատներս այստեղ են … Համենայնդեպս, ես բոլորովին չեմ ափսոսում, որ վերադարձել եմ Հայաստան: Կինս էլ շատ հանգիստ, նորմալ ընդունեց, ու չեմ լսել, որ ասի՝ վայ, ինչո՞ւ եկանք»:
Հռիփսիմե ՋԵԲԵՋՅԱՆ
ՀՀ նախագահի ամենամյա մրցանակը նախաձեռնել եւ ֆինանսավորում է Պողոսյան հիմնադրամը (Բելգիա-Շվեյցարիա)։ Մրցանակաբաշխությունը կազմակերպում է Հայաստան համահայկական հիմնադրամը։ Մրցանակները ՀՀ նախագահի նստավայրում հանձնում են Հանրապետության նախագահը եւ Պողոսյան հիմնադրամի ներկայացուցիչը։
«Առավոտ» օրաթերթ
21.05.2020
