1990 թ. մայիսի 20-ին տեղի ունեցան ՀՀ առաջին այլընտրանքային ընտրությունները եւ Գերագույն խորհուրդը ձեւավորվեց որպես Խորհրդային Հայաստանի վերջին ու Հայաստանի Հանրապետության առաջին խորհրդարանը, որը, ըստ էության, ձեւավորվեց երկու տարբեր քաղաքական-հասարակական համակարգերի՝ կոմունիստական կուսակցության եւ նոր ժողովրդավարական համակարգի ներկայացուցիչների միջեւ սուր մրցակցական պայքարի արդյունքում: Խորհրդարան մտան կոմկուսի եւ Հայոց համազգային շարժման ներկայացուցիչները:
Հետագայում խորհրդարանը քաղաքական քարտեզի որոշակի փոփոխությունների ենթարկվեց եւ հենց ԳԽ-ում ձեւավորվեցին նոր խմբակցություններ եւ պատգամավորական խմբեր: Գերագույն խորհուրդը 1990 թ. օգոստոսի 23-ին ընդունեց Անկախության Հռչակագիրը, իսկ 1991 թ. սեպտեմբերի 23-ին հաստատեց Անկախության հանրաքվեի արդյունքները: ՀՀ ԳԽ-ն Հայաստանում ձեւավորեց բազմակուսակցական համակարգ, դարձավ իրական քաղաքական քննարկումների ամբիոն եւ Հայաստանում դրեց պառլամենտարիզմի հիմքը: ԳԽ-ն լիազորությունները դադարեցրեց 1995 թ. մայիսի 15-ին:
ՀՀ Գերագույն խորհրդի կազմավորման 30-րդ տարեդարձի առիթով հրավիրված «Գերագույն խորհրդի պատմաքաղաքական դերն ու նշանակությունը եւ պառլամենտարիզմի խնդիրները Հայաստանում» թեմայով քննարկմանը Խոսրով Հարությունյանը, որ եղել է ՀՀ ԳԽ նախագահ, շնորհավորեց իր գործընկերներին եւ բոլորին այս նշանակալի տարեդարձի առիթով, հույս հայտնեց, որ դեռեւս հնարավորություններ կլինեն ԳԽ պատմական, քաղաքական դերակատարման ավելի խորը վերլուծություններ ներկայացնելու համար: «Ցավում եմ, որ առայսօր թե քաղաքագիտական, թե պատմաբանական հանրությունը ԳԽ-ն առանձնապես լուրջ վերլուծությունների չի ենթարկել: Մենք 90-ականների սկզբին գործում էինք մեր պատմական զարգացման ամենապատասխանատու, գուցե, ամենաբարդ, երբեմն ու շատ դեպքերում մեզնով չպայմանավորված գործոնների ազդեցության տակ գտնվող մի փուլում: Պատմական զարգացումների բերումով, ըստ էության, մենք հայտնվեցինք հեղափոխական փոփոխություններ կատարելու անխուսափելի անհրաժեշտության առջեւ, երբ պատմական անցում էր կատարվում տոտալիտար տնտեսական համակարգից դեպի ազատական, շուկայական համակարգ: Դա իրական հեղափոխական շրջան էր: Կարծում եմ, որ ԳԽ պատմական առաքելությունը, հենց այդ անցումը քիչ թե շատ սահուն, հնարավորինս անցնցում ապահովել է, որտեղ խոսքը նոր պետական ինստիտուտների, նոր քաղաքական ավանդույթի ձեւավորման մասին էր: Եվ այն արժեքները, որ ձեւավորվեցին Անկախության հռչակագրով, ըստ էության, բոլոր բացթողումներով, սայթաքումներով ու թերություններով, կարծում եմ, մեծ իմաստով կարողացանք ձեւավորել»,-ասաց Խոսրով Հարությունյանը:
Կարդացեք նաև
Աշոտ ՀԱԿՈԲՅԱՆ
