Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մայիսի 16-ին Երևանում տեղի ունեցած առցանց մամուլի ասուլիսի շրջանակում հրապարակել է 4-րդ 100 փաստը Նոր Հայաստանի մասին.
1. Նոր տիպի կորոնավիրուսով պայմանավորված իրավիճակի հետևանքների չեզոքացման նպատակով կառավարությունը հաստատել է թվով 18 հակաճգնաժամային միջոցառում, որից 7-ն ունեն տնտեսական բնույթ, 11-ը՝ սոցիալական։ Հակաճգնաժամային միջոցառումների շրջանակում այսօրվա դրությամբ բաշխվել է է 84.4 մլրդ դրամ, որից օգտվել է 48400 իրավաբանական և շուրջ 1.1 մլն ֆիզիկական անձ:
Հակաճգնաժամային 1-ին միջոցառմամբ կառավարությունը սուբսիդավորել է 513 տնտեսվարող սուբյեկտների ձեռք բերած 31,7 միլիարդ դրամ արժեքով վարկերի տոկոսադրույքները՝ աշխատավարձի և հարկերի վճարման նպատակով ձեռք բերված մասը ամբողջությամբ, վարկը հասանելի է 0 տոկոսով, հումքի, սարքավորումների, կոմունալ վճարների և սննդի գծով ծախսերի մասը՝ 6-10 տոկոսով, վարկը հասանելի է 2-6 տոկոսով: Վարկի մայր գումարի մարման համար նախատեսված է մինչև 6 ամիս արտոնյալ ժամանակահատված:
2. Հակաճգնաժամային 2-րդ միջոցառմամբ կառավարությունը սուբսիդավորել է 8195 տնտեսվարող սուբյեկտների և ֆիզիկական անձանց 11.3 մլրդ դրամ արժեքով գյուղատնտեսական նշանակության վարկերի տոկոսադրույքները ամբողջությամբ՝ վարկը հասանելի է փաստացի 0 տոկոսով: Բացի դա, կառավարությունը 6 մլրդ դրամ է տրամադրել բանկային համակարգին՝ գյուղատնտեսական վարկավորում ապահովելու նպատակով:
Կարդացեք նաև
3. Հակաճգնաժամային 3-րդ միջոցառմամբ կառավարությունը սուբսիդավորել է 24-ից 500 մլն դրամ տարեկան շրջանառություն ունեցող 744 տնտեսվարող սուբյեկտների 8.3 մլրդ դրամ արժեքով արտոնյալ վարկերը: Վարկերի տոկոսները կկազմեն՝ առաջին տարում՝ 0 տոկոս, երկրորդ տարում՝ 0 տոկոս, երրորդ տարում՝ 12 տոկոս, առաջին 6 ամսում վարկի մարում չի նախատեսվում:
4. Հակաճգնաժամային 4-րդ միջոցառմամբ մարտի 13-25-ն ընկած ժամանակահատվածում աշխատանքը կորցրած ծնողներն ստացել են մինչև 14 տարեկան յուրաքանչյուր երեխայի համար 100.000 դրամ աջակցություն: Միջոցառումից օգտվել է 2093 քաղաքացի, բաշխվել է 209 մլն դրամ:
5. Հակաճգնաժամային 5-րդ միջոցառմամբ 2-ից 50 աշխատակից ունեցող ընկերությունները, որտեղ 3 ամսվա ընթացքում աշխատողների թվի և աշխատավարձի ֆոնդի կրճատում տեղի չի ունեցել, ստացել են իրենց յուրաքանչյուր 5-րդ աշխատողի աշխատավարձի չափով դրամաշնորհ: Ծրագրից օգտվել է 13934 տնտեսվարող, որտեղ աշխատում են 78412 աշխատակիցներ: Միջոցառման շրջանակում արդեն իսկ բաշխվել է 2.2 մլրդ դրամ:
6. Հակաճգնաժամային 6-րդ միջոցառմամբ մարտի 13-30-ն ընկած ժամանակահատվածում աշխատանքից ազատված անձինք, ովքեր չունեն մինչև 14 տարեկան երեխա, ստացել են 68.000-ական դրամ աջակցություն: Ծրագրից օգտվել է 7925 քաղաքացի, ծրագրով բաշխվել է 539 մլն դրամ:
7. Հակաճգնաժամային 7-րդ միջոցառմամբ մարտի 30-ի դրությամբ աշխատանք չունեցող հղի կանայք, ում ամուսինները նույնպես չեն ունեցել աշխատանք, ստացել են 100.000-ական դրամ աջակցություն: Ծրագրից օգտվել է 9475 կին, բաշխվել է 921 մլն դրամ:
8. Հակաճգնաժամային 8-րդ միջոցառմամբ կառավարության կողմից սահմանված տուժած ոլորտների վարձու աշխատողները և անհատ ձեռնարկատերերն ստացել են աջակցություն՝ աշխատողները իրենց գրանցված աշխատավարձի կեսի չափով, անհատ ձեռնարկատերերը՝ եռամսյակի շրջանառության 10 տոկոսի չափով: Ծրագրից օգտվել է 120828 քաղաքացի, բաշխվել է 8 մլրդ 240 մլն դրամ, մեկ անձի միջին աջակցության չափը կազմել է 68.200 դրամ:
9. Հակաճգնաժամային 9-րդ միջոցառմամբ 0-18 տարեկան երեխա ունեցող ընտանիքները, որտեղ երկու ծնողներն էլ չունեն գրանցված աշխատանք, ստացել են յուրաքանչյուր երեխայի համար 26.500 դրամ աջակցություն: Ծրագրից օգտվել է 166122 երեխա, բաշխվել է 4.4 մլրդ դրամ:
10. Հակաճգնաժամային 10-րդ միջոցառմամբ միկրոձեռնարկատիրության սուբյեկտ հանդիսացող տնտեսվարողներն ստացել են եռամսյակի շրջանառության 10 տոկոսի չափով աջակցություն: Ծրագրից օգտվել է 6157 տնտեսվարող, բյուջեն՝ 317 մլն դրամ, մեկ սուբյեկտի միջին աջակցության չափը կազմել է 51.500 դրամ։
11. Հակաճգնաժամային 11-րդ, 12-րդ և 16-րդ միջոցառումներով կոմունալ ծառայությունների վարձավճարների 30-50 տոկոսի չափով աջակցություն են ստացել այն բնակիչ բաժանորդները, որոնց՝
– բնական գազի սպառման գծով փետրվար ամսվա ծախսը կազմել է մինչև 40.000 դրամ,
– էլեկտրական էներգիայի սպառման գծով փետրվար ամսվա ծախսը կազմել է մինչև 25.000 դրամ
– խմելու ջրի մատակարարման մարտ ամսվա ծախսը կազմել է մինչև 3000 դրամ:
Ծրագրից օգտվել է 486434 ընտանիք, բաշխվել է 4.7 մլրդ դրամ:
12. Հակաճգնաժամային 13-րդ միջոցառմամբ նպաստառու ընտանիքներն ստացել են ամսական նպաստի 50 տոկոսի չափով լրացուցիչ աջակցություն: Ծրագրից օգտվել է 84810 ընտանիք, բաշխվել է 1.2 մլրդ դրամ:
13. Հակաճգնաժամային 14-րդ միջոցառմամբ բարձրագույն և հետբուհական կրթական ծրագրեր իրականացնող ուսումնական հաստատություններում սովորող 3508 ուսանողներ, որոնց միջին որակական գնահատականը (ՄՈԳ) բարձր է 90-ից, ստացել են 2020 թվականի երկրորդ կիսամյակի ուսման վարձի փոխհատուցում՝ ավարտական կուրսի ուսանողները՝ 100 տոկոսի չափով, մյուս կուրսերի ուսանողները՝ 75 տոկոսի չափով: Պակաս ՄՈԳ ունեցող ուսանողները հնարավորություն են ձեռք բերել օգտվել 0-4 տոկոս տոկոսադրույքով վարկերից, որոնց մայր գումարի մարումը կսկսվի բուհն ավարտելուց հետո: Ծրագ ի բյուջեն կազմել է 1 մլրդ դրամ:
14. Հակաճգնաժամային 15-րդ միջոցառմամբ կիրականացվի Հայաստանի բարձրադիր գոտիների գետերի ափապաշտպան շերտերի ծառատունկ, որի շրջանակում կստեղծվի շուրջ 1000 աշխատատեղ, որտեղ կարելի է վաստակել օրական մինչև 10000 դրամ: Ծառատունկը կմեկնարկի մայիսի 18-ից։
15. Հակաճգնաժամային 17-րդ միջոցառմամբ 10-30 մլն դրամի դրամաշնորհներ կամ համաֆինանսավորում կստանան բարձր տեխնոլոգիաների ոլորտի տնտեսվարողներ։
16. Հակաճգնաժամային 18-րդ միջոցառմամբ 2-ից 100 աշխատող ունեցող այն ընկերությունները, որոնք փետրվար, մարտ, ապրիլ ամիսներին իրենց աշխատատեղերը չեն կրճատել, իսկ աշխատավարձի ֆոնդը կրճատել են ոչ ավելի, քան 5 տոկոսով, կստանան դրամաշնորհ՝ յուրաքանչյուր 5-րդ աշխատողի աշխատավարձի չափով:
17. Կառավարություն-համայնք-քաղհասարակություն-մասնավոր սեկտոր համագործակցության արդյունքում միայնակ տարեցներին, բազմազավակ անապահով ընտանիքներին և այլ խոցելի խմբերին, ինչպես նաև ցուցումով ինքնամեկուսացվածներին տրամադրվել է ավելի քան 50000 սննդային և հիգիենիկ պարագաների փաթեթ՝ միջինում 13000 դրամ արժողությամբ։
18. Պետական պատվեր իրականացնող բժշկական կազմակերպությունների՝ կորոնավիրուսային հիվանդությամբ պայմանավորված ֆինանսական դժվարությունները մեղմելու նպատակով մինչև 2020 թվականի հուլիսը թվով 119 բժշկական կազմակերպությունների ֆինանսավորումը կիրականացվի կանխավճարային սկզբունքով:
19. Նոր կորոնավիրուսային հիվանդությանը դիմակայելու նպատակով ձեռք են բերվել շուրջ 100000 թեստեր, և շարունակում են ձեռք բերվել բժշկական սարքեր, անհատական պաշտպանիչ պարագաներ։ Մասնավորապես, Հայաստանին կմատակարարվեն լրացուցիչ 70 թոքերի արհեստական օդափոխության սարքեր: Նախատեսվում է ձեռք բերել հավելյալ շտապօգնության, բարձր անցողունակության ավտոմեքենաներ։ Վարակի ախտորոշման և բուժման նպատակով արդեն իսկ մեկնարկել է շարժական և էլեկտրոնային ռենտգեն և այլ անհրաժեշտ բժշկական սարքավորումների գնման գործընթացը։ Հայաստանում ստեղծվել են պաշտպանիչ դիմակների արտադրություններ, որոնք ի վիճակի են բավարարել ներքին պահանջարկը և իրականացնել արտահանում: Նույնը վերաբերում է նաև ալկոգելերի արտադրությանը:
20. Հաշվի առնելով կորոնավիրուսի կանխարգելման անհրաժեշտությունը և ելնելով ստեղծված իրավիճակից՝ հանրակրթական դպրոցներում ուսումնական գործընթացն օնլայն կազմակերպելու նպատակով գործարկվել է հեռավար կրթության հարթակ, ինչի շնորհիվ հանրակրթության ապահովման գործընթացը չի խաթարվել։ Մենք հիմա միջոցներ ենք ձեռնարկում, որպեսզի հեռավար կրթության համակարգի ամբողջական ենթակառուցվածք ունենանք մինչև աշուն, որպեսզի ուսումնական գործընթացը չխաթարվի, որովհետև մեծ հավանակություն կա, որ աշնանը նույնպես կորոնավիրուս կունենանք։
21. Հայաստանում բանկերն ու վարկային կազմակերպությունները, արտակարգ դրությամբ պայմանավորված, վարկառուների զգալի մասի համար տրամադրել են վարկային արձակուրդներ։ Մայիսի 15-ի դրությամբ վարկային արձակուրդ է տրամադրվել 485000 ֆիզիկական անձանց և ավելի քան 15000 իրավաբանական անձանց։ Վերակառուցվել է ֆիզիկական անձանց 768150 վարկ և իրավաբանական անձանց 16875 վարկ:
22. Ֆինանսական դժվարություններ ունեցող վարկառուները հնարավորություն են ստացել հիփոթեքային վարկերի մարումները հետաձգել 6 ամսով։ «Ազգային հիփոթեքային ընկերություն» և «Բնակարան երիտասարդներին» ծրագրերի շրջանակում տրամադրված վարկերի գծով մայր գումարների մարումները հնարավոր է հետաձգել մինչև 6 ամսով, այսինքն՝ մինչև սեպտեմբերը ներառյալ։
23. Օրենսդրական փոփոխությունների արդյունքում ժամկետանց հարկային պարտավորությունների համար տույժի հաշվարկը ժամկետանց յուրաքանչյուր օրվա համար 2020 թվականի ապրիլի 20-ից հետո 0.075 տոկոսի փոխարեն հաշվարկվելու է 0.04 տոկոսի չափով, իսկ արգելադրման համար օրենսգրքով սահմանված հարկային չկատարված պարտավորությունների շեմը 500.000 դրամից 2020 թվականի ապրիլի 20-ից հետո դարձել է 1 մլն 500.000 դրամ:
24. Հայաստանում արտակարգ դրության հայտարարումից ի վեր մայիսի 6-ի դրությամբ շուրջ 23000 ՀՀ քաղաքացի է վերադարձել Հայաստան՝ այն պայմաններում, երբ դադարել էին օդային բազմաթիվ փոխադրումներ, բազմաթիվ ընկերություններ դադարեցրել էին իրենց աշխատանքը:
25. Պարենային ապահովության խնդիրը կարգավորելու նպատակով մինչև հունիսի 30-ը երրորդ երկրներից Եվրասիական տնտեսական միության մաքսային տարածք ներմուծվող կարևոր նշանակության մի շարք ապրանքների նկատմամբ կիրառվում է ներմուծման մաքսատուրքի 0 տոկոս դրույքաչափ։ Նշված ապրանքների դասին են պատկանում կարտոֆիլը, սոխը, սխտորը, կաղամբը, գազարը, պղպեղը, բրինձը, հնդկաձավարը, մանկական կերերը, ինչպես նաև մի շարք դեղամիջոցներ: 2019 թվականի դեկտեմբերին ԵԱՏՄ մյուս երկրների հետ պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել Հայաստանի համար 900 ապրանքներ գծով եղած արտոնությունները երկարաձգելու շուրջ, որոնք պետք է վերանայվեին 2020 թվականի հունվարի 1-ից։ Տվյալ ապրանքների գծով սպասվող 0․5-0.6 տոկոս թանկացումները չեզոքացվել են։
26. Նոր տիպի կորոնավիրուսի տարածման և դրա հետևանքների դեմ պայքարի շրջանակում Հայաստանն ակտիվորեն համագործակցում է իր գործընկերների և միջազգային կառույցների հետ: Այդ համագործակցության շրջանակում Եվրամիությունը Հայաստանին կտրամադրի ընդհանուր առմամբ շուրջ 96 մլն եվրոյի, ԱՄՆ-ն՝ 1.7 մլն դոլարի, Համաշխարհային բանկը՝ 3 մլն դոլարի դրամական կամ նյութատեխնիկական աջակցություն։ Ճգնաժամային իրավիճակով պայմանավորված՝ մի շարք միջազգային կառույցներ և գործընկեր երկրներ նախատեսում են մեծացնել Հայաստանին տրամադրվելիք աջակցության ծավալները։ Մասնավորապես, Արժույթի միջազգային հիմնադրամը նախատեսում է ավելացրել Հայաստանին տրամադրվելիք ֆինանսական օժանդակությունը մինչև 280 մլն դոլար։ Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության և Հայաստանի Հանրապետության միջև ստորագրվել է ֆինանսական համագործակցության մասին համաձայնագիր, որով Հայաստանին տրամադրվում են դրամաշնորհներ, տեխնիկական աջակցություն և արտոնյալ տոկոսադրույքով վարկեր, որոնց ընդհանուր ծավալը գերազանցում է 91 մլն եվրոն։
27. 2019 թվականին հաջողվել է գրանցել 2008 թվականից ի վեր ամենաբարձր տնտեսական աճի մակարդակը՝ 7.6 տոկոս, որն ամենաբարձրն է ԵԱՏՄ անդամ երկրների, հարևան բոլոր երկրների և եվրոպական տարածաշրջանի երկրների համեմատ: Տնտեսական աճն ուղեկցվել է տնտեսության ճյուղային կառուցվածքի բարելավմամբ, ցածր գնաճով, ֆինանսական կայուն ցուցանիշներով։ Մշակող արդյունաբերությունը 2019 թվականին աճել է 12 տոկոսով` 2008 թվականից հետո առաջին անգամ ՀՆԱ-ի կառուցվածքում 12.1 տոկոս կշռով` դառնալով տնտեսության առաջատար ճյուղը:
28. 2019 թվականին Հայաստանի տնտեսության մեջ ամենաբարձր աճն արձանագրել է կացության և հանրային սննդի ծառայությունների ոլորտը` նախորդ տարվա համեմատ աճելով 27.2 տոկոսով։ Ոլորտի աճին էականորեն նպաստել է 2019 թվականի ընթացքում Հայաստան այցելած զբոսաշրջիկների թվի 14․7 տոկոս աճը: Նախորդ տարվա ընթացքում ներքին զբոսաշրջությունն ավելացել է 41 տոկոսով։
29. 2019 թվականի ընթացքում Հայաստանում օտարերկրյա բանկային քարտերով կատարվել է 4.9 մլն գործարք, ինչը 2017 թվականի նկատմամբ աճել է 102 տոկոսով կամ 2.5 մլն գործարքով, իսկ 2018 թվականի նկատմամբ՝ 48 տոկոսով կամ 1.6 մլն գործարքով: Օտարերկրյա քարտերից 2019 թվականին ստացվել է 178 մլրդ դրամի գործարք, ինչը 2017 թվականի նկատմամբ ավելի է 44 տոկոսով կամ 54 մլրդ դրամով, իսկ 2018 թվականի նկատմամբ՝ 28 տոկոսով կամ 38 մլրդ դրամով:
30. Հայաստանից ապրանքների և ծառայությունների արտահանումը 2019 թվականի արդյունքներով աճել է 10.3 տոկոսով: Արտահանման էական աճ է արձանագրվել կոնյակի (26.4 տոկոս), մրգային գինիների (70.8 տոկոս), խաղողի գինու (25.3 տոկոս) և բուսական ծագմամբ արտադրանքի (14.3 տոկոս) ապրանքախմբերով: Աճել է նաև միջին տեխնոլոգիատար ապրանքների արտահանումը 26.9 տոկոսով, իսկ բարձր տեխնոլոգիատար ապրանքներինը՝ 13.5 տոկոսով:
31. 2019 թվականին բարձր տեխնոլոգիական ոլորտի կազմակերպությունների շրջանառությունը, 2018 թվականի համեմատությամբ, աճել է 30 տոկոսով: Ըստ տեխնոլոգիական վարչական ռեգիստրի տվյալների՝ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտում գործունեություն իրականացնող կազմակերպությունների ընդհանուր շրջանառությունը 2020 թվականի առաջին եռամսյակում, 2019 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ, աճել է շուրջ 26 տոկոսով։ 2020 թվականի մայիսի սկզբի դրությամբ՝ ՏՏ ոլորտի 31 նորաստեղծ ընկերություններ ստացել են հարկային արտոնություն: Ընդհանուր հարկային արտոնություն ստացած ընկերությունների թիվը 2019-2020 թվականներին կազմել է 261՝ ստեղծելով 1000-ից ավելի նոր աշխատատեղեր: Նորաստեղծ ընկերությունների շուրջ 20 տոկոսը հիմնադրվել է հայրենադարձների կողմից:
32. 2019 թվականին հարկեր/ՀՆԱ հարաբերակցության ցուցանիշը կազմել է 22.3 տոկոս՝ նախորդ տարվա ցուցանիշի՝ 20.95 տոկոսի համեմատ բարելավվելով 1.38 տոկոսային կետով, ինչը այլ հավասար պայմաններում համարժեք է 90.7 մլրդ դրամ լրացուցիչ հարկային եկամուտների գոյացմանը: 2019 թվականի արդյունքներով՝ Հայաստանի 1000 խոշոր հարկ վճարողների կողմից վճարված հարկերի մեծությունը կազմել է 1 տրլն 61 մլրդ դրամ, ինչը 2018 թվականի համեմատ ավելի է 122 մլրդ դրամով կամ 13 տոկոսով, իսկ 2017 թվականի համեմատ՝ ավելի է շուրջ 254 մլրդ դրամով կամ 31 տոկոսով։
33. 2019 թվականին ոչ ռեզիդենտներից ներգրավված բանկային ավանդներն ավելացել են 48 տոկոսով կամ 337 մլրդ դրամով և կազմել են շուրջ 1 տրլն դրամ: Այս միտումը, մի կողմից, համահունչ է ցածր տոկոսադրույքներով շուկաներից դեպի բարձր տոկոսադրույքների շուկա կապիտալի հոսքի համաշխարհային պրակտիկային, մյուս կողմից, վերահաստատում է Հայաստանի տնտեսության, այդ թվում՝ ֆինանսական համակարգի նկատմամբ օտարերկրյա տնտեսվարողների մոտ վստահության ամրապնդումը: Միևնույն ժամանակ ոչ ռեզիդենտներին տրամադրված վարկերն ավելացել են 3 տոկոսով կամ 7 մլրդ դրամ ով և կազմել 245 մլրդ դրամ։
34. 1000 խոշոր հարկ վճարողների կողմից պետական բյուջե վճարված հարկերի ընդհանուր մեծությունը 2020 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին կազմել է 246 մլրդ դրամ, ինչը 2019 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատությամբ ավելի է 11.3 տոկոսով, իսկ 2018 թվականի համեմատությամբ` 37.4 տոկոսով։ Խոշոր հարկ վճարողների ցանկում ներառված ընկերությունների վճարած հարկերի անհամաչափության աստիճանի որոշակի նվազում է արձանագրվել: Ցանկի ամենախոշոր և ամենափոքր 10 ընկերությունների վճարած հարկերի ընդհանուր մեծության հարաբերակցությունը 2020 թվականի հունվար-մարտի կազմել է 171 անգամ՝ նախորդ տարվա 179 և 2018 թվականի 181 անգամի փոխարեն:
35. 2020 թվականի առաջին եռամսյակի տվյալներով՝ բյուջեի եկամուտները գերակատարվել են 8.9 մլրդ դրամով։ 2020 թվականի առաջին եռամսյակի հարկային եկամուտների ցուցանիշը 2019 թվականի առաջին եռամսյակի ցուցանիշին գերազանցում է 49.5 մլրդ դրամով կամ 16.5 տոկոսով, իսկ 2018 թվականի համապատասխան ցուցանիշներին՝ 60.5 մլրդ դրամով կամ 25.3 տոկոսով։
36. 2020 թվականի հունվար-մարտ ամիսների ընթացքում տպագրվել է 111.7 մլն հատ ՀԴՄ կտրոն, որը 21.9 տոկոսով ավելի է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ 2020 թվականի հունվար-մարտ ամիսների ընթացքում տպագրված ՀԴՄ կտրոններում արտացոլված ֆիսկալ շրջանառությունը 45.5 մլրդ դրամով կամ 11.8 տոկոսով ավելի է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ 2020 թվականի հունվար-մարտ ամիսների ընթացքում դուրս են գրվել 5.7 մլն հատ հաշվարկային փաստաթղթեր, որոնք 13.8 տոկոսով ավելի են նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։
37. Հայաստանի առևտրային բանկերի կողմից տրամադրված վարկերի մեջ ժամկետանց վարկերի կշիռը 2019 թվականի ընթացքում նվազել է և դեկտեմբերին կազմել ռեկորդային ցածր՝ 0.85 տոկոս։ 2018 թվականի դեկտեմբերին նույն ցուցանիշը կազմել էր 1 տոկոս: 2020 թվականի մարտ ամսին, նախորդ տարվա նույն ամսվա համեմատ, իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց տրամադրված վարկերն ավելացել են 20.3 տոկոսով, գյուղատնտեսական ուղղվածության վարկերը՝ 14.3 տոկոսով:
38. Վերջին 2 տարիներին բանկային համակարգում դոլարիզացիայի մակարդակի նվազման միտումներ են նկատվում։ 2019 թվականին առևտրային բանկերի տրամադրած վարկերի դոլարիզացման մակարդակը կազմել է 53 տոկոս՝ նախորդ տարվա 59.5 տոկոսի փոխարեն։ Ավանդների դոլարիզացման մակարդակը 2019 թվականին կազմել է 59.3 տոկոս՝ նախորդ տարվա 60 տոկոսի փոխարեն։ 2017 թվականին դոլարիզացման մակարդակն ըստ ավանդների կազմել էր 62.4 տոկոս։
39. «Արդշինբանկը» նախորդ տարվա ընթացքում հաջողությամբ տեղաբաշխել է 300 մլն դոլար ընդհանուր ծավալով եվրապարտատոմսեր, ինչը հայաստանյան մասնավոր կազմակերպության համար աննախադեպ ցուցանիշ է: Այս թողարկումը կապիտալի միջազգային շուկայում ճանաչվել է Եվրոպայում իր տեսակի մեջ լավագույնը և «Financial Times Group»-ի համաշխարհային առաջատար «The Banker» բիզնես ամսագրի կողմից արժանացել է «Տարվա գործարք» մրցանակին։
40. 2020 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ գործող հարկ վճարողների թիվը կազմել է շուրջ 138000 սուբյեկտ, ինչը նախորդ տարվա համեմատ ավելի է շուրջ 27000-ով։ Ընդ որում, աճի հիմնական մասը պայմանավորված է բիզնես գործունեություն ծավալող սուբյեկտների ակտիվությամբ։ Մասնավորապես, տարեկան կտրվածքով՝
– շուրջ 15700-ով աճել է ԱՁ-ների թիվը,
– շուրջ 5300-ով աճել է ՍՊԸ-ների թիվը,
– ՓԲԸ-երի և ԲԲԸ-երի թվերն աճել են համապատասխանաբար 126-ով և 24-ով։
41. 2019 թվականին հարկային մարմնի իրականացրած համալիր հարկային ստուգումների քանակը, 2018 թվականի նույն ժամանակաշրջանի համեմատ, նվազել է 5.6 տոկոսով: Համալիր ստուգումների թվի կրճատման պայմաններում արձանագրված լրացուցիչ պարտավորությունների գումարն աճել է 81.2 տոկոսով։ Միաժամանակ աճել է նաև մեկ ստուգմանը բաժին ընկնող լրացուցիչ պարտավորության գումարը՝ 92 տոկոսով:
42. Եվրոպական միության և Վերակառուցման և զարգացման եվրոպական բանկի աջակցությամբ` 16 մլն եվրո, Հայաստանում մեկնարկել է առաջին մասնավոր բաժնեմասնակցային ներդրումային ֆոնդը (SME equity fund), որը կառավարելու է «Ամբեր կապիտալ» միջազգային ներդրումային ընկերությունը: Ֆոնդը ներգրավելու է ընդհանուր 70 մլն եվրո՝ Հայաստանի փոքր և միջին ձեռնարկատիրություններում ներդրումներ կատարելու համար` բարելավելով շահառու ՓՄՁ-ների մրցունակությունը կորպորատիվ կառավարման և թափանցիկության կատարելագործման միջոցով՝ այդպիսով խթանելով նաև ՓՄՁ-ների միջազգայնացումը:
43. Եվրամիության տնտեսական և ֆինանսական հարցերով խորհուրդը որոշել է Հայաստանը հանել Եվրոպական միության հետ հարկային հարցերով չհամագործակցող երկրների «մոխրագույն ցուցակից»։ Տվյալ փաստը հեղինակության առումով լավ ազդակ է, որովհետև ԵՄ գործընկերները Հայաստանն այլևս դիտարկելու են որպես հարկային առումներով համագործակցող երկիր։
44. Վերջին 4 տարվա մեջ առաջին անգամ ավելացավ Հայաստանի ֆոնդային բորսայում ցուցակված բաժնետոմսեր թողարկող ընկերությունների թիվը՝ 10-ից դառնալով 11, որը, ի թիվս այլ պատճառների, տեղի ունեցավ Հարկային օրենսգրքում ցուցակված ընկերությունների շահաբաժինների՝ եկամտային հարկից ազատվելու արդյունքում։ Սրա արդյունքում էական կբարձրանան Հայաստանի «Doing Business»-ի միավորները:
45. Համաշխարհային բանկի հետ համագործակցության արդյունքում վերանորոգվել կամ վերանորոգման փուլում են գտնվում մարզերի զբոսաշրջային հիմնական ուղղություններ տանող ճանապարհները և զբոսաշրջավայրերին հարակից ենթակառուցվածքները՝ Տաթևի վանական համալիր, «Սոճուտ» դենդրոպարկ, «Կումայրի պատմական թաղամասի» 6 փողոցներ, «Քարերի սիմֆոնիա» բնական հուշարձան, Խոր Վիրապ վանք, Մակարավանք:
46. Կենդանիների սպանդանոցային մորթի անցնելու գործընթացը շարունակվում է: Այսօրվա դրությամբ Հայաստանում կա գործող 44 սպանդանոց, որից 19-ը՝ ծառայություններ մատուցող: Կառուցման փուլում են ևս 82-ը, որոնց նվազագույնը 50 տոկոսը հուլիսի 1-ի դրությամբ կսկսի գործել, մնացածը կգործարկվեն մինչև տարեվերջ: Հանրպետությունն ունի 70-80 սպանդանոցի կարիք:
47. 2019 թվականին դիզելային վառելիքի շուկայում գրանցվել է զգալի փոփոխություն. մասնավորապես, դիզելային վառելիք ներկրողների թիվն ավելացել է 11-ով՝ 6-ից դառնալով 17, իսկ խոշոր ներկրող ընկերությունների մասնաբաժինը կրճատվել է 5 տոկոսով՝ 97-ից դառնալով 92 տոկոս։ Մրցակցության ավելացումը, մի կողմից, և վառելիքի գների համաշխարհային միտումները, մյուս կողմից, իրենց ազդեցությունն են ունեցել Հայաստանում նավթամթերքի գների նվազման վրա․ 2018 թվականի մայիսի դրությամբ դիզելային վառելիքի գինը եղել է 470 դրամ, իսկ 2020 թվականի մայիսին՝ 300 դրամ։ Մեկ տարվա ընթացքում մոտ 38 տոկոսով նվազել է նաև բենզինի գինը՝ 420 դրամից նվազելով մինչև 280 դրամ։
48. Կարագի շուկայում 2019 թվականի ընթացքում, 2018 թվականի համեմատ, կենտրոնացվածության աստիճանը նվազել է. առավել խոշոր իրացման ծավալ ունեցող ընկերության մասնաբաժինը 62 տոկոսից կրճատվել է՝ կազմելով 49 տոկոս: Միևնույն ժամանակ կարագի մանրածախ իրացման միջին գինը 2018 թվականին կազմել է 4383 դրամ, 2019 թվականին՝ 3906 դրամ, իսկ ներկայում՝ 3680 դրամ: 2018 թվականի համեմատ գնանկում է տեղի ունեցել 16 տոկոսով:
49. Շաքարավազի շուկայում վերջին 2 տարվա ընթացքում նվազել է կենտրոնացվածության աստիճանը, որի արդյունքում նվազել է առավել խոշոր ներմուծման և իրացման ծավալներ ունեցող տնտեսվարող սուբյեկտի տեսակարար կշիռը՝ ներմուծման մասով 67 տոկոսից դառնալով 49 տոկոս, իսկ իրացման մասով՝ 95 տոկոսից դառնալով 88 տոկոս։ Տեղի ունեցած վերադասավորումների և համաշխարհային միտումների արդյունքում՝ շաքարավազի շուկայում վերջին 2 տարում տեղի է ունեցել շուրջ 24 տոկոս գնանկում։ Մասնավորապես, եթե 2018 թվականի մայիսի դրությամբ մեկ կիլոգրամ շաքարավազն արժե ել է 335 դրամ, ապա 2020 թվականին այն արժե 255 դրամ։
50. Զբաղվածության պետական գործակալության աջակցությամբ 2019 թվականին աշխատանք փնտրող 85000 քաղաքացուց աշխատանքի է տեղավորվել 13800 հոգի կամ 45 տոկոսով ավելի, քան 2017 թվականին կամ 12 տոկոսով ավելի, քան 2018 թվականին: Հատկանշական է, որ 2019 թվականի ընթացքում զբաղվածության պետական ծրագրերում ընդգրկվել է 7497 աշխատանք փնտրող, որից 4600 շահառու տեղավորվել է մշտական աշխատանքի: Զբաղվածության ծրագրերում ընդգրկված գործազուրկների թիվը 2017 թվականի (1759 գործազուրկ) համեմատ ավելի է 4 անգամ, իսկ 2018 թվականի (2672 գործազուրկ) համեմատ՝ 2.8 անգամ:
51. Իջեցվել է ընտանեկան և սոցիալական նպաստի իրավունք տվող սահմանային միավորը, ինչի արդյունքում կենսաթոշակների բարձրացման պարագայում 11000 ընտանիք պահպանել է նպաստի իրավունքը, և հավելյալ շուրջ 1000 ընտանիք ներառվել է համակարգ։
52. Ամբողջությամբ կփոխհատուցվեն պայմանագրային զինծառայողների և սպայական անձնակազմի ընտանիքների անդամների բարդ և թանկարժեք բուժօգնության, մասնավորապես՝ սրտի, գլխուղեղի և այլ 16 վիրահատությունների ծախսերը։ 2019 թվականին կառավարության որոշմամբ պետպատվերի շրջանակում նշված ծառայություններից սկսել էին օգտվել ժամկետային զինծառայողների ընտանիքները, այժմ շահառուների շրջանակն ընդլայնվել է։
53. Քրեակատարողական հիմնարկների ծառայողների աշխատավարձերը 2020 թվականի հունվարի 1-ից ավելացել են 30 տոկոսով։
54. Մայիսի 1-ից միջինում 30 տոկոսով բարձրացվել են երեխաների շուրջօրյա խնամքի հաստատությունների շուրջ 230 աշխատակցի աշխատավարձերը: Ընդհանուր տիպի մանկատներում միջին աշխատավարձը դարձել է 130.900 դրամ, իսկ հատուկ տիպի մանկատներում՝ 174.100 դրամ։ Կառավարությունն այս ուղղությամբ հատկացրել է 36․6 մլն դրամ։
55. Ընդլայնվել է ԽՍՀՄ խնայբանկի ՀԽՍՀ հանրապետական բանկում մինչև 1993 թվականի հունիսի 10-ը ներդրված դրամական ավանդների դիմաց փոխհատուցման իրավունք ունեցող շահառուների շրջանակը։ Ըստ փոփոխությունների՝ փոխհատուցում կարող են ստանալ ՀՀ պաշտպանության մարտական գործողությունների մասնակից կամ մարտական գործողությունների հետևանքով չօգտագործվող և հակառակորդի կողմից հողատարածքների գնդակոծման դեպքեր ունեցող՝ սահմանամերձ համայնքներում 2014 թվականի օգոստոսի 1-ի դրությամբ հաշվառված անձինք։ 2020 թվականին փոխհատուցման համար նախատես ել է 1․2 մլրդ դրամ։
56. Հայրենական մեծ պատերազմում տարած հաղթանակի 75-ամյակի առթիվ 287 վետերանի 300.000 դրամի չափով միանվագ դրամական պարգևատրում է տրամադրվել։
57. 2020 թվականին դրամաշնորհի պայմանագիր է կնքվել 12 հասարակական կազմակերպությունների հետ՝ նախորդ տարվա 3-ի փոխարեն՝ ամսական շուրջ 460 հաշմանդամություն ունեցող անձի՝ նախորդ տարվա 190-ի փոխարեն խնամք և սոցիալ-վերականգնողական ծառայություններ մատուցելու նպատակով: Ընդլայնվել է նաև ծառայությունների մատուցման աշխարհագրությունը:
58. Կառավարության որոշմամբ աջակցություն է ցուցաբերվում Հայաստան հարկադիր վերադարձող ՀՀ քաղաքացիներին՝ հետագայում նրանց լիարժեք և կայուն վերաինտեգրումն ապահովելու նպատակով։ Ժամանակավոր կացարանով ապահովումը նախատեսում է բնակարան վարձակալելու համար սուբսիդիայի տրամադրում՝ 6 ամիս տևողությամբ, 60.000 ՀՀ դրամի չափով: Ծրագրի թիրախային խմբեր են սահմանվել հետընդունման (ռեադմիսիոն) համաձայնագրերի շրջանակում վերադարձողները և օտարերկրյա պետություններից արտաքսված կամ վտարված առավել խոցելի ՀՀ քաղաքացիները։
59. Առողջապահության ոլորտի ընդհանուր շրջանառությունը, 2017 թվականի համեմատ, 2019 թվականին աճել է 25.5 տոկոսով կամ 38.73 մլրդ դրամով: Նույն ժամանակահատվածում առողջապահության ոլորտի աշխատակիցների թիվն աճել է 3.4 տոկոսով կամ 1377-ով, իսկ առողջապահության ոլորտի աշխատակիցների միջին աշխատավարձն աճել է 29.5 տոկոսով կամ 46.500 դրամով:
60. Կառավարությունը հաստատել է առողջապահական գործոնով պայմանավորված ծնելիության բարելավման և ծրագրի կատարումն ապահովող 2020-2023 թվականների միջոցառումների ծրագիրը, որով օրենսդրորեն ամրագրվել են բնակչության որոշ խմբերի սկրինինգներում ներգրավման, վերարտադրողական խանգարումների վաղ հայտնաբերման ու բուժման նպատակով կիրառվող պետության կողմից երաշխավորված ծառայությունների տրամադրման կարգն ու պայմանները: Ծրագրի արդյունքում յուրաքանչյուր տարի իրենց վերարտադրողական ներուժը կբարելավեն շուրջ 1000 դեռահաս, 14000 ամուսնական զույգ, ինչպես նաև պերինատալ կորուստներ ու անպտղություն ունեցած շուրջ 2500- 3000 կին։
61. Կառավարության ընդունած որոշման արդյունքում հեշտացվել է դեղերի զուգահեռ ներմուծման ընթացակարգը, ինչի շնորհիվ ակտիվացել է մրցակցությունը, և ուղիղ ներկրմամբ ներմուծվող դեղերի մեծածախ գները 2019 թվականին միջինում նվազել են 6 տոկոսով: Բացի այդ, շուկայում հայտնվել են հիմնական ներմուծվող դեղերից միջինում 13 տոկոսով ցածր գնով զուգահեռ ներմուծվող դեղեր։
62. 2020 թվականի հուլիսի 1-ից հնարավոր կլինի, դեղն առանց լրացուցիչ փորձաքննության ուղարկելու, պարզապես «Tax Stamp» բջջային հավելվածի միջոցով հեռախոսով սկանավորել դեղատուփի վրա փակցված QR կոդը և պարզել վաճառվող դեղի հավաստագրված և անվտանգ լինելը։ Այս գործիքը պետական և հանրային վերահսկողության համադրման գործուն օրինակ է, որը դեղերի շուկան զերծ կպահի չհավաստագրված դեղերի շրջանառությունից։
63. Ասպիրանտների և դոկտորանտների կրթաթոշակը սեպտեմբերի 1-ից 35000 դրամով կբարձրանա: 2020 թվականի սեպտեմբերի 1-ից ՀՀ բուհերի ասպիրանտների կրթաթոշակը գրեթե կրկնակի կավելանա։ Կրթաթոշակի չափը հայագիտական ուղղվածությամբ մասնագիտությունների համար կկազմի 65000 դրամ, բնագիտական և այլ մասնագիտությունների համար` 60000 դրամ, տնտեսագիտական և իրավաբանական մասնագիտությունների համար` 55000 դրամ, ինչպես նաև դոկտորանտների համար` 65000 դրամ։
64. Ազգային ժողովն ընդունել է աշխատող ուսանողների ուսման վարձը եկամտահարկով փոխհատուցելու օրենսդրական կարգավորումը, որով մագիստրատուրայում, ասպիրանտուրայում և օրդինատուրայում մի շարք մասնագիտություններով սովորող և միաժամանակ աշխատող անձանց եկամտային հարկը կվերադարձվի՝ ուսման վարձի փոխհատուցման նպատակով: Պետության կողմից իրականացվել է սոցիալապես անապահով շուրջ 2230 ուսանողի, ինչպես նաև սահմանամերձ կամ բարձրլեռնային բնակավայրերի ընտանիքների ուսանողների՝ շուրջ 917 ուսանողի ուսման վարձավճարների փոխհատուցում՝ 50-100 տոկոսի չափով: Փոխհատուցում ստացած ուսանողների թիվը 2019 թվականին կազմել է շուրջ 3147, ուսման վարձավճարի փոխհատուցման գումարը՝ 654 մլն դրամ։ Տարբեր չափերով փոխհատուցվել են նաև 2 և ավելի երեխա ունեցող, ապրիլյան պատերազմի օրերին ծառայած ուսանողների վարձավճարները։
65. Կառավարության որոշմամբ Հայաստանը ներկայացնող օլիմպիական խաղերի չեմպիոնների համար նախատեսված պատվովճարը կրկնապատկվել է՝ կազմելով 200.000 դրամ։ Օլիմպիական խաղերի 2-րդ և 3-րդ մրցանակակիր դարձած մարզիկների համար սահմանվել է պատվովճարների վճարում՝ համապատասխանաբար 140.000 և 100.000 դրամ, ինչը նախկինում նախատեսված չի եղել, ինչպես նաև պատվովճարի տրամադրում օլիմպիական խաղերի ծրագրով նախատեսված մարզաձևերից աշխարհի չեմպիոն դարձած մարզիկին՝ նախկին 55.000 դրամի փոխարեն 100.000 դրամ: Կառավարության որոշմամբ՝ «Տարվա 10 լավագույն մարզիկներ» մրցույթում հաղթած մարզիկներին պետությունն այսուհետ պարգևատրելու է 5-ական մլն դրամով:
66. 2020 թվականի պետական բյուջեով գիտության ոլորտի ֆինանսավորումը, նախորդ տարվա համեմատությամբ, ավելացել է ավելի քան 1.5 մլրդ դրամով, որը հիմնականում ուղղվելու է «Գիտության ոլորտում ենթակառուցվածքի, նյութատեխնիկական բազայի արդիականացում» և «Պայմանագրային հետազոտությունների նոր գիտական թեմաների, այդ թվում` թիրախային՝ նպատակային գիտական թեմաների ֆինանսավորում» ծախսային ծրագրերի իրականացմանը:
67. Սկսած 2020 թվականի մարտի 1-ից՝ բոլոր կենսաթոշակառուները կարող են թատերական և համերգային ներկայացումների, ինչպես նաև թանգարաններ այցելել անվճար:
68. Բրիտանական «Էկոնոմիստ Ինթելիջենս Յունիթ» հետազոտական և խորհրդատվական ընկերության կողմից հրապարակված «Ժողովրդավարության համաթիվ 2019» զեկույցում Հայաստանն իր դիրքը բարելավել է միանգամից 17 հորիզոնականով՝ առաջ անցնելով հարևան բոլոր երկրներից: Նախորդ զեկույցում զբաղեցրած 103-րդ տեղից Հայաստանը հայտնվել է 86-րդ տեղում։
69. «Varieties of Democracy» ինստիտուտի հրապարակած ամենամյա «Ժողովրդավարություն 2020» զեկույցի համաձայն՝ Հայաստանը հայտնվել է ժողովրդավարության ոլորտում ամենախոշոր առաջընթաց արձանագրած 4 երկրների շարքում։ Զեկույցում ներկայացված 6 ինդեքսներից 5-ում Հայաստանը, նախորդ տարվա համեմատ, գրանցել է զգալի առաջընթաց՝ բարելավելով իր դիրքերը։
70. Հայաստանը «Heritage Foundation»-ի կողմից հրապարակվող «Տնտեսական ազատության ինդեքս 2020»-ում 180 երկրների շարքում զբաղեցրել է 34-րդ հորիզոնականը՝ «չափավոր ազատ» երկրների խմբից տեղափոխվելով «հիմնականում ազատ» երկրների խումբ: Անցյալ տարվա համեմատ՝ Հայաստանի դիրքը բարելավվել է 13 հորիզոնականով։
71. Ըստ Բերտելսմանի տրանսֆորմացիայի 2020 թվականի ցուցիչի՝ Հայաստանն առաջընթաց է արձանագրել սահմանված բոլոր 3 չափորոշիչներով՝ մասնավորապես, 38 հորիզոնականով բարելավել է դիրքերը քաղաքական, 4 հորիզոնականով՝ տնտեսական և 30 հորիզոնականով՝ կառավարման չափորոշիչներում: Հայաստանը քաղաքական տրանսֆորմացիայի մասով աշխարհում 34-րդն է, տնտեսական տրանսֆորմացիայով՝ 43-րդը և կառավարման ցուցիչով՝ 55-րդը:
72. «Freedom House»-ի «Ազատությունն աշխարհում 2020» զեկույցի համաձայն՝ Հայաստանը 2 միավորով բարելավել է իր ցուցանիշը և, ստանալով 53 միավոր, շարունակել է մնալ «մասամբ ազատ» երկրների շարքում։ Նույն կառույցի կողմից հրապարակվող «Անցումային երկրներ 2020» զեկույցի համաձայն՝ վերջին 2 տարիներին Հայաստանը գրանցել է զեկույցի պատմության մեջ ժողովրդավարության բարելավման ամենամեծ երկամյա ցուցանիշը։
73. «Բիզնեսի համար լավագույն եվրոպական երկրներ 2020» զեկույցի համաձայն՝ Հայաստանը համարվել է ամենամեծ առաջընթաց գրանցած երկրներից մեկը և 6 հորիզոնականով բարելավել իր դիրքերը՝ զբաղեցնելով 33-րդ հորիզոնականը։
74. «Transparency International» հակակոռուպցիոն կենտրոնի «Կոռուպցիայի ընկալման ինդեքս 2019» զեկույցի համաձայն՝ Հայաստանն իր դիրքերը, 2018 թվականի վերլուծության համեմատ, բարելավել է 7 միավորով ու 28 հորիզոնականով՝ զբաղեցնելով 77-րդ հորիզոնականը։
75. Արևելյան և Հարավարևելյան Եվրոպայի Ֆրիդրիխ Նաուման հիմնադրամի և «Ազատության բարոմետր ինդեքսի» հեղինակների կողմից հրապարակված «Մարդու իրավունքների ինդեքս 2019» զեկույցի համաձայն՝ Հայաստանը 5․78 միավորից բարձրացրել է իր միավորը մինչև 6․10 և հայտնվել 37-րդ հորիզոնականում։
76. «Freedom Barometer 2019»-ի տվյալներով՝ Հայաստանը, նախորդ տարվա համեմատ, իր դիրքերը բարելավել է 7.21 միավորով և, ստանալով 60.14 միավոր, 45 երկրների շարքում զբաղեցրել է 35-րդ հորիզոնականը՝ նախորդ տարվա 37-րդ հորիզոնականի փոխարեն։ Զեկույցում արձանագրված է, որ 2019 թվականին փոքրաթիվ երկրների է հաջողվել առաջընթաց արձանագրել օրենքի գերակայության ապահովման հարցում, և Հայաստանն ու Հյուսիսային Մակեդոնիան դրա վառ օրինակներն են։
77. Ազգային ժողովի կողմից հաստատված օրենսդրական փոփոխությունների շնորհիվ ընդլայնվել է հայրենադարձվողներին տրվող մաքսային արտոնությունների շրջանակը, և դյուրացվել են մաքսային ընթացակարգերը։ Մասնավորապես, վերջին մեկ տարում Հայաստանից բացակայած ՀՀ քաղաքացիներն ազատվում են մինչև 5000 եվրո արժողությամբ ներմուծած ապրանքների համար նախատեսված մաքսային վճարներից։ Եթե վերջին 5 տարվա ընթացքում առնվազն 915 օր անձը բացակայել է Հայաստանից, ապա ազատվում է ներմուծած անձնական իրերի՝ հագուստ, կահույք, տեխնիկա և այլն, ինչպես նաև մեկ ավտոմեքենայի համար նախատեսված մաքսային վճարներից։
78. Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն ստանալու վերաբերյալ դիմումների թիվը 2017 թվականին կազմել է 10000, 2018 թվականին՝ 12400, իսկ 2019 թվականին՝ 14900։ Նույն տարիների ընթացքում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիություն է շնորհվել համապատասխանաբար 8100, 9100 և 13000 անձի։
79. Վերջին տարիներին դատական պատասխանատվության ենթարկված անձանց թիվը շարունակում է նվազել. Մասնավորապես, 2017 թվականին դատապարտվածների թիվը եղել է 2410, 2018 թվականին՝ 1963, իսկ 2019 թվականին՝ 1556 հոգի։ Համապատասխանաբար շարունակում է նվազել ազատազրկված դատապարտյալների թիվը. 2017 թվականին այն կազմել է 1410, 2018 թվականին՝ 1148, իսկ 2019 թվականին՝ 1037 հոգի։
80. Հայաստանի քրեակատարողական ծառայության կենտրոնական մարմնում գործող տեղաբաշխման հանձնաժողովի կողմից 13 ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձի ուղղիչ հիմնարկի տեսակը փոխվել է մեկուսացվածության ամենախիստ աստիճանից մեկուսացվածության ավելի մեղմ աստիճան ունեցող ուղղիչ հիմնարկ՝ փակից կիսափակ, իսկ 8 ցմահ ազատազրկման դատապարտված անձ կիսափակ ուղղիչ հիմնարկից տեղափոխվել է մեկուսացվածության ավելի մեղմ աստիճանն ունեցող կիսաբաց ուղղիչ հիմնարկ, ինչը հանդիսանում է աննախադեպ իրադարձություն քրեակատարողական ոլորտում: Բացի այդ, 202 0 թվականին պատժի կրման ընթացքում դրական վարքագիծ դրսևորելու շնորհիվ դատարանի դահլիճից պայմանական վաղաժամկետ ազատ է արձակվել 2 ցմահ դատապարտյալ։
81. 2019 թվականից «Նուբարաշեն» և «Արմավիր» ՔԿՀ-ներում մեկնարկած սննդով ապահովելու գործառույթը մասնավոր ընկերությանը արտապատվիրակելու փորձնական ծրագիրն ունի 100 տոկոս ցուցանիշ: Իրականացված ծրագրի բարձր արդյունավետության և շահառուների գոհունակության շնորհիվ 2020 թվականի մարտից այն ներդրվեց նաև «Աբովյան», «Գորիս», ապրիլից՝ «Դատապարտյալների հիվանդանոց», «Երևան-Կենտրոն» և «Վարդաշեն» քրեակատարողական հիմնարկներում, իսկ մայիսից կներդրվի «Հրազդան» և «Սևան» քրեակատարողական հիմնարկներում, որի արդյունքում սննդով ապահովվում է 12 քրեակատարողական հիմնարկներից 9-ը: Մինչև 2020 թվականի հունիսն այս համակարգը ներդրված կլինի Հայաստանի բոլոր 12 քրեակատարողական հիմնարկներում:
82. Վերջին ամիսների ընթացքում դադարեցվել է թվով 11 ընդերքօգտագործման իրավունք, որից 4-ը՝ 4 մետաղական հանքի շահագործման իրավունք։ Հանքերից 3-ը եղել են ոսկու, 1-ը՝ պղնձի հանքավայր։ 569 զգուշացում է ուղարկվել ընդերքօգտագործման վճարման ապառքների մասով, և զգուշացումների հիմքերը չվերացնելու համար ներկայացվել է 86 միջնորդագիր՝ ընդերքօգտագործման իրավունքի դադարեցման նպատակով։ Արդյունքում շուրջ 695 մլն դրամ ապառք է վճարվել Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջե:
83. 2019 թվականին ջրային ռեսուրսների կառավարման արդյունավետության բարձրացման ուղղությամբ իրականացված աշխատանքների շրջանակում Արարատի և Արմավիրի մարզերում իրականացվել են 8 խորքային հորի լուծարման և 43-ի կոնսերվացման աշխատանքներ։ Ջրօգտագործողների միջոցների հաշվին կոնսերվացվել է ևս 28 խորքային հոր։ Փականային ռեժիմի է բերվել 20 խորքային հոր։ Խնայվել է 3,017.8 լ/վրկ ջրաքանակ: Աշխատանքների շնորհիվ ջրօգտագործողների մոտ հայտնաբերվել է 382 խախտում։
84. 2019 թվականին արձանագրվել է 1863 բնապահպանական իրավախախտում, որը նախորդ տարվա համեմատ 71 տոկոս ավելի է, որոնց հիմքով հարուցվել է 1228 վարչական վարույթ, աճը՝ 13.6 տոկոս, վարչական տույժի է ենթարկվել 914 անձ՝ նախորդող տարվա 774-ի փոխարեն: 2019 թվականի ընթացքում վերահսկողական աշխատանքների շնորհիվ իրականացվել է 1358 վնասի հաշվարկ. հաշվարկվել է շրջակա միջավայրին հասցված 2 մլրդ 658.7 մլն դրամի չափով վնաս, աճը՝ 64 տոկոս: 2019 թվականի ընթացքում շրջակա միջավայրի պահպանության ոլորտում արձանագրված խախտումների փոխհատուցման մասով պետական բյուջե է մուտքագրվել 512.3 մլն դրամ գումար՝ 2018 թվականի 172.6 մլն դրամի և 2017 թվականի 63.7 մլն դրամի համեմատ:
85. 2019 թվականին Հայաստանում ապօրինի անտառհատման և որսագողության դեպքերը ակնհայտ նվազել են, որի արդյունքում մարդկանց և տեխնիկայի մուտքը անտառներ ավելի հազվադեպ կամ ավելի քիչ է դարձել։ Արդյունքում կենդանիների համար կերային բազայի առկայությունը մեծացավ։ Տավուշի մարզի Ենոքավան գյուղի տարածքում կովկասյան ընձառյուծի հայտնվելը կարող է արդյունք լինել թվարկված դրական գործոնների և կերային շղթայի վերականգնման։ Այսպիսով, կարող ենք արձանագրել, որ 50 տարվա դադարից հետո ընձառյուծը վերադարձել է Տավուշի մարզ։ Կենդանուն վերջին ա գամ տարածքում այստեղ տեսել են 1970-ական թվականներին։ Տավուշը դարձավ թվով 4-րդ մարզը Հայաստանում, որտեղ ընձառյուծ է բնակվում։
86. 2019 թվականի ընթացքում 160 հա տարածքի վրա տնկվել է մոտ 500000 հատ ծառ։
87. 2022 թվականի հունվարի 1-ից առևտրի օբյեկտներում և առևտրի իրականացման վայրերում, համաձայն ընդունված որոշումների, այդ թվում՝ շրջիկ առևտրի կետերում, արգելվելու է մինչև 50 միկրոն հաստությամբ պոլիէթիլենային պարկերի և տոպրակների վաճառքը և իրացումը:
88. Առաջնագծում տեղադրվել են թվով 23 նոր մարտական (կրակային) դիրքեր։ Սահմանի երկայնքով տեղադրվել են 216 ժամանակակից տեսադիտարկման նոր սարքեր՝ ջերմատեսիլ, ցերեկային և համակցված տեսախցիկներ: Արդյունաբերական էլեկտրական հոսանքով ապահովվել են 148 մարտական (կրակային) դիրքեր և հենակետ, մշտական ջրով՝ 235, տեղադրվել են արևային էներգիայով սնուցվող 330 վահանակներ: Զինված ուժերը համալրվել են 1343 նոր ավտոմոբիլային տեխնիկայով և 33 միավոր ինժեներական տեխնիկայով: Շարունակվել է մարտական հերթապահություն իրականացնող ժամկետային զինծառայողնե րին պայմանագրայիններով փոխարինման գործընթացը, և պայմանագրային զինծառայողների թիվն աճել է 4.1 տոկոսով:
89. 2019 թվականի հունիսից՝ թվով 5 քաղաքացիական կազմակերպությունների կողմից զորամասերի ճնշող մեծամասնությունում, 2020 թվականի մայիսի 1-ից՝ նաև մարտական հերթապահություն իրականացնող դիրքերի 54 տոկոսում իրականացվում է սննդի մատուցման ծառայություն: Նոր ծառայությունից օգտվում է ժամկետային զինծառայողների շուրջ 80 տոկոսը, նախատեսվում է մինչև տարեվերջ նշված ծրագրում ներառել Զինված ուժերի բոլոր զորամասերը և մարտական դիրքերը:
90. Հայաստանի տարածքում 350 կմ և ավելի հեռավորությամբ արձակուրդ մեկնող ժամկետային և պայմանագրային զինծառայողների տրանսպորտային ծախսերի փոխհատուցման չափերն ավելացվել են։ Կառավարության համապատասխան որոշումը տարածվում է նաև Ոստիկանության զորքերի և Ազգային անվտանգության ծառայողների վրա։
91. 2019 թվականի ընթացքում քննված քրեական գործերով, որոնց ճնշող մեծամասնությունը կոռուպցիոն բնույթի գործերն են, հանցագործությամբ պետությանը կամ համայնքներին պատճառված վնասը, նախնական հաշվարկներով, կազմել է շուրջ 105.7 մլրդ դրամ՝ 2018 թվականին արձանագրված շուրջ 85 մլրդ դրամի դիմաց: Վերականգնվել է 12.4 մլրդ դրամի վնաս: 2019 թվականին քննված քրեական գործերով պետությանը, համայնքներին պատճառված նյութական վնասների վերականգնման նպատակով 10.2 մլրդ դրամի չափով արգելանք է դրվել մեղադրյալների կամ ամբաստանյալների հաշիվների, շարժական կամ անշարժ գույքի վրա, ինչը 2018 թվականի համեմատ ավելի է 45.7 տոկոսով: Հատկանշական է, որ 2018-2019 թվականներին քննված քրեական գործերի շրջանակում բացահայտված, պետությանը կամ համայնքներին պատճառված ընդհանուր վնասի չափը կազմել է 190.7 մլրդ դրամ, ինչն ավելի քան 5.2 անգամ գերազանցում է 2009-2017 թվականներին հայտնաբերված վնասի չափը՝ միասին վերցրած, որը կազմում է 36.5 մլրդ դրամ: Իսկ վերականգնված վնասը՝ 40.2 մլրդ դրամ, նախորդող 9 տարիների ընդհանուր արդյունքը գերազանցում է 19 մլրդ դրամով կամ շուրջ 90 տոկոսով:
92. Ազգային ժողովը հաստատել է անձի կամ անձանց խմբի նկատմամբ բռնություն գործադրելու հրապարակային կոչերը, բռնությունը հրապարակայնորեն արդարացնելը կամ քարոզելը քրեականացնող օրենսդրական կարգավորումը։ Այսուհետև բռնության կոչեր տարածողները կամ բռնությունը հրապարակայնորեն արդարացնողները կդատապարտվեն տուգանքով կամ ազատազրկմամբ, մինչև 1 տարի ազատազրկում է նախատեսվում։
93. Ազգային ժողովը հաստատել է «Ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձման մասին» օրենքը, որով նախատեսում է ապօրինի ծագում ունեցող գույքի բռնագանձում, եթե դրա արժեքը գերազանցում է 50 մլն դրամը: Օրենքը թույլ է տալիս այնպիսի գույքի բռնագանձում, որի ձեռքբերումը չի հիմնավորվում եկամտի օրինական աղբյուրներով։ Օրենքը տարածվելու է միայն քաղաքական գործիչների և գործարարների չհաշվառված գույքի վրա, և ուսումնասիրության ենթակա են 1991 թվականի սեպտեմբերի 21-ից հետո ձեռք բերված գույքերը: Գլխավոր դատախազության կազմում գործելու է ն ր իրավասու մարմին, որը թույլ կտա ակտիվների ուսումնասիրություն իրականացնել և պետության օգտին բռնագանձել ապօրինի ծագում ունեցող գույքը:
94. Մշակվել և կառավարության կողմից հաստատվել է հանրային պաշտոն զբաղեցնող անձի գույքի, եկամուտների և շահերի հայտարարագրի նոր ձևանմուշը, ինչպես նաև հայտարարագրի՝ հրապարակման ենթակա տվյալների ցանկը, օրենքով ներդրվել են բարեվարքության ստուգման և հայտարարագրման համակարգի արդյունավետությանն ուղղված մեխանիզմներ։ Նոր ձևանմուշները ներառելու են որակական վերլուծության համար անհրաժեշտ տվյալներ, մասնավորապես՝ պաշտոնյաները ներկայացնելու են ոչ միայն այդ պահին ունեցած գույքի վերաբերյալ տեղեկատվությունը, այլ նաև այդ գույքի վերաբերյալ տվյալներ են հավաքվելու ամբողջ տարվա ընթացքում՝ ցանկացած գործարքի դեպքում: Անձն իր դրամական միջոցների ծագման աղբյուրների մասին ևս տեղեկատվություն պետք է ներկայացնի, ինչը նախկինում բացակայել է:
95. Օրենսդրական փոփոխությունների արդյունքում հանվել է չափագիտական կանոնների և նորմերի պահանջների պահպանման նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնելիս նախապես 3 աշխատանքային օր առաջ տնտեսվարող սուբյեկտին տեղեկացնելու պահանջը, ինչի արդյունքում կտրուկ ավելացել են բենզալցակայաններում և հեղուկ գազի լցակայաններում թերալցումների բացահայտման դեպքերը։ Այս փոփոխության արդյունքում նվազել են թերալցումների վերաբերյալ ստացվող բողոքները։ Այժմ տարվում են աշխատանքներ, ինչի արդյունքում ակնկալվում է, որ ժամանակակից տեխնոլոգիան երի ներդրմամբ առաջիկայում հնարավոր կլինի հասնել խախտումների բացառման, իսկ, այնուամենայնիվ, խախտումների արձանագրման դեպքում նախատեսվում է կասեցնել տնտեսվարողների գործունեությունը։
96. Ի կատարումն կառավարության որդեգրած՝ հանրային կյանքի բոլոր ոլորտներում կանանց ներգրավվածությունը մեծացնելու քաղաքականության՝ Հայաստանի պատմության մեջ առաջին անգամ Ոստիկանության բաժնի և բաժանմունքի պետերի պաշտոններում կանայք են նշանակվել:
97. Համավարակը կանխելու պահանջներից ելնելով՝ 2020 թվականի ապրիլի 24-ին Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակման՝ դեպի Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր ավանդական երթի փոխարեն կազմակերպվեց վիրտուալ «Հիշողության երթ», որը քաղաքակրթական և մշակութային նոր նշաձող սահմանեց Մեծ Եղեռնի զոհերի հիշատակի արարողակարգում:
98. Հայաստանի ոստիկանության 2020 թվականի կարիքների համար հայտարարված մրցույթների արդյունքում տնտեսվել է 1.4 մլրդ դրամ՝ նախատեսված գումարի ավելի քան 20 տոկոսի չափով: Վառելիքի օգտագործման արդյունավետությունը բարձրացնելուն ուղղված կազմակերպչական միջոցառումների արդյունքում 2020 թվականի ընթացքում հաջողվել է տնտեսել 86520 լիտր վառելիք: 2020 թվականի մայիսից ներդրվել է օպերլիազորների, հետաքննիչների, համայնքային ոստիկանների և այլ ծառայողների տրանսպորտային ծախսերի փոխհատուցման համակարգը։ Լրացուցիչ հատկացված միջոցների հաշվին 2020 թվականի մայիսից ամբողջությամբ ապահովվելու է ոստիկանության զորքերի շարքային կազմի, պայմանագրային զինծառայողների բնակվարձերի փոխհատուցում։
99. Հայաստանի վարչապետի կինը ոստիկանության կողմից վարչական տուգանքի է ենթարկվել «Կոնդ» կառավարական առանձնատներում՝ վարչապետի կեցավայրի բակում ավտոմեքենայի ղեկը անչափահասին վստահելու համար: Օրենքի առաջ բոլորի հավասարության ցայտուն օրինակ:
100. Կառավարությունն ընդունել է երեխա ունեցող ընտանիքների բնակարանային ապահովության 2020-2023 թվականների ծրագիրը: Ծրագրի համաձայն՝
ա) 2 և ավելի երեխա ունեցող ընտանիքները այս տարվա հուլիսի 1-ից հետո մինչև 30 մլն դրամ արժեքով բնակարան ձեռք բերելու պարագայում կստանան միանվագ աջակցություն՝ բնակարանի գնի 5 տոկոսի չափով, բայց ոչ ավելի, քան 1 մլն դրամը: 3-րդ և ամեն հաջորդ երեխայի պարագայում բնակարանի գնի շեմը բարձրանում է 5 մլն դրամով, իսկ միանվագ դրամական օգնությունը կարող է հասնել մինչև 2 մլն դրամի:
բ) առնվազն 1 անչափահաս երեխա ունեցող ընտանիքները կարող են օգտվել հիփոթեքային վարկի կանխավճարի ապահովագրության ծրագրից: Դրամական աջակցության չափը կազմում է կանխավճարի ապահովագրության 90 տոկոսը, բայց ոչ ավելի, քան 180.000 դրամը:
գ) Ծրագրից կարող է օգտվել հուլիսի 1-ից հետո երեխա ունեցող ընտանիքը, եթե առնվազն 12 ամիս կատարել է հիփոթեքային վարկի մարումներ:
Եթե ծնված երեխան ընտանիքի 1-ին կամ 2-րդ երեխան է, աջակցությունը կկազմի վարկի մնացորդային մայր գումարի 10 տոկոսի, իսկ Երևան քաղաքում՝ 5 տոկոսի չափով, բայց ոչ ավելի, քան 500.000 դրամը:
Եթե ծնված երեխան ընտանիքի 3-րդ և հաջորդ երեխան է,աջակցությունը կկազմի վարկի մնացորդային մայր գումարի 50 տոկոսի, իսկ Երևան քաղաքում՝ 25 տոկոսի չափով, բայց ոչ ավելի, քան 2 մլն դրամը:
Եթե շահառուի տարիքը չի գերազանցում 25 տարին, ապա աջակցության չափը ավելի է հաշվարկվում շուրջ 50 տոկոսով, այսինքն՝ եթե պիտի 1 մլն դրամ աջակցություն ստանար, կստանա 1.5 մլն դրամ, եթե պիտի 2 մլն դրամ ստանար, կստանա 3 մլն դրամ:
ՀՀ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅԱՆ ՏԵՂԵԿԱՏՎՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՀԱՍԱՐԱԿԱՅՆՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏ ԿԱՊԵՐԻ ՎԱՐՉՈՒԹՅՈՒՆ
