Սուրեն Պարսյան. «Ե­թե կա­ռա­վա­րու­թյու­նը անհ­րա­ժեշտ և ա­րագ քայ­լեր չի­րա­կա­նաց­նի այս ուղ­ղու­թյամբ, սո­ցիա­լա­կան բուն­տերն ան­խու­սա­փե­լի կլի­նեն». «Իրատես»

2020 թվա­կա­նի հուն­վար-մարտ ա­միս­նե­րի պաշ­տո­նա­կան վի­ճա­կագ­րու­թյու­նը, կապ­ված տն­տե­սու­թյան հետ, վս­տա­հու­թյուն չի ներ­շն­չում: Այս ժա­մա­նա­կա­հատ­վա­ծում տն­տե­սա­կան ակ­տի­վու­թյու­նը կազ­մել է 4,5 տո­կոս, մարտ ամ­սին ծա­ռա­յու­թյուն­նե­րի մա­տուց­ման ո­լոր­տում 5,8 տո­կոս ան­կում է նկատ­վել, ար­դյու­նա­բե­րու­թյու­նը տն­տե­սու­թյան ըն­դա­մե­նը 2, իսկ գյու­ղատն­տե­սու­թյու­նը` 4,5 տո­կոսն է կազ­մել: «Ի­րա­տե­սի» հետ զրույ­ցում նման վի­ճա­կագ­րու­թյուն ներ­կա­յաց­րեց տն­տե­սա­գետ ՍՈՒ­ՐԵՆ ՊԱՐ­ՍՅԱ­ՆԸ, հա­վե­լե­լով, որ կո­րո­նա­վի­րու­սով պայ­մա­նա­վոր­ված, ամ­բողջ աշ­խար­հում գոր­ծազր­կու­թյան աճ և աշ­խա­տա­վար­ձե­րի նվա­զում է նկատ­վում, քա­նի որ տն­տե­սու­թյան մի շարք ճյու­ղեր՝ տու­րիզմ, ա­վիա­փո­խադ­րում­ներ, ժա­մանց և այլն, ուղ­ղա­կի չեն գոր­ծում, հետևա­բար կր­ճատ­վում են ար­տադ­րու­թյան ծա­վալ­նե­րը։

–Իսկ ին­չի՞ պետք է պատ­րաստ լի­նի տն­տե­սու­թյու­նը կո­րո­նա­վի­րու­սից հե­տո:

-Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րի սկզբ­նա­կան գնա­հա­տա­կան­նե­րը կո­րո­նա­վի­րու­սի տն­տե­սա­կան ազ­դե­ցու­թյան մա­սով հի­շեց­րին 2008-2009 թթ. Տիգ­րան Սարգ­սյա­նի հա­վաս­տիա­ցու­մը, թե ֆի­նան­սատն­տե­սա­կան ճգ­նա­ժա­մը կգա և կանց­նի մեր երկ­րի վրա­յով: Նա նույն­պես ա­սում էր, որ այս ի­րա­վի­ճա­կը մեզ հա­մար նոր հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ է ստեղ­ծե­լու և այլն։ Նույն սխալ գնա­հա­տա­կան­նե­րը և կան­խա­տե­սում­ներն ա­րե­ցին ներ­կա իշ­խա­նա­վոր­նե­րը։ Մեր տն­տե­սու­թյու­նը չու­նի նման ո­րակ և հնա­րա­վո­րու­թյուն­ներ, ին­չը թույլ կտա օգտ­վել ֆի­նան­սատն­տե­սա­կան ներ­կա ճգ­նա­ժա­մից։ Տն­տե­սա­կան աճն ինչ­պես ներ­կա­յում, այն­պես էլ նախ­կի­նում ո­րա­կյալ ու նե­րա­ռա­կան չէ։ Դրա­նից հիմ­նա­կա­նում օգտ­վել են օ­լի­գարխ­նե­րը, հան­քար­դյու­նա­բե­րա­կան ըն­կե­րու­թյուն­նե­րը և բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տո­նյա­նե­րը։ Գոր­ծող իշ­խա­նու­թյուն­ներն ա­ռայ­սօր չեն պատ­կե­րաց­նում ներ­կա տն­տե­սա­կան վի­ճա­կը և հե­ռան­կա­րը, այդ իսկ պատ­ճա­ռով նրանց ո­րո­շում­նե­րը, գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րը հա­մա­կարգ­ված ու ար­դյու­նա­վետ չեն։ Ապ­րի­լին ֆի­նանս­նե­րի նա­խա­րա­րը հայ­տա­րա­րեց, որ կան­խա­տես­վում է 2 տո­կոս ան­կում, բայց այդ կան­խա­տես­մա­նը հետևեց լրա­ցու­ցիչ 150 մլրդ դրա­մի պարտ­քի բե­ռի ա­վե­լա­ցում: Որևէ քայլ չար­վեց վե­րա­նա­յե­լու պե­տա­կան բյու­ջեի ծախ­սա­յին մա­սը, մաս­նա­վո­րա­պես՝ կր­ճա­տե­լու պարգևավ­ճար­նե­րի ու հա­վե­լավ­ճար­նե­րի ֆոն­դե­րը, դա­դա­րեց­նե­լու պար­տա­դիր կու­տա­կա­յին կեն­սա­թո­շա­կա­յին հա­մա­կար­գի մաս­հա­նում­նե­րը՝ շուրջ 70 մլրդ դրամ, վե­րա­նա­յե­լու գյու­ղատն­տե­սու­թյան ո­լոր­տի կա­ռա­վա­րու­մը և այլն։ Ակն­հայտ է, որ կո­րո­նա­վի­րու­սը մեծ վնաս կհասց­նի ծա­ռա­յու­թյան և շի­նա­րա­րու­թյան ո­լորտ­նե­րին: Միայն ճա­նա­պարհ­ներ կա­ռու­ցե­լով հնա­րա­վոր չէ աշ­խու­ժաց­նել տն­տե­սու­թյու­նը. ի դեպ, ճա­նա­պարհ կա­ռու­ցե­լու հա­մար մեծ խելք կամ ջանք հար­կա­վոր չէ, և դրա ազ­դե­ցու­թյու­նը փոքր տա­րածք ու­նե­ցող եր­կր­նե­րի դեպ­քում այդ­քան էլ մեծ չէ։ Նոր տա­րածք­ներ ընդ­գր­կող ճա­նա­պարհ­նե­րի կա­ռու­ցումն է, որ կա­րող է էա­կան ազ­դե­ցու­թյուն թող­նել տն­տե­սու­թյան վրա:

–Պե­տու­թյու­նը սո­ցիա­լա­կան ա­ջակ­ցու­թյան տար­բեր ծրագ­րեր է ի­րա­կա­նաց­նում, ինչ­պե՞ս կգ­նա­հա­տեք դրանք: Օ­րի­նակ, մի շարք ո­լորտ­նե­րի աշ­խա­տա­կից­ներ, որ կա­րան­տի­նի օ­րե­րին չեն աշ­խա­տել, այժմ դժ­գո­հում են, թե որևէ ծրագ­րում նե­րառ­ված չեն:

Կարդացեք նաև

Ադրբեջանի 2025թ. պետբյուջեով մոտ 2 միլիարդ մանաթով ավելացել են պաշտպանական և ազգային անվտանգության ոլորտին ուղղվող ծախսերը

• 13:16 16.12.2024

Փորձում են պետական բյուջեի ընձեռած հնարավորությունները որպես լավություն ներկայացնել․ «Փաստ»

• 10:50 14.12.2024

Արդյունքում՝ պետական բյուջե հավելյալ գումար չի մտնելու, բայց այս մարդիկ դառնալու են գող. Նաիրի Սարգսյան

• 15:53 11.12.2024

-Պե­տա­կան ա­ջակ­ցու­թյան ծրագ­րի հաս­ցեա­կա­նու­թյունն ի­րոք խնդ­րա­հա­րույց է, ակն­հայտ է, որ գոր­ծող իշ­խա­նու­թյուն­նե­րին ա­վե­լի շատ հե­տաք­րք­րում է ի­րենց վար­կա­նի­շի ան­կու­մը, քան մարդ­կանց սո­ցիա­լա­կան վի­ճա­կը։ Դրա վառ օ­րի­նա­կը կո­մու­նալ ծախ­սե­րի ֆի­նան­սա­վոր­ման 3-րդ փա­թեթն էր։ Գործ ու­նենք թվե­րի չա­փա­զանց­ման երևույ­թի հետ։ Ան­հաս­կա­նա­լի է, որ ա­ջակ­ցու­թյան ծրագ­րե­րից դուրս են մնա­ցել ծա­ռա­յու­թյան ո­լոր­տի աշ­խա­տող­նե­րը, օ­րի­նակ, զար­դեր վե­րա­նո­րո­գող­նե­րը և այլն։ Իշ­խա­նու­թյուն­նե­րը նոր մե­խա­նիզմ­ներ, մո­տե­ցում­ներ պետք է մշա­կեն, ո­րոնք թույլ կտան բա­ցա­հայ­տել ի­րա­պես կա­րի­քա­վոր քա­ղա­քա­ցի­նե­րին։ Այս կա­ռա­վա­րու­թյու­նը դեռևս չի լու­ծել հա­րյուր հա­զա­րա­վոր մեր քա­ղա­քա­ցի­նե­րի վար­կե­րի վճար­ման հար­ցը, հի­շեց­նեմ, որ բան­կե­րը հիմ­նա­կա­նում հե­տաձ­գել էին վար­կե­րի վճա­րու­մը մինչև մա­յի­սի 31-ը: Ժամ­կե­տի ա­վար­տից հե­տո մար­դիկ պար­տադր­ված են լի­նե­լու միան­գա­մից վճա­րել մի քա­նի ամս­վա հա­մար։ Ան­շուշտ, սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան այս ծանր ի­րա­վի­ճա­կում դա ուղ­ղա­կի անհ­նար է, կա­ռա­վա­րու­թյան և կենտ­րո­նա­կան բան­կի ան­գոր­ծու­թյան պայ­ման­նե­րում բան­կե­րը և վար­կա­յին կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րը դա­տա­կան կար­գով բռ­նա­գան­ձում կսկ­սեն, ին­չի հետևան­քով մեր բազ­մա­թիվ հայ­րե­նա­կից­ներ կկորց­նեն ի­րենց բնա­կա­րան­նե­րը, իսկ բիզ­նես­մեն­ներն ուղ­ղա­կի կս­նան­կա­նան։ Ե­թե կա­ռա­վա­րու­թյու­նը անհ­րա­ժեշտ և ա­րագ քայ­լեր չի­րա­կա­նաց­նի այս ուղ­ղու­թյամբ, սո­ցիա­լա­կան բուն­տերն ան­խու­սա­փե­լի կլի­նեն:

Սևակ ՎԱՐ­ԴՈՒ­ՄՅԱՆ

Հոդվածն ամբողջությամբ՝ «Իրատես» թերթի այսօրվա համարում: