«Հիշում եմ և պահանջում» կարգախոսը Ֆեյսբուք սոցցանցի օգտատերերի լուսանկարի հուշային շրջանակի վրա միառժամանակ վերախմբագրվեց՝ ստանալով «Հիշում եմ» բանաձևումը: Հայոց Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրինության առաջարկ-նախաձեռնությունը, սակայն, տարակուսանք, զայրույթ ու անհանգստություն առաջ բերեց:
Պատմական գիտությունների դոկտոր, Հայոց Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի նախկին տնօրեն ՀԱՅԿ ԴԵՄՈՅԱՆԸ ֆեյսբուքյան իր էջում անդրադարձել էր նշված խնդրին, ինչպես նաև ՀՑԹԻ-ի տնօրեն Հարություն Մարությանի՝ Հունաստան կատարած գործուղման ընթացքում տված հարցազրույցին:
–Պարոն Դեմոյան, «Հիշում եմ և պահանջում» կարգախոսի փոփոխությանը խիստ գնահատական էիք տվել: Ի՞նչն է հատկապես մտահոգիչն այս խմբագրումներում:
-Ինձ համար խիստ անհասկանալի է «Հիշում եմ և պահանջում» կարգախոսը վերաիմաստավորելու, վերաձևակերպելու նախաձեռնությունը: ՀՑԹԻ-ի տնօրենի հարցազրույցից արդեն տեսնում ենք, որ ինքն իրեն համարում է ոչ թե ցեղասպանության, այլ հիշողության մասնագետ, և դեռ պարտադրում իր տեսությունը, տեսլականը, պատկերացումները Հայոց ցեղասպանության հիմնախնդրի մասին: Որևէ մեկը, լինի մեծ գիտնական, Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտի տնօրեն, հայտնի անձնավորություն, չի կարող ո՛չ բարոյական, ո՛չ մասնագիտական հիմքով պարտադրել խորքային փոփոխություն մի հարցի, որը համազգային ու զգայական նշանակություն ունի: Հարցազրույցում արտահայտած մտքերը դրա հաստատումն են: Ասում է, որ եկել է թանգարան-ինստիտուտում փոփոխելու որոշ կարծրացած պատկերացումներ, քանզի հիշողությունը կայուն ու հաստատ երևույթ չէ, այլ ենթակա է փոփոխությունների:
Կարդացեք նաև
Սակայն ինչպես կարող ես նման մանդատ քեզ վերագրել, երբ դրանից առաջ հայտարարում ես, որ դու բնավ 100 տարի առաջ տեղի ունեցած իրադարձությունների (չի օգտագործում «ցեղասպանություն» բառը) մասնագետը չես: Երկրորդ խնդիրը. եթե դու համարվում ես ազատ մարդ, և կարծում ես, որ ճիշտ ես՝ գիտական առումով, ճնշումների տակ ընտրած կարգախոսը փոխելով՝ կրկնակի վարկաբեկում ես ինքդ քեզ և հարվածի տակ դնում ղեկավարածդ հաստատությունը:
–Ըստ Ձեզ՝ կարգախոսի խմբագրումներն ու ցեղասպանությանն առնչվող ձևակերպումները հնարավո՞ր են՝ առանց իշխանությունների լուռ համաձայնության կամ թելադրանքի:
-Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը շատ պատասխանատու հիմնարկ է, պատահական չէ, որ այնտեղ են անցկացվում պետական արարողակարգային միջոցառումները: Ցանկացած լուրջ նախաձեռնության մասին պետք է գոնե ԱԳՆ-ին տեղյակ պահեր, իր քայլերի, տեքստերի բովանդակային մասը համաձայնեցներ: Չէ՞ որ «Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցի համահայկական հռչակագիրը» կարևոր համահայկական փաստաթուղթ է, և վերանայումները կարող են խնդիրներ առաջացնել: Տվյալ դեպքում ես տեսնում եմ իրեն բնորոշ կամակորություն, փորձում է առաջ քաշել իր տեսակետը՝ անկախ դրա սխալ կամ խոցելի լինելուց: Այդ կամակորությունն անընդհատ խնդիրներ կստեղծի թանգարանի համար:
Համավարակով պայմանավորված՝ առաջին անգամ ապրիլի 24-ին երթ չի լինի: Ի՞նչ պետք է անենք, որ հիշատակի ու պահանջատիրության այդ օրը աննկատ չանցնի մեր կողքով:
-Այո, 1967-ից հետո՝ 53 տարվա մեջ առաջին դեպքն է, որ համաժողովրդական երթ չի լինելու: Կլինեն մարդիկ, անհատներ, ովքեր կբարձրանան Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր: Տվյալ դեպքում մեկ այլ կարևոր բանաձև եմ ուզում նշել, որ թանգարանում աշխատելիս էի ասում. մեզ համար ապրիլի 24-ը ամեն օր է՝ աշխատանքի առումով, բայց հիշելու և պահանջելու առումով՝ պետք է լինի 365 օր բոլորի համար: Եվ դրա համար պարտադիր չէ ամեն օր գնալ Ծիծեռնակաբերդ: Ապրիլի 24-ը խորհրդանշական իմաստ ունի: Եվ լավ կլինի՝ չտառապենք ապրիլի 25-ի համախտանիշով, այն է՝ 24-ը անցնի, որ 25-ից նոր տրամադրվենք իրական գարնանը: Այս հոգեբանությունից պետք է ազատվել: Ապրիլի 24-ը ոչ թե ընկճվածություն, զոհի բարդույթ առաջացնելու, այլ հիշելու, պահանջելու և այդ գիտակցությամբ պետության օրինապաշտ քաղաքացի լինելու հրամայական է պարունակում իր մեջ: Ցեղասպանության թեման բազում ու բազմապիսի դաստիարակիչ շերտեր ունի: Ա՛յ, այս ձևով պետք է այն մատուցվի հանրությանը:
Զրույցը՝ Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ «Իրատես» թերթի այսօրվա համարում
