Չնայած մոտ երեք տասնամյակ ապրում ենք անկախ պետության եւ շուկայական հարաբերությունների պայմաններում, որոշ հարցերում մենք այդ պայմաններին դեռեւս հոգեբանորեն պատրաստ չենք: (Ինչը զարմանալի չէ՝ 30 տարին պատմական չափազանց կարճ ժամանակահատված է):
Որպես փոփոխությունների անպատրաստ լինելու գուցե ոչ այնքան կարեւոր, բայց չափազանց ցայտուն, հատկանշական օրինակ, անդրադառնամ հայաստանցիների վարքին, որը դրսեւորվում է ինքնաթիռով ճանապարհորդելու հետ կապված: Ինչի՞ն էինք մենք սովոր խորհրդային ժամանակահատվածում եւ ինչի՞ն պետք է պատրաստ լինել այսօր:
Դրա առիթն է «լոուքոսթերների» ներմուծումը մեր իրականություն, որն, անշուշտ, դրական երեւույթ է: Տոմսերն, այո, էժան են, բայց կարեւոր է հասկանալ, որ էժանության համար պետք է «վճարել»՝ որոշակի կանոններ պահպանելով՝ մասնավորապես, տոմսերը միայն համացանցով գնելով ու հենց համացանցով էլ հաշվառվելով:
Բացի այդ, մենք սովոր ենք ճանապարհորդել հսկայական ու ծանր ճամպրուկներով, իսկ դա ավիաընկերության համար փող արժե: Հետեւաբար, ձեռքի ուղեբեռը պետք է համապատասխանի որոշակի չափանիշների, իսկ հավելյալ ճամպրուկի համար պետք է վճարել: Մեր հայրենակիցներից շատերին թվում է, որ ինչ-որ «շուստրիությամբ» կամ «համոզելով» հնարավոր է ուզած չափի եւ քաշի ուղեբեռն անցկացնել, բայց դա այդպես չէ՝ շուկայական հարաբերություններ են:
Կարդացեք նաև
Ընդհանրապես, հայաստանցիները օդանավակայաններում մի տեսակ անհանգիստ են՝ առկա է ենթագիտակցական վախը, որ ինքնաթիռը թռչելու է՝ նրանց թողնելով: Դա «խորհրդային» վախ է. եթե ժամանակին (իսկ «լոուքոսթերների» դեպքում՝ թռիչքից երկու ժամ առաջ եւ նախապես «օն-լայն» հաշվառված) հասել եք օդանավակայան, ապա այդ մտավախությունը ոչ մի հիմք չունի: Բայց «Սովետի» ժամանակ նման դեպքեր եղել են. մարդիկ տոմսերը ձեռքին մնում էին օդանավակայանում, որովհետեւ նրանց փոխարեն նստեցնում էին «ձախ» ուղեւորներին՝ ով առաջինը խցկվեր հաշվառման կետի մոտ, նա ավելի մեծ շանսեր ուներ թռչելու: Անձամբ ինձ հետ էլ է նման դեպք պատահել, երբ 1981 թվականին վերադառնում էինք Տաշքենդից. եթե մեծ աղմուկ չբարձրացնեինք, կմնայինք Խորհրդային Ուզբեկստանի մայրաքաղաքում:
Էլ չեմ ասում, թե ինչպիսի մաքառում էր ինքնաթիռի տոմս գնելը: 1970-ականներին ավիատոմսեր վաճառելու գործակալությունը գտնվում էր ներկայիս Թամանյանի արձանի մոտ. փոքր տարածքում հավաքվում էր մոտ հարյուր հոգի, հերթ հասկացությունն իսպառ բացակայում էր, մարդիկ ամեն կողմից շրջափակում էին դրամարկղերը, եւ դու ինչ-որ կերպ պետք է խցկվեիր դրամարկղի մոտ, որպեսզի տոմս վաճառող կինը 4-5 պարզած ձեռքերից ընտրեր քոնն ու վերցներ քո գումարն ու անձնագիրը:
Մի քանի տասնամյակում, մեկ մարդու կյանքի ընթացքում անցում է կատարվել «ձախ» ուղեւորներից, դրամարկղերի մոտ խառնված, իրար հրմշտող ամբոխից դեպի տոմսերի «օն-լայն» վաճառք եւ ամեն մի կիլոգրամի հաշվառում: Մարդու գլխում այդ փոփոխությունը դժվար է տեղավորվում, եւ այստեղից առաջանում են բազմաթիվ «հոգեբանական էքսցեսներ»:
Այս փոքր օրինակը տարածեք մեր իրականության բազմաթիվ այլ դրսեւորումների վրա…
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
