Հատված թուրք վիպասան Էլիֆ Շաֆակի` «Նյու Յորք Թայմս»-ին տված հարցազրույցից
–Ո՞րն է ձեր սիրելի գիրքը, որի մասին ոչ ոք չի լսել:
-Հայ ֆեմինիստ, վիպասան և մտավորական Զապել Եսայանը փայլուն միտք ունեցող գրող էր և հայացքներով իր ժամանակից շատ ավելի առաջ էր: Նրա «Ավերակներուն մէջ»-ը սրտաճմլիկ ճիչ է, կարևոր տարեգրություն: Շատ կարևոր ընթերցանություն է:
– Ի՞նչ գրքեր կառաջարկեիք կարդալ ներկայիս Թուրքիան հասկանալու համար
– Ես վստահաբար կասեմ` կանանց ավելի շատ կարդացեք: Կարդացեք կին գրողների, կին լրագրողների, կին բանաստեղծների, կին գիտնականների: Եվ երբ ես ասում եմ կանայք` նկատի ունեմ բոլոր կանանց, անկախ նրանց էթնիկ և մշակութային ծագումից` թուրք, քուրդ, հայ, հրեա, հույն: Թուրքիան հավաքական ամնեզիայի երկիր է: Կարդացեք այն գրողներին, որոնք վկայություն են տալիս լռության և լռեցվածների մասին:
Կարդացեք նաև
– Գրքերն ունե՞ն բարոյական գործառույթ:
– Եթե հեղինակ ես վիրավոր ժողովրդավարությամբ երկրում, ինչպես, օրինակ` Թուրքիան է, Վենեսուելան, Պակիստանը, Եգիպտոսը, Բրազիլիան, ցուցակն այնքան երկար է և դեռ ավելի է երկարում, որ ապաքաղաքական լինելու շքեղություն չես կարող քեզ թույլ տալ, դու չես կարող ասել, ես չեմ պատրաստվում խոսել այն մասին, ինչը կատարվում է պատուհանից դուրս, երբ այնտեղ այդքան բան է կատարվում: Նույնիսկ գենդերային և սեռական կյանքի մասին գրելը կարող է քաղաքական դիմադրություն լինել այս երկրներում:
Կարծում եմ, որ պատմություն պատմելու արվեստը պետք է հարցեր տա, և ոչ թե փորձի պատասխաններ տալ: Ինձ դուր չի գալիս, երբ վիպասանները փորձում են սովորեցնել կամ քարոզել:
Մեր գործն է ծայրամասերում եղածը կենտրոն հասցնելը, անտեսանելին ավելի տեսանելի դարձնելը:
Հիշեցնենք` Էլիֆ Շաֆակին մեղադրանք էր առաջադրվել թրքությունը վիրավորելու համար, քանի որ «Ստամբուլի բիճը» վեպում հերոսներից մեկն ապացուցում է Հայոց ցեղասպանության փաստը։
Պատրաստեց Աիդա Մարտիրոսյանը
