Մասնագիտությամբ արվեստաբան Ծովինար Բանուչյանը` Ծով Ալիզը, Երեւանում սկսելով կրթությունը, այժմ ուսանում է Ֆրանսիայում: 19 տարեկանում արդեն հրատարակել է իր առաջին ժողովածուն` «Տես, որ լռում եմ»-ը: 2017 թվականին լույս տեսավ նրա երկրորդ գիրքը` «Երեք քաղաք»-ը, որն այն երեք քաղաքներով` Երեւան, Մոնպելյե, Փարիզ, անցած ճանապարհի արտացոլումն է բանաստեղծությյունների միջոցով։
Մոտ ապագայում պետք է սպասել նրա 3-րդ գրքին։ Այս գրքից հատվածներ կարելի է գտնել Ծովինար Բանուչյանի ֆեյսբուքյան պաշտոնական էջում։ Զրուցել ենք հեղինակի հետ:
– Ի՞նչ նշանակություն ունի ձեր գրական կեղծանունը, ինչո՞ւ հենց դա ընտրեցիք:
– Իմ գրական կեղծանվան alize-ն ի սկզբանե չի ընտրվել գրական կեղծանուն դառնալու համար, այն ավելի շուտ «նիկնեյմ» էր, երբ www.akumb.am ֆորումում տեղադրում էի ստեղծագործություններս ու կամ որոշ թեմաների շուրջ գրառումներ անում։ Շատ օգտատերերի հետ ընկերացանք, ու ինձ շատերը «նիկնեյմով» էին հիշում, դիմում կամ ճանաչում։ Հետո այն ուղեկցեց իմ անունին ու ժամանակի ընթացքում դարձավ թալիսմանի պես մի բան: Մի ժամանակ Ալիզե անունով երգչուհուն շատ էի սիրում, հետո սիրահարվեցի անունին, երբ իմացա նշանակությունը: Alize մի e-ով նշանակում է քամի, այսինքն՝ տերմինն է, որ բնորոշում է ծովից եկող քամին. էստեղից էլ Ծով alize:…
– Ծովինար Բանուչյանի եւ Ծով alize Բանուչյանի միակ տարբերությունը անվա՞ն մեջ է, թե կան այլ տարանջատումներ:
– Տարբերությունը շատ է։ Օրինակ, մասնագիտության մեջ (եթե գրելը չհամարենք մասնագիտություն), որը թվային արվեստն է, ես Ծովինար Բանուչյանն եմ. ճիշտ է, շարունակում եմ արտիստի կարգավիճակում մնալ, բայց ավելի պատասխանատվությունս մեծանում է, ավելի կշռադատված եմ, ավելի հետեւողական։
Երբ ես Ծով alize-ն եմ, ինձ ավելի ազատ եմ զգում, բայց ավելի խոցելի, որովհետեւ երեւակայության ու իրականի սահմանը պաշտպանելու համար ստիպված եմ լինում հաճախ նախընտրել լռությունը, առանձնանալը, ինքս ինձ հետ փակվելը: Չեմ սիրում, որ մոտենում են գրասեղանիս։ Դա միակ ձեւն է ստեղծագործական աշխարհը պաշտպանելու համար: Գրելը մենակ մնալու իմ տեղն է, բայց մենք երբեմն ջրբաժանին հանդիպում ենք…
– Եղե՞լ է դեպք, որ ձեզ խնդրեն գրել ինչ-որ պահի. իրադարձության կամ էլ որեւէ մեկի մասին:
-Այո, անկեղծ ասած, չեմ սիրում, որ խնդրում են, շատ է եղել, որ մերժել եմ, մեկ-երկու բացառություն եմ արել ընդամենը, այն էլ որովհետեւ պատմությունը հուզել է ինձ, իսկապես հոգուս հասել է: Եթե խոսքը առանձին դեպքերում երաժշտության բառերի կամ սցենարի մասին չէ, ապա մերժում եմ…
– Կասե՞ք` ինչ ոճի երաժշտություն եք նախընտրում։ Կա՞ն բանաստեղծություններ, որոնք գրել եք ինչ-որ երգը պատկերավոր ներկայացնելու համար։
– Երաժշտությունը ինձ շատ է օգնում ստեղծագործելիս: Իմ առավոտը սկսվում է երաժշտությամբ, ոճերը շատ տարբեր են՝ դասականից մինչեւ տեխնո եւ այլն։ Սիրում եմ երբեք չլսված արտիստներ հայտնաբերել: Ճանաչվածից այն կողմ մնացած երգեր պեղելը իմ սիրած զբաղմունքներից է: Ինձ համար կարեւոր է, որ երգը կամ երաժշտությունը պատմություն պատմի: Կոնկրետ բանաստեղծություններ կան, որ ինչ-որ կոնկրետ երաժշտության ազդեցության տակ են ծնվել: Ավելացնեմ, որ վերջերս շատ եմ լսում ալտերնատիվ երաժշտություն, շատ եմ պարում, նույնիսկ մտքումս պարային բեմադրություններ եմ պատկերացնում։ Մի խոսքով, չգիտեմ՝ կարողանո՞ւմ եմ ճիշտ արտահայտվել, թե ոչ…մեկ նախադասությամբ՝ ավելի լավ ընկեր, քան երաժշտությունը, դժվարանում եմ պատկերացնել…
– Կա՞ն թեմաներ, որոնց մասին ոչ մի կերպ չեք կարողանում գրել։
– Բնություն, խոտ, ծաղիկ, Արարատյան դաշտ, կենդանիներ, կռունկներ եւ այլն… ինձ մոտ ոչ մի կերպ չի ստացվում: (ծիծաղում է-Մ.Մ.), մնացածը չեմ կարող ասել` կստացվե՞ր, թե՞ ոչ, որովհետեւ չեմ փորձել:
– Առաջին գիրքը, որ հրատարակեցիք 2008 թ.֊ին, նվիրված էր մարտի 1֊ի զոհերի հիշատակին։ Ինչո՞ւ անդրադարձաք հենց այդ թեմային։
-Մարտի 1-ը պարզապես թեմա չէ, այն արդեն վաղուց կենսագրությանս մի մասն է: Ես ամեն օր Ազատության հրապարակում եմ գիշերել, ավելի շուտ՝ արթուն մնացել: Դա անկախությունից ի վեր մեր, իմ կյանքի ամենամեծ ողբերգությունն է, որի անմիջապես վկան եմ եղել տասնութ տարեկանում: Մի քանի ստեղծագործություն (բանաստեղծություն, պատմվածք) կապված էին մարտի մեկից հետո ունեցած իմ ապրումներին, բացի այդ, շատ էի ուզում գիրքը նվիրել զոհերի հիշատակին, որոնցից մեկը կարող էի շատ հանգիստ լինել ես:
– 7-9 տարի կլինի, որ հայրենիքում չեք բնակվում։ Ի՞նչ է թողել Ծովինար Բանուչյանը սահմանից այս կողմ եւ ի՞նչ է տարել իր հետ։
– Չէի ուզենա թողնելուց խոսել, երբեք այդքան հավակնոտ չեմ եղել, որ կենտրոնանամ այստեղ ինձնից ինչ-որ բան թողնելու վրա, իսկ ինձ հետ տարել եմ ծնողներիս տված ուժը…պետություն ու պետականություն ունենալը խաղ ու պար չէ: Այդ անկախությունը նվաճվել է մեր ծնողների կողմից, մեզ մնում է չվտանգել այն։ Ի՞նչ է ինձ տվել անկախությունը… ապագայի հանդեպ վստահություն…
– Չարենցը, օրինակ, այն եզակիներից էր, ով իր ստեղծագործությունների միջոցով բարձրաձայնում էր անկարելին, իսկ դուք փորձո՞ւմ եք խոսել այն ամենի մասին, ինչը ձեզ կարող է վնասել։
-Երբեմն խոսում եմ, բայց ինձ համար իմ գրածներին դժվար է հետադարձ հայացք նետել, ես հաճախ իսկապես մոռանում եմ, թե արդեն ինչի մասին եմ գրել: Գրելիս ինչի մասին էլ լինի, վախ չունեմ…այսինքն՝ այն, որ երբեմն կարող է թվալ, թե ես համարձակ չեմ գրականության մեջ, վախից չէ… դա նշանակում է՝ պահը չի հասունացել…
Իվ Սեն Լորենն ասում էր՝ երբ մենք սիրում ենք, վտանգի մեջ ենք… երեւի նույնն էլ գրելու դեպքում է. երբ մենք գրում ենք, վտանգի մեջ ենք… գրելը եւ այն, ինչ գրված է, առաջին հայացքից բոլորին հասանելի տարածք է, իսկ այն, ինչ հասանելի է, նաեւ խոցելի է. հետեւաբար՝ վտանգված. ես կուզեի, որ գրելը ինձ վնասի… դա նշանակում է, որ գտել եմ ընթերցողի թույլ տեղերը… իսկ գրականությունը թույլին ուժեղացնում է…
– Կարո՞ղ է գիրքը փոխել մարդուն:
– Իհարկե, գիրքը կարող է փոխել, հեղափոխել, հեղաշրջել… ապրեցնել, սպանել… ամեն ինչ կարող է գիրքը…
– Արդյո՞ք «Երեք քաղաք» ժողովածուն քո սրտի քաղաքների պատմությունն է:
– «Երեք քաղաք» ժողովածուն այդ անունն է ստացել պարզապես, որովհետեւ բանաստեղծությունները ինչ֊որ չափով ապրված են հենց այդ 3 քաղաքում՝ Երեւան, Մոնպելյե, Փարիզ։ Կարծում եմ՝ ամեն քաղաք իր խառնվածքն է հաղորդել։ Բայց դրանք իմ սրտի քաղաքների մասին չեն, պարզապես իրենց մեջ ինչ֊որ մաս ունեն այդ քաղաքներից։ Իմ սրտի քաղաքում ես դեռ չեմ եղել… այն իմաստով, որ չէի ուզենա փչացնել կատարյալի սպասումը…
– Քո բանաստեղծությունների մասին քո կարծիքը, ինչո՞վ են առանձնանում:
– Եթե վստահեմ ընթերցողիս, հաճախ են ինձ ասում կամ գրում, որ ունեմ ձեռագիր, ոճ, կարծում եմ՝ այս երկու գործոնը արդեն առանձնացնում է բանաստեղծությունս… բայց ես դրանք չեմ համարում առանձնահատուկ… պարզապես դրանք, ինչպես սիրում եմ ասել, վրձնահարվածներ են… չեմ սիրում բառակույտ, չեմ սիրում, երբ բանաստեղծությունը զազրախոսություն է կամ ագիտացիա…
Պոեզիայի մեջ դեռեւս նախընտրում եմ թեթեւ հպումը նյարդերին, թեթեւ համբույրը շուրթերին, թեթեւ գլխապտույտը … ծանրակշիռ խոսքի համար արձակն ավելի ընդարձակ տարածք է… առայժմ ինձ համար այդպես է…
– Ձեր 3-րդ գիրքը ե՞րբ կարող են վայելել ըմթերցողները։
– Արդեն տեւական ժամանակ է՝ խոստանում եմ, որ երրորդը լինելու է «Ջեննի եւ Միլլեր»-ը, վիպակ երկխոսության տեսքով, որ բաղկացած է երկու հատորից: Հավանաբար մոտ ապագայում կհանձնվի ընթերցողին: Այն գրվել է մեկ տարում եւ ինձանից այնքան նյարդեր է խլել, որ ես ստիպված մեռել, նորից ծնվել եմ: Հիմա ես մեծագույն պատասխանատվություն եմ զգում այդ ստեղծագործության հանդեպ։ Վերջերս մի քանի օր առանձնացա Դիլիջանում եւ սկսեցի աշխատել։ Հասկացա, որ դեռ չպետք է շտապեմ, որովհետեւ կերպարները դեռեւս ասելիք ու անելիք ունեն… սկզբում իրենք էին ինձ ճանաչում, հիմա ժամանակն է, որ ես իրենց ճանաչեմ…տարածք ու հնարավորություններ տամ իմ ստեղծագործական կամակորություններից անկախ կայանալու…
– Իսկ ինչպե՞ս ես ընտրում հերոսներիդ անունները։
– Երբեմն պատահաբար, երբեմն՝ միտումնավոր։ Կան կերպարներ, որոնց անուններն իմ շրջապատից եմ պեղել, իսկ Տիկին Ժակլինի դեպքում, օրինակ, կերպարն իրական է։ Երբեմն անունն է կերպարին ընտրում, ոչ թե հակառակը։ «Ջեննի եւ Միլլեր»- ի առաջին երկխոսությունը նույնպես պատահականության արդյունք էր։ Հիմա մտածում եմ, որ այդ կերպարները ստեղծվել են, որովհետեւ ես պարզապես ուզում էի, որ նրանք իմ կյանքում լինեն։
– Հայաստանում չապրելով՝ ետեւո՞ւմ եք հայկական տոներին։
– Հիմնականում՝ այո: Ի դեպ, ասեմ, որ Ֆրանսիայում օրենք կա, որ եթե, օրինակ, Սուրբ ծնունդը քո երկրում հունվարի 6-ին է, ապա կարող ես ազատ օր խնդրել եւ աշխատանքի չգնալ:
Մոնիկա ՄԱՄՅԱՆ
«Առավոտ» օրաթերթ
14.11.2019
